Abu Ghausz, Abu Gosz (arab. أبو غوش; hebr. אבו גוש) – samorząd lokalny położony w Dystrykcie Jerozolimy, w Izraelu.
Położenie
Leży w Górach Judzkich w odległości około 10 km na zachód od Jerozolimy, w otoczeniu miasteczka Kirjat Je’arim, wiosek Kefar ha-No’ar Kirjat Je’arim, Ajn Rafa i Ajn Nakkuba, moszawów Bet Nekofa i Jad ha-Szemona, oraz kibuców Ma’ale ha-Chamisza i Kirjat Anawim.
Historia
Mimo iż pierwsze ślady życia osiadłego mają 6000 lat, osada w obecnej swej formie została założona w 1520 roku na ruinach biblijnego miasta Kirjat Je’arim. Miejsce to jest często wzmiankowane w Biblii jako graniczny punkt między terytoriami plemiennymi pokoleń Beniamina i Judy. Według starotestamentalnych ksiąg 1 Samuela 6:21-7:1 oraz 1 Kronik 13:5-8, w tutejszym domostwie Abinadaba, przez 20 lat przechowywano Arkę Przymierza. Historia przeniesienia Arki do Jerozolimy opisana jest w 2 Samuela 6:1-23; 1 Kronik 13:1-14; 15:1-16,43. W późniejszych wiekach osada przesunęła się ze szczytu wzgórza do doliny.
W I wieku Rzymianie założyli tu fort dla oddziałów X Legionu (Fretensis). Z tego okresu zachował się rezerwuar wodny, na którego północnym murze można odczytać inskrypcję „Vexillatio leg[ionis] X Fre[tensis]”. Uważa się, że żołnierze tego legionu brali udział w ukrzyżowaniu Jezusa Chrystusa[1].
W okresie panowania Bizancjum, w V wieku wybudowano tutaj kościół, zniszczony w 614 roku podczas najazdu perskiego. Po okresie panowania arabskiego, w 1099 roku wioskę zdobyli krzyżowcy. Pomyłkowo zidentyfikowali oni to miejsce jako biblijne miasto Emaus[1], miejsce gdzie zmartwychwstały Jezus ukazał się dwóm uczniom (por. Ewangelia Łukasza 24:13-35). Na wybór Kirjat Je’arim wpłynął łaciński przekład Biblii jakim posługiwali się krzyżowcy. Podaje on odległość 60 stadiów (11,5 km) z Jerozolimy do Emaus, co doskonale odpowiadało położeniu tejże osady[2]. Krzyżowcy wznieśli tutaj zamek Fontenoide, a w 1142 roku wybudowali kościół (na miejscu rzymskiego rezerwuaru wody) wzorowany na Kościele Najświętszej Maryi Panny „Niemieckiej” w Jerozolimie. Po upadku Królestwa Jerozolimskiego osada straciła na znaczeniu. Ruch handlowy między wybrzeżem a Jerozolimą odbywał się już drogą położoną bardziej na północ i pielgrzymi zaczęli wskazywać nowe miejsce położenia domniemanego Emaus, Al-Kubajba (również położone ok. 60 stadiów od Jerozolimy). Dlatego w 1187 roku krzyżowcy porzucili Kirjat Je’arim[1].
Po podboju arabskim zmieniono nazwę wioski na Karjat al-Inab (pol. Miasto Winogron). W latach 1350–1400 władcy (mamelucy) urządzili tutaj postój dla karawan dobudowując do budynku kościoła nowy meczet[3]. Około 1800 roku osiedlił się tutaj Abu Ghausz, nazywany „szejkiem z Hidżazu”. Władze osmańskie przyznały mu prawo ochrony pielgrzymów podróżujących drogą z równiny nadmorskiej do Jerozolimy. W zamian za swoje usługi pobierał on opłaty, które stały się fundamentem zgromadzonej przez niego fortuny. W XVIII i XIX wieku rodzina Abu Ghausza wykupiła znaczne obszary ziemi w okolicach Jerozolimy. To właśnie od niego miasteczko przyjęło swoją nazwę, a obecni arabscy mieszkańcy Abu Ghausz uważają siebie za jego potomków[1].
