Żabienica jaskrowata

Żabienica jaskrowata
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

żabieńcowate

Rodzaj

żabienica

Gatunek

żabienica jaskrowata

Nazwa systematyczna
Baldellia ranunculoides (L.) Parl.
Nuov. Gen. Sp. Monocot.: 58 (1854)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Żabienica jaskrowata (Baldellia ranunculoides (L.) Parl.) – gatunek błotnopączkowych lub skrytopączkowych roślin zielnych z rodziny żabieńcowatych (Alismataceae), pochodzący z Europy i krajów basenu Morza Śródziemnego[4], naturalizowany na Azorach[5]. W Polsce rodzimy[6], wymierający, znajdowany był na Wolinie[7]. Roślina podawana była w 1966 w postaci pojedynczo rosnących roślin w jeziorze Wisełka[8], ale od wielu lat stanowisko to nie zostało odnalezione[9]. Rośliny tego gatunku zasiedlają wilgotne miejsca obok potoków, stawów i jezior, a także rowy na torfowiskach[10].

Morfologia i biologia

Morfologia
Pokrój
Roślina zmienna, o wysokości przeważnie od 5 do 20 cm[10], a według niektórych autorów od 20 do 60 cm[7]. W Polsce kwitnie od lipca do października[7]. Gatunek charakterystyczny związku Hydrocotylo-Baldelion[11].
Liście
Długoogonkowe, o blaszce lancetowatej do równowąsko-lancetowatej, o długości do 10 cm, o ostrym wierzchołku i nasadzie wąsko zbiegającej się do ogonka liściowego.
Łodyga
Zwykle wzniesiona, niekiedy płożąca, wówczas ukorzeniająca się i tworząca w międzywęźlach kępki liści i pojedyncze kwiaty.
Kwiaty
Obupłciowe. Płatki korony białe lub jasnoróżowe, o długości 7–10 mm. Szypułki różnej długości, do 10 cm. Podsadki małe.
Owoc
Owocami są jajowate niełupki o średnicy 2–3,5 mm, zakrzywione, żeberkowane[10].
  • Pokrój
    Pokrój
  • Liście
    Liście
  • Kwiat
    Kwiat
  • Liść, kwiat i owoce
    Liść, kwiat i owoce

Nazewnictwo

Synonimy nomenklatoryczne[4]
  • Alisma ranunculoides L. – bazonim
  • Echinodorus ranunculoides (L.) Engelm.
  • Sagittaria ranunculodes (L.) Kuntze
Synonimy taksonomiczne[4]
  • Alisma angustifolium Gilib.
  • Damasonium angustissimum Wall. ex Steud.
  • Alisma ranunculoides var. zosterifolium Fr.
  • Alisma batrachiocarpum St.-Lag.
  • Echinodorus ranunculoides var. zosterifolius (Fr.) Asch. & Graebn.
  • Echinodorus ranunculoides f. natans Glück
  • Echinodorus ranunculoides f. pumilus Glück
  • Echinodorus ranunculoides f. terrestris Glück
  • Echinodorus ranunculoides f. zosterifolius (Fr.) Glück

Zmienność

Gatunek zróżnicowany na dwie odmiany[12]:

  • Baldellia ranunculoides var. ranunculoides - występuje w całym zasięgu gatunku
  • Baldellia ranunculoides var. tangerina (Pau) J.Rocha, Crespí, García-Barriuso, R.Almeida & Honrado - rośnie na Półwyspie Iberyjskim i w Maroku

Zagrożenia

Gatunek umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) i uznany w Polsce za wymierający, krytycznie zagrożony (kategoria zagrożenia E)[13]. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię RE (wymarły na obszarze Polski)[14]. W Polskiej czerwonej księdze roślin posiada kategorię EX (wymarły)[15].

Nie podlega ochronie gatunkowej na podstawie przepisów prawa krajowego[16], nie został również uznany za ważny dla Unii Europejskiej w dyrektywie siedliskowej. Nie został wykazany w sieci "Natura 2000"[17], choć historyczne i potencjalne miejsca występowania stanowią siedliska przyrodnicze w obszarze "Wolin i Uznam".

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-25] (ang.).
  3. ↑ Baldellia ranunculoides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ a b c Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. [dostęp 2001-01-23]. (ang.).
  5. ↑ GRIN Taxonomy for Plants. [dostęp 2011-01-23].
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 40, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 527. ISBN 978-83-01-14342-8.
  8. ↑ Hanna Piotrowska. Stosunki geobotaniczne wysp Wolina i południowo-wschodniego Uznamu. „Monographiae Botanicae”. 22, s. 86, 1966. (pol.). 
  9. ↑ Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
  10. ↑ a b c Arthur Roy Clapham, Thomas Gaskell Tutin, David Moresby Moore: Flora of the British Isle. Cambridge [Cambridgeshire]; New York: Cambridge University Press, 1987, s. 516. ISBN 0-521-30985-9.
  11. ↑ Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
  12. ↑ Baldellia ranunculoides na eMonocot [dostęp 2013-11-21].
  13. ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  14. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  15. ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
  16. ↑ Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764
  17. ↑ Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000. Ministerstwo Środowiska. [dostęp 2011-01-23]. (pol.).