PROFILPELAJAR.COM

23 batalion saperów
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	nie posiadał
	Tradycje
Rodowód	23 kompania saperów; Ośrodek Sapersko-Pionierski 23 Dywizji Piechoty
	Dowódcy
Pierwszy	mjr Marian Skierczyński
	Działania zbrojne
	kampania wrześniowa; bitwa pod Tomaszowem (17–20 IX 1939)
	Organizacja
Dyslokacja	Mysłowice
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	saperzy
Podległość	23 Dywizja Piechoty
	Odznaczenia

23 batalion saperów (23 bsap) – pododdział saperów Wojska Polskiego II RP.

Batalion nie występował w pokojowej organizacji wojska. Został sformowany w 1939 przez Ośrodek Sapersko-Pionierski 23 Dywizji Piechoty.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W styczniu 1935 roku na bazie 5 batalionu saperów w Krakowie została sformowana 23 kompania saperów. Kompania stacjonowała w garnizonie Katowice, w koszarach 73 pułku piechoty, na terenie Okręgu Korpusu Nr V. Z dniem 1 lutego 1935 roku zostali przeniesieni z 5 batalionu saperów: kapitan Kazimierz Jania na stanowisko dowódcy kompanii oraz podporucznicy Jan V Piotrowski, Tadeusz Pisowicz i Włodzimierz Józef Siwiński na stanowiska dowódców plutonów^[1].

Ośrodek Sapersko–Pionierski 23 Dywizji Piechoty

W maju 1937, na bazie 23 kompanii saperów, utworzony został Ośrodek Sapersko-Pionierski 23 Dywizji Piechoty. Ośrodek stacjonował w Mysłowicach^[2].

Organizacja i obsada personalna ośrodka

Organizacja i obsada personalna ośrodka w marcu 1939 roku^[2]^[b]:

dowódca ośrodka – mjr Marian Skierczyński
zastępca dowódcy – kpt. Zygmunt Bronisław Gajda (*)^[c]
adiutant – por. Henryk Władysław Jarosz (*)^[c]
oficer placu Mysłowice – por. Henryk Władysław Jarosz (*)^[c]
oficer materiałowy – kpt. Zygmunt Bronisław Gajda (*)^[c]
oficer mobilizacyjny – por. Henryk Władysław Jarosz (*)^[c]
dowódca kompanii saperów – por. Józef Marcinek
dowódca plutonu – por. Zbigniew Zwolski
dowódca plutonu – ppor. Zygmunt Dembiński
dowódca plutonu specjalnego – por. Włodzimierz Józef Siwiński

Ośrodek był jednostką mobilizującą. W sierpniu 1939, w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym, ośrodek sformował niżej wymienione pododdziały saperów i broni pancernych:

23 batalion saperów typu IIa z drużyną przeprawową pionierów piechoty nr 23 dla 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty
grupa fortyfikacyjna nr 53 dla Grupy Operacyjnej "Śląsk",
kolumna samochodów ciężarowych w Kraju nr 52 dla Okręgu Korpusu nr V,
kolumna samochodów ciężarowych w Kraju nr 53 dla Okręgu Korpusu nr V.

Osobny artykuł: Polskie oddziały pancerne w kampanii wrześniowej.

23 batalion saperów w kampanii wrześniowej

Po zakończeniu mobilizacji w dniach 23-25 sierpnia 1939 batalion znalazł się w okolicach Tarnowskich Gór, gdzie w Obszarze Warownym „Katowice” wykonywał budowy umocnień i przeszkód przy obiektach fortyfikacji stałych. Po opuszczeniu OW „Katowice” batalion prowadził działania opóźniające na osi marszu Tarnowskie Góry – Kraków – Nowy Korczyn – Pacanów – Osiek – Baranów Sandomierski – Stalowa Wola – Biłgoraj – Tomaszów Lubelski.

W czasie kampanii wrześniowej 1939 największym wyczynem 23 batalionu saperów było wybudowanie 11 września w ciągu 9 godzin (do godziny 18:00) w warunkach bezpośredniego kontaktu z Niemcami, nalotów bombowych i ostrzału artyleryjskiego, 345-metrowej przeprawy (mostu na galarach) przez Wisłę w Baranowie. Most ten znajdował się obok mostu stałego, wysadzonego przedwcześnie w dniu 9 września na rozkaz dowódcy wycofującej się Grupy „Sandomierz” ppłk. A. Sikorskiego pomimo tego, że na prawym brzegu pozostały poważne siły polskie, w tym artyleria, warta według jej dowódcy płk. Kijowskiego 100 mln ówczesnych złotych polskich (most ten został równolegle naprawiony 11 IX w 6,5 godziny w celu przeprawienia piechoty). Decyzję o budowie nowego mostu podjął gen. Jagmin-Sadowski. Trzonem oddziałów budujących most była 2 kompania 23 batalionu saperów, dowodzona przez por. Włodzimierza Siwińskiego. Została ona wzmocniona trzema drużynami 1 kompanii oraz luźnymi oddziałami piechoty, a także wycofującą się jednostką policji.