W 1906 roku dawny kościół krzyżowców stał się siedzibą opactwa benedyktynów. W 1914 roku Żydowski Fundusz Narodowy zakupił od arabskich rolników obszar ziemi położony na północny wschód od Abu Gosz. Jednak wybuch I wojny światowej opóźnił przybycie żydowskich osadników, z których pierwsi pojawili się w 1920 roku i założyli osadę Kirjat Anawim. Arabscy mieszkańcy Abu Ghausz utrzymywali dobre stosunki z okolicznymi żydowskimi osiedlami i nie wzięli udziału w wojnie domowej w Mandacie Palestyny (1947-1948). Podczas I wojny izraelsko-arabskiej w 1948 roku Abu Gosz była jedyną arabską wioską, która zachowała neutralność w okresie walk o strategiczną drogę prowadzącą z wybrzeża do Jerozolimy[3]. Pomimo to, żydowskie oddziały Hagany wypędziły mieszkańców arabskiej wioski. Po zakończeniu wojny, jako jedni z nielicznych, pomimo groźby kolejnych eksmisji wrócili oni do swoich domów. W 1992 roku wieś otrzymała status samorządu lokalnego.
Zabytki
W zachodniej części miejscowości, na szczycie wzgórza Dajr al-Azhar, znajduje się opactwo benedyktyńskie w Abu Ghausz z sanktuarium Notre-Dame de l’Arche d’Alliance (Naszej Pani Arki Przymierza), które zostało wybudowane w latach 1900-1924 na miejscu klasztoru, założonego podczas wypraw krzyżowych w 1143 dla zakonu szpitalników, w miejscu utożsamianym z biblijnym Emaus. Po 1187 klasztor popadł w ruinę, a reaktywowano go dopiero na początku XX wieku[4]. Na szczycie odbudowanego kościoła umieszczono figurę Matki Bożej.
Demografia
Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2008 roku w mieście żyło 6,0 tys. mieszkańców[5].
Populacja miasta pod względem wieku:
| Wiek (w latach)
|
Procent populacji w %
|
| 0-4
|
12,8%
|
| 5-9
|
12,5%
|
| 10-14
|
11,2%
|
| 15-19
|
9,2%
|
| 20-29
|
15,4%
|
| 30-44
|
20,0%
|
| 45-59
|
12,5%
|
| ponad 60
|
6,3%
|
Źródło danych: Central Bureau of Statistics.
Miasteczko jest znane z bardzo dobrej koegzystencji mieszkańców arabskiego i żydowskiego pochodzenia. Często stawiane jest za wzór współpracy między dwoma narodami i religiami. W armii izraelskiej istnieje nawet specjalny oddział rekrutujący się spośród muzułmańskich mieszkańców tej miejscowości (ok. 20-30 regularnych żołnierzy oraz 60 płatnych ochotników pracujących dla wojska w Abu Gosz).
Kultura
Abu Ghausz jest gościem cyklicznego festiwalu muzycznego odbywającego się dwa razy w roku (w maju w czasie świąt Szavuot – święto pierwszych owoców – oraz w październiku w czasie świąt Sukkot – święto namiotów)[6].
Komunikacja
Przez miejscowość przebiega droga nr 425, którą jadąc na południowy wschód dojeżdża się do węzła drogowego z autostradą nr 1, natomiast jadąc na południowy zachód dojeżdża się do miasteczka Kirjat Je’arim i drugiego wjazdu na autostradę nr 1. Natomiast lokalną drogą kierującą się na północ można dojechać do kibucu Ma’ale ha-Chamisza.
Przypisy
Bibliografia
- J. Perrot: Abu Gosh. Izrael: Israel Exploration Journal, 1967. 266-267. Brak numerów stron w książce
- J. Perrot: Chronique archéologique: Abu Gosh. Revue biblique, 1969. 421-423. Brak numerów stron w książce
- M. Lechevallier: Abu Gosh. Izrael: Israel Exploration Journal, 1970. 222-223. Brak numerów stron w książce
- M. Lechevallier: Abu Gosh. Izrael: Israel Exploration Journal, 1971. 226-227. Brak numerów stron w książce
- A. Chouraqui: Abu Gosh. De L’Emmaüs des croisés au monastère de la résurrection. Saint-Herblain, 1995. Brak numerów stron w książce
- J. Murphy-O’Connor: The Holy Land. An Oxford Archaeological Guide from Earliest Times to 1700. Oxford: Oxford University Press, 1998. 152-153. Brak numerów stron w książce
Linki zewnętrzne
