Los atempats de genièr de 2015 en Illa de França son una seria d'atacas terroristas islamistas que se debanèron entre los 7 e 9 de genièr de 2015 en Illa de França, tocant lo jornal Charlie Hebdo, sos jornalistas, de policièrs e de josieus e ont dètz e sèt personas foguèron assassinadas e los tres atacants abatuts per las fòrças de l'òrdre.

Los eveniments comencèron lo 7 de genièr de 2015 per una fusilhada al sèti del jornal satiric Charlie Hebdo a París, perpetrada per Cherif e Saïd Kouachi, dos fraires de nacionalitat francesa. L'assalt faguèt dotze mòrts e onze ferits. Los Kouachi fin finala foguèron abatuts dos jorns mai tard pel GIGN après que se foguèron embarrats a Dammartin-en-Goële al nòrd de París. L'atemptat es revendicat per Al-Qaïda dins la peninsula Arabica (AQPA).

Lo 8 de genièr de 2015, Amedy Coulibaly, un ciutadan francés pròche dels fraires Kouachi, tua per bala une policièra municipala e ferís gravament una autra persona a Montrouge. L'endeman, pren en ostatge los clients d’un supermercat cachèr pòrta de Vincennes a París. Tua quatre ostatges josieus abans d'èsser abatut dins un assalt del RAID e de la BRI. Afirmava agir al nom de l'organizacion djihadista de l'Estat Islamic^[1].

Lo reson d'aqueles eveniments es fòrça grand, fins a l'estrangièr: de milions d'anonimes e un quarantenat de caps d'Estat e de govèrns faguèron un passacarrièras los 10 e 11 genièrs. Las manifestacions amassèron 1,5 milions de personas à París e mai 3,7 millions en França.

Charlie Hebdo, un jornal satiric e fortament laïc, publica fòrça caricaturas d'òmes politics, de religioses crestians, josieus, e musulmans, e d'autres eveniments de l'actualitat locala e internacionala. D'entre aquelas caricaturas, la publicacion de caricaturas del profèta de l'Islam provoquèt de reaccions vivas dins lo mond musulman. De djihadistes menaçavan d'ataca los autors e editors d'aquel biais de caricaturas.

Las atacas foguèron perpetradas per d'individús se reclamant de l'Islam, venent de quartièrs dich sensibles. Los elements sortissent d'un contèxte socioeconomic dificil, de parents imigrats dins los ans 1960-1970 amb de revenguts bases, d'individús grandissent dins de quartièrs de naut taus de caumatge e amb d'oportunitats economicas flacas.^[2] Actors de la pichona delinquéncia locala, oposats a la guèrras en Afghanistan e en Iraq, membres actius de las susmatas de 2005, l'experiença de la preson e de l'exclusion economica radicaliza lors posicions.^[2]

Dos òmes^[3] cagolats e vestits de nègre, armats de fusilhs d'assalt AK-47, intrèron d'en primièr al n°6 de la carrièra Nicolas-Appert – pensant penetrar dins la redaccion qu'èra al n°10^[4] Constatant lor error, menacèron los emplegats presents, dins una pòrta veirada, per obtenir la bona adreça^[5].

Arribats al n°10, los terroristas tirèron a l'acuèlh sus dos agents d'entreten, ne tuant un^[6]; trapèron dins l'escalièr la dessenhària Coco (Corinne Rey), que s'anava cercar sa filha. ^{[N 1] [5]}. Ensajèt d'estalviar los seus menant los òmes a l'etatge tresen, alara que la redaccion èra al segond. Dins los estatges, los terroristas menacèron un locatari, puèi acabèron per trobar lo bon palièr; obliguèron alara Coco, menaçada amb una arma, a far lo digicòdi de la pòrta blindada que s'obrissiava sus la redaccion, puèi penetrèron dins los burèls del jornal^[7],[5].

D'en primièr èra lo burèl de webmaster Simon Fieschi: lo feriguèron gravament^[8]. Subte intrèron dins la sala ont èra l'equipa en conferéncia de redaccion setmanièra començada a 10 oras 30. Segon lo testinòni dels jornalistas Laurent Léger e Sigolène Vinson, un dels dos cridèt alors «Allah akbar»^[9]. Cercavan ont èra Charb^[5] , un còp identificat; l'abatèron. Declarèron enseguida, segon los testimònis dels subrevivants, «Anatz pagar perque avètz insultat lo Profèta»^[5], abans de tirar sul rèsta de l'assisténcia, tuant nòu autres personas^{[N 2]} : sèt autres membres de la redaccion, un invitat e un policièr encargat de la securitat de Charb, Franck Brinsolaro, qu'ensajèt de respondre amb son arma^{[10][N 3]}

Sortiguèron de l'imòble contunhant de far fuòc e cridèron «Allah akbar»^[11].

