Święty Franciszek z Asyżu i cztery cuda pośmiertne

Święty Franciszek z Asyżu i cztery cuda pośmiertne
San Francesco d’Assisi e quattro miracoli post mortem
Ilustracja
Autor

Giunta Pisano (przypisywany)

Rodzaj

ikona

Data powstania

1260–1270

Medium

tempera na desce topolowej, złoto

Wymiary

67 × 86,5 cm

Miejsce przechowywania
Lokalizacja

Pinakoteka Watykańska

Multimedia w Wikimedia Commons

Święty Franciszek z Asyżu i cztery cuda pośmiertne (wł. San Francesco d’Assisi e quattro miracoli post-mortem) – ikona przypisywana Giuncie Pisanie z 1260–1270 roku, znajdująca się w kolekcji Pinakoteki Watykańskiej.

Historia i opis

Franciszek z Asyżu został kanonizowany przez papieża Grzegorza IX w 1228 roku, dwa lata po śmierci[1]. Pierwsze przedstawienie jego osoby w sztuce sakralnej pochodzi już z 1228–1229 roku, to fresk Maestro di San Gregorio w opactwie benedyktyńskim w Subiaco[2]. Zanim powstał olbrzymi cykl fresków Giotta w Asyżu (lata 1290–1295)[3], wizerunek Biedaczyny rozpowszechnił się dzięki malarstwu ikonowemu.

„Święty Franciszek z Asyżu i cztery cuda pośmiertne” z Pinakoteki Watykańskiej, przypisywany Giuncie Pizańczykowi, powstał w latach 1260–1270. Został poprzedzony podobną w tematyce ikoną „Świętego Franciszka i czterema cudami pośmiertnymi” z 1250–1260 autorstwa Mistrza del Tesoro, znajdującą się w kolekcji skarbca Bazyliki św. Franciszka w Asyżu. Wybór tematyki i formy w obu przypadkach jest tożsamy. Ikona watykańska, mająca formę prostokątną, podzielona została pionowo na trzy pasy, rozdzielone między sobą ciemnymi dekoracyjnymi wstęgami. W panelu centralnym malarz przedstawił postać Franciszka ubranego w bury habit franciszkański, przepasany białym sznurem. Święty, z kapturem na głowie, ma wyciętą tonsurę, w rękach trzyma krzyż i otwartą księgę Ewangelii[a]. Brak aureoli. Zaznaczone zostały stygmaty na dłoniach i stopach świętego. W panelach na lewo i na prawo od centrum, podzielonych poziomo zdobnymi pasami, namalowane zostały cztery sceny znane ze średniowiecznych „Źródeł franciszkańskich”, są to[4][5]:

  • Uzdrowienie dziewczynki ze skręconą szyją[b]
  • Uzdrowienie chromego Bartolomea z Narni[c]
  • Uwolnienie opętanej[d]
  • Uzdrowienie kalekiego Niccolò z Foligno[e]

Ikona o wymiarach 67 x 86,5 namalowana została temperą na desce z drewna topoli. Artysta do namalowania tła użył złota. Dzieło stanowiło część kolekcji Biblioteki Watykańskiej od 1909 roku. Obecnie znajduje się w Pinakotece w Muzeach Watykańskich, wystawione w sali I (nr inwent. MV.40023.0.0)[4].

Uwagi

  1. ↑ Jest to odniesienie do epizodu z życia świętego, który podejmując ważne decyzje dotyczące swojej przyszłości, otwierał ewangeliarz na chybił trafił, odczytując w ten sposób Bożą radę dla siebie (Por. Życiorys większy św. Franciszka III, nr 3).
  2. ↑ Por. Życiorys pierwszy świętego Franciszka z Asyżu III, I, nr 127; Traktat o cudach XVII, 160.
  3. ↑ Por. Życiorys pierwszy III, I, nr 135; Traktat o cudach XVII, nr 173.
  4. ↑ Por. Traktat o cudach XVI, nr 153.
  5. ↑ Por. Traktat o cudach XVII, nr 162.

Przypisy

  1. ↑ Heribert Holzapfel: Podręcznik historii Zakonu Braci Mniejszych. Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, 2012, s. 26. ISBN 978-83-7354-426-0.
  2. ↑ Antonio Tarallo: L’immagine più antica di san Francesco. sanfrancescopatronoditalia.it, 2021-07-17. [dostęp 2024-07-10]. (wł.).
  3. ↑ Giotto: alla scoperta degli affreschi di Assisi. elledecor.com, 2022-03-10. [dostęp 2024-07-10]. (wł.).
  4. ↑ a b Icona: San Francesco d'Assisi e quattro miracoli post mortem. catalogo.museivaticani.va. [dostęp 2024-07-10]. (wł.).
  5. ↑ Alessio Monciatti: San Francesco e quattro miracoli post mortem, Museo del Tesoro. W: Giorgio Bonsanti (pod red.): La Basilica di San Francesco di Assisi. Modena: Franco Cosimo Panini, 2002, s. 645-647, seria: Mirabilia Italiae. ISBN 88-7686-807-0. [dostęp 2024-07-10]. (wł.).

Bibliografia

  • Fonti francescane, Edizioni Messaggero, Padwa 1996.