Łubin

Ten artykuł dotyczy rośliny. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Łubin
Ilustracja
Morfologia (łubin żółty)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

łubin

Nazwa systematyczna
Lupinus L.
Sp. Pl. 721. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Lupinus albus L.[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Łubin trwały
Lupinus argenteus

Łubin (Lupinus L.) – rodzaj roślin należących do rodziny bobowatych. Obejmuje ok. 220–230 gatunków[4][5], ale według Plants of the World online nawet ponad 600[6].

Największe zróżnicowanie gatunkowe występuje w zachodniej części Ameryki Północnej (tylko w Kalifornii rosną 82 gatunki) oraz w Andach w Ameryce Południowej[5]. Mniej liczne gatunki występują we wschodniej części Ameryki Południowej[5], w strefie śródziemnomorskiej sięgając po Azję południowo-zachodnią (głównie rośliny jednoroczne)[7], z czego 6 rośnie w południowej Europie[5]. Nieliczne gatunki rosną też na obszarach górskich w równikowej Afryce[5]. W Polsce liczne gatunki są uprawiane[8], a łubin trwały jest zadomowionym antropofitem[9].

Rośliny z tego rodzaju zasiedlają zwykle siedliska wydmowe i pustynne – suche, piaszczyste lub kamieniste, a także zbiorowiska trawiaste[7]. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny pastewne, bogate w białka. Liczne gatunki są jednak trujące z powodu zawartości alkaloidów[7].

Morfologia

Pokrój
Rośliny zielne (w przypadku kilku gatunków także krzewy osiągające 2 m wysokości)[7].
Liście
Charakterystyczne – dłoniasto złożone z 5–12 listków, skrętoległe[7].
Kwiaty
Motylkowe, pachnące, zebrane w długie grona. Kielich dwuwargowy, złożony z 5 zrosłych, nierównej długości działek. Płatki okazałe, barwy białej, żółtej, niebieskiej lub czerwonej. Górny płatek okazały w postaci żagielka, dwa boczne skrzydełka stulone wokół łódeczki zawierającej pręciki i słupek. Pręcików jest 10 i wszystkie są zrośnięte w rurkę. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z zalążnią górną[7].
Owoce
Strąki zwykle drewniejące, zawierające liczne nasiona[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów plemienia Genisteae[10] podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w obrębie bobowatych Fabaceae s.l.[2] Rodzaj na drzewie filogenetycznym plemienia zajmuje wyraźnie odrębną, izolowaną pozycję[11], stąd wyodrębniany jest jako podplemię Lupininae[4].

Gatunki uprawiane w Polsce[12][8]
Wykaz gatunków
 Osobny artykuł: Lista gatunków z rodzaju łubin.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-01] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-18].
  4. ↑ a b G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 283, 287. ISBN 978-1-900347-80-8.
  5. ↑ a b c d e David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 544-545, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ Lupinus L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-15].
  7. ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 126. ISBN 0-333-74890-5.
  8. ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 119. ISBN 978-83-925110-5-2.
  9. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 111, ISBN 978-83-62975-45-7.
  10. ↑ Family: Fabaceae Lindl., nom. cons. subfam. Faboideae. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-01]. (ang.).
  11. ↑ Ainouche, A., Bayer, R.J., Cubas, P. and Misset, M.-T. Phylogenetic relationships within tribe Genisteae (Papilionoideae) with special reference to genus Ulex. „Advances in Legume Systematics”. 10, s. 239–252, 2003. 
  12. ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.