Segon François Molins, procuror de París, los assassins fugiguèron amb una Citroën C3 negra estacionada debans l'imòble^[12]. Dins la fugida encontrèron una patrolha de polícia que claufiguèron la veitura de balas sens far de ferits^[13]. Ne crosèron una segonda, aquel còp en BTT, escambièron de tirs, totjorn sens ferits. E, se trapèron amb una tresena sul baloard Richard-Lenoir^[14]. Sortiguèron de la Citroën C3, faguènt fuòc ferissent a la camba lo policièr Ahmed Merabet qu'aviá tirat sus la veitura^[15]. Un dels terroristas s'escridèt a Merabet «Volgavas nos tuar?» : Merabet, a tèrra, lèva la man per se rendre disent «Non, va plan, cap». Un dels assalidors corrís cap a el e lo tuar d'un tir a portada amb una bala dins la tèsta. Lo collèga de Merabet capitèt a fugir. Los dos òmes contunhèron alara la fugida en veitura cridant «Avèm venjat le Profèta Maomet» e «Avèm tuat Charlie Hebdo»^[16],[17]. Percaçats, tustèron un Volkswagen Touran (ferissent la conductritz). Abandonèron la C3 carrièra de Meus on s'encastrèt dins un pal, puèi tirèron un automobilista de sa Renault Clio que panèron. Declarèron al proprietari de la veitura – èran descagolats e descrich coma calmas e pausats per l'òme – «se los mèdias t'interrògan, dirás: « Es Al-Qaïda al Iemen »»^[18]. S'anèron per la pòrta de Pantin^[14],[19]. Aicí se perdèt la traça^[20]. Lo bilanç et de dotze mòrts^[7] e ontze ferits^[21].

Lo plan Vigipirata es auçat al nivèl maxim, en Illa de França puèi en Picardia lo 8 de genièr dins la jornada alara que los suspèctes foguèron identificats dans l'Aisne^[22]. Lo procuror François Molins anoncia que lo ministèri public antiterrorista es sasit de l'enquèsta per assassinats e tentativas d'assassinat en relacion amb una entrepresa terrorista, e faguèt un apèl als testinònis^[4].

Las fòrças de l'òrdre e los servicis de la DGSI identifiquèron lèu los terroristas coma essent los fraires Kouachi. Dins la serada vèrs 23 oras, d'operacions del RAID se faguèron a Reims, e d'autres menadas per l'antigang a Gennevilliers e Pantin.

Amedy Coulibaly es suspectat d'èsser responsable de l'agression d'un joggaire lo 7 de genièr 2015 a 20h 30 a Fontenay-aux-Roses, vila ont demorava^[23]. La victima foguèt gravament ferida per de tirs d'arma automatica^[24]. L'11 de genièr 2015, lo ministèri public de París anoncièt qu'i a un ligam entre la presa d’ostatges de divendre dins l’ipermercat casher de l’Èst de París a causa dels « forrèls percutats descobèrts a Fontenay-aux-Roses » e del pistolet Tokarev trobat dins lo supermercat ont Amedy Coulibaly prenguèt fòrça personas en ostatges abans d’èsser abatut divendre per la polícia^[25].

Alara que los agachs domòran sus la traca dels dos suspèctes de Charlie Hebdo, una fusilhada se passa a Montrouge lo 8 de genièr de 2015 vèrs 8 oras 30. Cridats per un simple accidents entre dos veïculs, una policiària municipala e un agent de carrièra venon la cibla d'un individú masquetat portant un gilet parabalas e armat d'un fusilh d'assaut AK-47 e d'una arma de ponch, que será identificat coma benlèu Amedy Coulibaly^[26]. La jova policièra, Clarissa Jean-Philippe^[27], tocada dins l'espatla, es ferida a mòrt e l'agent de carrièra ferit gravament.

Lo tiraire fugís, daisant sus plaça sa cagola.

La fusilhada se debanèt a proximitat d'una escòla josièva.