Komendantem budowy mostu był mjr Marian Skierczyński. Wszystkie stanowiska w drużynie mostowej obsadzone były oficerami i podoficerami 2 kompanii 23 bsap, a to:

Oficer czołowy – por. Włodzimierz Siwiński – d-ca 2 komp.
Oficer kotwiczny – ppor. Supernak – z-ca d-cy 2 komp.
Oficer podporowy – ppor. Falkowski
Oficer kierunkowy – ppor. Koszade
Oficer materiałowy – ppor. Osoba
D-ca straży rzecznej – ppor. Uracz
Podofic. sprzętowy – st. sierż. Trygar
Podofic. ordynansowy – sierż. Sznajder

Po ukończeniu budowy mostu ok. godz. 17, pod osłoną 23 baterii przeciwlotniczej oraz kompanii karabinów maszynowych, rozpoczęła się przeprawa sił polskich, w tym artylerii, która trwała do rana 12 września. Przez cały czas przeprawy oddziały polskie, w tym nie zajęci obsługą mostu oficerowie i żołnierze 23 bsap odpierali bezpośrednie ataki niemieckie. 12 września rano, po przeprawie tylnej straży wojsk polskich na lewy brzeg, most, zaminowany pod kierunkiem por. Siwińskiego podczas budowy, wysadzony został w powietrze w chwili wkraczania na niego czołowych oddziałów niemieckich. Budowa mostu pod Baranowem uznana została za najbardziej udaną akcję saperską w wojnie obronnej 1939.

Za akcję tę 23 batalion saperów^[5] oraz indywidualnie grupę jego oficerów i podoficerów odznaczono Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Wśród odznaczonych znaleźli się między innymi dowódca batalionu, mjr Marian Skierczyński i dowódca 2 kompanii, por. Włodzimierz Siwiński.

Szlak bojowy 23 batalionu saperów dobiegł końca po kapitulacji Armii „Kraków” po bitwie pod Tomaszowem Lubelskim w dniu 20 września 1939 roku.

Obsada personalna 23 batalionu saperów

Obsada personalna 23 batalionu saperów^[6]

dowództwo

dowódca batalionu – mjr Marian Skierczyński
zastępca dowódcy batalionu – kpt. Mieczysław Śliwczyński (od 4 IX 1939)
adiutant – por. Henryk Władysław Jarosz
oficer do zleceń – ppor. Józef Patuszyńśki
kwatermistrz – kpt. Zygmunt Bronisław Gajda
podoficer płatnik – sierż. Antoni Synowdecki
szef kancelarii – plut. Józef Faran
lekarz – por. lek. dr Jerzy Kozarski

1 kompania saperska

dowódca kompanii – por. Józef Marcinek
dowódca I plutonu – por. Włodzimierz Krasnokutski
dowódca II plutonu – ppor. Eugeniusz Srokosz
dowódca III plutonu – ppor. Pękalski
szef kompanii – sierż. Jan Wajda

2 kompania saperska zmotoryzowana

dowódca kompanii – por. Włodzimierz Józef Siwiński
zastępca dowódcy kompanii – por. Zbigniew Zwolski
dowódca I plutonu – ppor. Falkowski
dowódca II plutonu – ppor. Supernak
dowódca III plutonu – ppor. Uracz vel Urgacz
dowódca IV plutonu – ppor. Osoba
szef kompanii – sierż. Stanisław Sznajder

3 kompania saperska zmotoryzowana

dowódca kompanii – kpt. Mieczysław Śliwczyński (od 4 IX 1939 zastępca dowódcy batalionu)
zastępca dowódcy – ppor. Zygmunt Dembiński (od 4 IX dowódca kompanii)
dowódca I patrolu – ppor. Śmigielski
dowódca II patrolu – ppor. Sztoch
dowódca III patrolu – NN
dowódca IV patrolu – NN
szef kompanii – kpr. Aleksander Brewka

Pluton chemiczny

dowódca plutonu – ppor. rez. dr inż. Tadeusz Firla^[7] †19 XII 1943^[8]
szef plutonu – plut. Adam Zieliński

Kolumna saperska

dowódca kolumny – ppor. Wróbel
zastępca dowódcy kolumny – ppor. Stefan Wiliński
dowódca I plutonu pontonowo–przeprawowego – ppor. rez. Bolesław Juda †1940 Charków^[9]
dowódca II plutonu sprzętowo–narzędziowego – ppor. rez. Stanisław Walo †1940 Charków^[10]
szef kolumny – NN

Uwagi

↑ Jan Przemsza-Zieliński w swojej pracy Księga wrześniowej chwały pułków śląskich, opierając się na wspomnieniach J. Farana i publikacji H. Jarosza, użył błędnie nazwy 23 Batalion Saperów Górnośląskich. Wspomniany pododdział nie mógł posiadać nazwy wyróżniającej z prostej przyczyny. Nie istniał w czasie pokoju.
↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[3].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję^[4].

Przypisy

↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 6 lutego 1935 roku, s. 4.
↑ ^a ^b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 815.
↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VIII.
↑ Zarządzenie gen. W Andersa z 11 listopada 1966 r. Instytut Polski i Muzeum im. gen Sikorskiego w Londynie, sygn. A XII 77
↑ Przemsza-Zieliński 1989 ↓, s. 257.
↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 227.
↑ Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2024-06-18].
↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 198.
↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 581.

Bibliografia

Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Jan Przemsza-Zieliński: Księga wrześniowej chwały pułków śląskich. T. I. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989. ISBN 83-03-02883-9.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
Jan Zielinski, 23 batalion saperów górnośląskich we wrześniu 1939, Katowice, Muzeum Śląskie, 1989.