Aquel dijòus 8, vèrs 9 h 30, los dos fugitius de Charlie-Hebdo son apercebuts dins una estacion servici près de Villers-Cotterêts dins l'Aisne^[28],[29]. Après aquela informacion, lo nivèl « Alerta Atemptat » del plan Vigipirate s'espandiguèt a la Picardia^[30]. Sul còp, un grand dispositiu de recerca se debana: de barratges son constituits alara que lo GIPN ajudat de la BRI e del GIGN inspèctan los ostals dels vilatges a l'entorn, Corcy e Longpont, e tanben los boscs^[30]. Vèrs 22 h 30, los efectius de recercas son aleujats, mas contunhan^[30].

Amedy Coulibaly seriá l'autor de l'explosion d'una veitura lo 8 de genièr de 2015 lo ser a Villejuif^[31].

Lo 9 de genièr de 2015 lo matin, dos jorns après aver comés l'atemptat de Charlie Hebdo, los fraires Chérif e Saïd Kouachi sortisson d'un bosc lo matin e atacan un automobilista Nanteuil-le-Haudouin puèi prenon la direccion de París. Mas encontran una patrolha de gendarmeriá a Dammartin-en-Goële (Sèina e Marna). Dins una fusilhada Said Kouachi es leugièrament ferit a la gòrja^[32]. Los terroristas fugisson s'embarran vèrs 9 h 15 dins una estampariá ont prenon en ostatge lo gerent de l'entrepresa mas fin finala lo largan a 10 h 20^[33]. Aquel darrièr explica que los dos terroristas avián de kalachnikovs, un lançaroquetas e de coctèls Molotov^[34].

Dos emplegats èran presents dins l'estampariá quand los terroristas faguèron irrupcion dins lo bastiment. Lo primièr fugiguèt. Lo segond, Lilian, 26 ans, s'amaguèt. Foguèt pas descobèrt pels djihadistas e pendent d'oras escambièt d'SMS amb lo GIGN^[33].

Gendarmeria e polícia se despleguèron a l'entorn de l'entrepresa e dins lo vilatge, alara que d'elicoptèrs survolèron la zona. L'afar se n'encarguèt la gendarmeria e lo GIGN que, pendent d'oras, ensajèt d'intrar en contacte amb los Kouachi, refusèron de respondre^[33]. Lo GIGN comunicava mentretemps per SMS amb l'emplegat amagat que donava d'indicacions sus l'interior de l'estampariá, la posicion dels fraires Kouachi e sus çò que disián^[34].

Amedy Coulibaly foguèt reperat pòrta de Vincennes e percaçat per de patrolhas de polícia en veitura. Tira cap a eles e las balas se pèrdon. Los policièrs li daissèron una distança de seguretat, Coulibaly, visava de josieus^[35], intrèt dins supermercat Hypercacher al n°23, avenguda de la Pòrta de Vincennes, lo 9 de genièr de 2015 vèrs 13 oras. Portava una kalachnikov, dos Skorpion VZ61, dos Tokarev TT 33, un gilet parabalas e d'explosius^[36].

A 14 oras, lo desplegament de la polícia compren un elicoptèr e de desena de veïculs (polícia, pompièrs, secors). L'enquèsta es assegurada per seccion antiterrorista (SAT) de la polícia judiciària parisenca, la sosdireccion antiterrorista de la polícia judiciària e la DGSI. Lo quartièr es barrat. Pendent la presa d’ostatges, Coulibaly crida los seus per qu'ataquen d'autras ciblas^[37].

L'assalt a Dammartin-en-Goële se faguèt a 17 oras. Los dos djihadistas entrobrisson una pòrte al planpè e faguèron fuòc feu sus gendarmas. Aqueles darrièrs repliquèron, amb de grenadas amb efièch de buf mas los tirs mermèron gaire. Los òmes del GIGN faguèron fuòc e tuèron los dos terroristas^[33].

L'assalt pòrta de Vincennes se faguèt a 17 oras 12 pel RAID e la BRI que penetrèron dins lo mercat après lo lançament de quatre grenadas assordissentas. Fòrça tirs d’armas automaticas s'ausiguèron pendent que los ostatges son liberats^[38]. Lo prenaire d’ostatges, Amedy Coulibaly, foguèt tuat alara qu’ensejava de sortir^[39]. Quatre personas son gravament feridas e quatre foguèron assassinadas: Yohan Cohen, Yoav Hattab, Philippe Braham e François-Michel Saada^{[40],[36],[41]}. Dos policièrs del RAID e un autre de la BRI son ferits^[42]. Una operacion de desminatge contunhèt fins a 17 h 30^[43]. Lo ser mèsme, vèrs 19 h 55 a la television, François Hollande qualifica la presa d'ostatges d'« acte antisemita esglasiant » e cridèt que se faga « pas cap d'amalgama »^[44].

Lo quite jorn de l'atemptat contra Charlie Hebdo, un grand acamp espontanèu s'organizèt dins la serada Plaça de la Republica a París, se faguèt e se repetèt lo dos jorns seguents, amb per signe de raliaement, un estilò o un credon quilhat, en omenatge als caricaturistas tuats pendent l'ataca. Aquelas amassadas fòrça simbolicas, perque se fasent a l'initiativa de la populacion, donan un imatge d'unitat. Es tanben un messatge de fraternitat entre los ciutadans de totes los orizonts politics e religions. Lo 8 de genièr se decretèt lo dòl e tanben las bandièras son en dòl per tres jorns. De centenas de miliers de personas se mobilizèron espontanèament per participar a diferentas passacarrièra: los servicis de polícia estiman lor nombre a 700 000 personas segon lo ministre Bernard Cazeneuve^[45]

De grands acamps se faguèron la dimenjada de l'11 de genièr e a París entre la plaça de la Republica e la plaça de la Nacion. Es un acamp istoric^[46] . Fòrça personnalitats politicas francesas son présentas.

Gaireben quatre milions de personas participèron aquela dimenjada a aquelas manifestacions^[47].

L'emocion passèt las frontièras e pendent tres 3 jorns, lo mond entièr seguissèron los eveniments: los mai grands jornals e magazins s'indignèron de l'ataca facha a la libertat de la premsa. Una èrsa de sosten venguèt de pertot ont dirigents, jornalistas, personnalitats o citadans mostrèron lor solidaritat e lor indignacion fàcia a l'ataca contra Charlie Hebdo, amb d'acamps, o la difusion del messatge "Je suis Charlie" (Soi Charlie). De dirigents europèus e del mond, una quarantena, s'invitèron a París l'11 de genièr de 2015 a la passacarrièra.

Al-Qaïda dins la peninsula Arabica (AQPA) revendiquèt l'atemptat contra Charlie Hebdo lo 9 de genièr^[48], mas dins son comunicat fa pas de referéncia a la atacas de Amedy Coulibaly, qu'el aviá fach aleujança a l'Estat Islamic. Segon Wassim Nasr, journalista especialista dels movements djihadistas, sols de ligams d'amistat personals entre los fraires Kouachi e Coulibaly menèron a las atacas coordonadas. Mas pas cap de planificacion foguèt menada ensemble entre los caps d'Al-Qaïda e aqueles de l'Estat Islamic, perque son rivals, dins la lucha ideologica e se fan de combats murtrièrs en Siria. E mai lo biais de far, las accions dels fraires Kouachi avián estat preparadas de longas en ligam amb AQPA, la sola branca d'Al-Qaïda avent los mejans d'agir en Occident, alara que las atacas de Coulibaly son mai improvizadas^[49].

Lo 14 de genièr, Al-Qaïda dins la peninsula Arabica revendica l'atemptat contra Charlie Hebdo dins une vidèo mesa en linha e ont aparéis Nasser Ben Ali al-Anassi. Declara que «d'eròis foguèron recrutats e agiguèron, prometèron e passèron a l'acte a la granda satisfaccion dels musulmans», afirma que l'operacion foguèt menada sus òrdre d'Ayman al-Zauahiri e en conformitat a la volontat postuma d'Ossama ben Laden. Al-Anassi fa tanben omenatge a Amedy Coulibaly, mas revendica pas sas actions^[50].

Se l'ataca es revendicada per AQPA, de reaccions de sosten son tanben portadas per d'autras organizacions salafistas djihadistas. Es lo cas de l'Estat Islamic que dins una radio qualifica d'« eròi » los autors de l'ataca contra Charlie Hebdo^[51]. Al-Qaida al Magrèb islamic (AQMI) menciona tanben Coulibaly saludant «los tres cavalhièrs de l'islam eròis de la batalha de París»^[52], Jamaat al-Ahrar, una branca du Tehrik-e-Taliban Paquistan^[53], Boko Haram^[54] e Al-Shabbaab saludan tanben los atemptats a París^[55].

D'autras reaccions ponctualas se faguèron en Argeria^[56], al Liban^[57], en Índia^[58], per d'extremistas sur Twitter^[59], per un imam anglés^[60]. En Turquia, lo jornal Yeni Akit publica Ataca sul magazin qu'aviá provocat los musulmans, e Türkiye, un jornal pròche del govèrn Ataca sul magazin qu'insultèt lo nòstre profèta^[61].

Sud l'Internet francofòn, s'observa de dichs aprovant los atemptats^[62],[63]. De personas faguèron l'apologia dels atemptats son arrestats en França^[64].

La premsa internacionala es tanben solidària^[65]. E mai, de presentators de television americans, a l'imatge de Jon Stewart, Conan O'Brien^[66], Bill Maher o Jimmy Kimmel^[67],, mostrèron lor sosten a Charlie Hebdo.

Fòrça medias estatsunidencs — CNN, New York Daily News, Fox News e Associated Press — evòca l'afar enfoscant l'imatge de las coberturas de Charlie Hebdo, ont es representa Maomet. Al Reialme Unit, The Guardian e The Telegraph fan lo mèsme. Un dels patrons de CNN, Richard Griffiths, explica que la cadena «difuserá pas d'imatges dels dessrnhs de Charlie Hebdo». Tanben conselha d'evitar los plans tròp pròche dels manifestants mostrant d'exemplars que farián los dessenhs satirics tròp vesibles. The Washington Post al contrari decidís d'illustrar un dels seus articles per una de las cobertura de Charlie Hebdo representant Maomet. D'autres medias anglosaxons, coma Bloomberg, The Huffington Post o The Daily Beast, faguèro tanben lo mèsme^[68].

Lo 9 de genièr de 2015, la fondacion Robert-Schuman compta 45 reaccions de caps d'Estat o de govèrn, venent de 39 païses e institucions internacionalas^{[N 4],[69]}.

Los caps d'Estat o de govèrn de desenas de païses, tanben de musulmans, exprimisson lèu lor indignacion e lor compassion al respècte de las familhas de las victimas^[70],[71]. D'insténcia e de personalitaats islamicas denoncian tanben l'atemptat. Es lo cas de l'universitat al-Azhar, del president del partit islamista tunisian Ennahdha, Rached Ghannouchi, o de Tariq Ramadan^[72]. Lo paire Ciro Benedettini, vicedirector del Burèl de premsa de la Santa Se.

Hassan Nasrallah, cap de l'organizacion Hezbollah, tanben condamnèt los actes perpetrats per «de grops terroristas que se revendican de l'islam» e de declarar «son los pièger actes avent nogut al Profèta dins l'istòria»^[73]. L'Hamas anocia que «condamna las agressions contra lo magazin Charlie Hebdo e insistís que lo diferend d'opinion e de pensada sauriá pas justificar lo murtre»^[74].

D'acamps de sosten a la victimas se faguèron dins fòrça vilas d'Euròpa e pel mond^[75],[76].

L'slogan « je suis Charlie » (Soi Charlie) venguèt lo simbòl del sosten a la victimas, de l'indignacion fàcia a la atacas terroristas, de defensa de la libertat d'expression, de fraternitat. Creat per un grafista, Joachim Roncin, qualques minutas après l'ataca, l'slogan prenguèt vam suls malhums socials coma Twitter^[77]. Traversèt las frontièras.

Lassana Bathily, jove Malian francofòn musulman, aviá amagat de clients del supermercat hypercasher dins la per qu'escapen a la vista d'Amedy Coulibaly, sa naturalizacion foguèt decidida lo 15 de genièr de 2015}^[78].

Lo 14 de genièr de 2015, lo jornal Charlie Hebdo es publicat. Lo primièr tiratge se vendèt en qualques minutas Los jornalistas decidiguèron de lo tornat estampar fins al dijóus seguent^[79].

1. ↑ Los dos òmes prenguèron es ostatge Coco, ordoant que los mena als burèus del jornal: «Anavi cercar ma filha a la gardariá, debant la pòrta de l’imòble del jornal dos òmes cagolats e armats subte me menacèron. Tirèron sus Wolinski, Cabu… durèt cinc minutas… M'èri refugiada jos un burèl… Parlavan parfièchament lo francés… Se revendicavan d’Al-Qaïda.»(fr)Charlie Hebdo : Le témoignage de la dessinatrice Coco L'Humanité; Laurence Mauriaucourt; 7 de genièr de 2015.
2. ↑ Una foto de l'interior dels locals del jornal, presa après la fusilhada, es disponibla aicí.
3. ↑ Moriguèron uèit membres de la redaccion de Charlie Hebdo, los dessenharis Cabu, Charb, Tinhós, Honoré e Wolinski, l'economista Bernard Maris (que lo pseudoním èra «Oncle Bernard»), lo corrector Mustapha Ourad, e Elsa Cayat, psychanalista e cronicaira, e un invitat de la redaccion, Michel Renaud (fondator del festenal Rendètz-vos del quasernet de viatge de Clarmont-Ferrand, qu'èra vengut de Clarmont d'Auvèrnhe per tornar de dessenhs a Cabu.
4. ↑ « Reaccions oficiala après l’ataca del 7 de genièr de 2015 contra lo jornal Charlie Hebdo:
   • la declaracion de Francés Hollande, president de la Republica francesa;
   • la declaracion de Jean-Claude Juncker, president de la Comission Europèa;
   • la reaccion de Donald Tusk, president del Conselh Europèu;
   • la reaccion de Martin Schulz, president del Parlament Europèu;
   • la declaracion de la presidéncia letona del Conselh de l’UE;
   • la declaracion del secretari general del Conselh d’Euròpa, Thorbjørn Jagland;
   • las declarations de Joachim Gauck, president de la Republica Federala d’Alemanha, d’Angela Merkel, cancelièra, e de Frank-Walter Steinmeier, ministre dels Afars estrangièrs;
   • las déclarations de la reina Elisabèt II del Reialme Unit e del Primièr ministre britanic David Cameron ;
   • las declaracions del rei d’Espanha Felipe VI e del Primièr ministre Mariano Rajoy;
   • la declaracion de Matteo Renzi, president del Conselh dels ministres italian;
   • la declaracion d’Enda Kenny, Primièr ministre d’Irlanda;
   • la declaracion de Charles Michel, Primier ministre de Belgica;
   • la declaracion de Xavier Bettel, Primier ministre de Luxemborg;
   • la declaracion d'Helle Thorning-Schmidt, Primier ministre de Danemarc;
   • la declaracion de Stefan Löfven, Primier ministre de la Suècia;
   • la declaracion d'Alexandre Stubb, Primier ministre de Finlàndia;
   • la declaracion de Mark Rutte, Primier ministre dels Païses Basses;
   • las declaracions de Bronislaw Komorowski, president de la Republica de Polònha e d'Ewa Kopacz, Primièr ministre;
   • la declaracion de Viktor Orbán, Primier ministre d'Ongria;
   • las declaracions de Heinz Fischer, president de la Republica Federala d’Àustria e de Werner Faymann, cancelièr;
   • la declaracion de Pedro Passos Coelho, Primier ministre de Portugal;
   • la declaracion de Toomas Hendrik Ilves, president de la Republica d’Estonia;
   • la declaracion de Dalia Grybauskaite, presidenta de la Republica de Lituania;
   • la declaracion de Laimdota Straujuma, Primièr ministra de la Letonia;
   • la declaration de Bohuslav Sobotka, Primièr ministre de la Republica checa;
   • la declaracion de Robert Fico, Primier ministre d'Eslovaquia;
   • la declaracion de Borut Pahor, president de la Republica d'Elovènia;
   • la declaracion d'Ivo Josipović, president de la Republica de Croacia;
   • las declarations de Károlos Papoúlias, president de la Republica ellenica, del Primièr ministre Antonis Samaras e del ministre dels Afars estrangièrs Evangelo Venizelos ;
   • la declaracion de George William Vella, ministre dels Afars estrangièrs de Malta;
   • las declarations de Klaus Iohannis, president de Romania e de Victor Ponta, Primièr ministre;
   • la declaracion de Boïko Borissov, Primièr ministre de Bulgaria;
   • la declaration de Nicos Anastasiades, president de la Republica de Chipre;
   • la declaracion de Simonetta Sommaruga, presidenta de la Confederacion soïssa;
   • la declaracion de Ban Ki-moon, secretari general de l’ONU;
   • la declaracion de Stephen Harper, Primier ministre de Canadà;
   • las declaracions de Barack Obama, president dels EUA e de John Kerry, secretari d’Estat;
   • la declaracion de Vladimir Pòtin, president de la Federation de Russia;
   • la declaracion de Tony Abbott, Primièr ministre de l’Australia;
   • la declaracion de Shinzo Abe, Primièr ministre de Japon. »
   in Fondation Robert-Schuman, Attentat de Paris #JesuisCharlie : l’Europe unanimement solidaire de la France, newsletter, 9 janvier 2015.