Dualisme

Taijitu, Yin og Yang, representert her i form av en dualitet mellom is og ild.

Dualisme (latin dualis = «todelt, av to slag»)[1] betegner teorier eller verdenssyn som går ut fra to uforenlige grunnbegreper eller prinsipper; for eksempel kropp og sjel, det gode og det onde. Det motsatte verdenssynet, at alt er ett, kalles monisme.

Begrepet dualisme brukes i mange ulike sammenhenger, flere av dem i filosofien. Fra 1755 ble det benyttet som et begrep i filosofi, «en måte å tenke på som forklarer fenomener ved antagelsen om to uavhengige og absolutte elementer»;[2] dual (antallet som gjelder to) + -isme.[3] Teologisk betydning av «læren om to uavhengige guddommelige vesener eller evige prinsipper» er attestert innen 1847.[2] Generelt er ideen om dualisme at det for et bestemt domene er to grunnleggende typer eller kategorier av ting eller prinsipper.[4] Andre sammenhenger er omtalt nedenfor.

Sinnsfilosofisk dualisme

I sinnsfilosofien betegner dualisme en type svar på kropp–sinn-problemet. Felles for de dualistiske synspunktene er at kroppen og sjelen betraktes som to fundamentalt forskjellige substanser (eller prosesser) som eksisterer hver for seg. De dualistiske posisjonene kan videre inndeles i:

Den klassiske formuleringen av dualismen går tilbake til Descartes, som antok et skarpt skille mellom sjelen (res cogitans) og tingen (res extensa). Han mente at materien har en romlig utstrekning, mens sjelen består av en ikke-romlig, åndelig substans.

Ontologisk dualisme

En annen filosofisk dualisme er det ontologiske skillet mellom typer og ting (allmennbegrep og individ, jf. universaliestriden).

Religiøs dualisme

I teologien er dualisme en lære som tenker seg at verden er skapt og styres av to motstridende krefter. Det kan handle om en konflikt på liv og død, som i oldtidens persiske (iranske) religioner, eller konflikt mellom det gode og onde.

I Østens filosofi er taoismen et eksempel på en dualisme, som fortrinnsvis er av verdimessig (aksiologisk) og ikke værensmessig (ontologisk) art. I taoismen er verden oppdelt i likeverdige momenter, som henholdsvis kan kategoriseres som yin og yang. Oppdelingen er imidlertid ikke reell, men skyldes kun vår utilstrekkelige erkjennelsesevne: Yin og yang er i virkeligheten uadskillelige deler ev en helhet, som i seg selv ligger utenfor språkets grenser.

Innen kristendommen brukes dualisme om dem som mener at verden styres i et samvirke mellom en god gud og en ond satan.Alfsvåg, Knut (2020): Det guddommelige nærvær – en innføring i kristen teologi (PDF), VID/MHS, Stavanger, ISBN: 978-82-303-4564-1</ref>[5]

Juridisk dualisme

Juridisk er dualisme det synspunktet at folkerettslige regler som staten er forpliktet til å følge, må tas opp i nasjonal lovgivning før det blir gjort til del av gjeldende rett. Den rådende oppfatningen i norsk rett er at folkerett må gjennomføres for å bli en bindende del av norsk rett («dualisme»).[6]

Se også

Referanser

  1. ^ «dualisme», NAOB
  2. ^ a b dualism (n.), Online Etymology Dictionary
  3. ^ «dual (adj.)», Online Etymology Dictionary
  4. ^ «Dualism» (2003, 2020), Stanford Encyclopedia of Philosophy
  5. ^ Garcia, Aylin (april 2021): «Good and Evil: The Eternal Dualism», Humanities Collaborative
  6. ^ Helmersen, Sondre Torp 26. oktober 2015): «Dualismen i norsk rett som konstitusjonell norm», Kritisk juss 41(3), DOI:10.18261/ISSN2387-4546-2015-03-03

Eksterne lenker

Read other articles:

Basquiat (film)

BasquiatTheatrical release posterSutradaraJulian SchnabelProduserPeter BrantJoseph AllenDitulis olehJulian SchnabelLech J. MajewskiJohn BowePemeranJeffrey WrightDavid BowieBenicio del ToroDennis HopperGary OldmanMichael WincottCourtney LoveClaire ForlaniParker PoseyPenata musikJulian SchnabelJohn CaleSinematograferRon FortunatoPenyuntingMichael BerenbaumDistributorMiramax FilmsTanggal rilis 9 Agustus 1996 (1996-08-09) Durasi108 menitNegaraAmerika SerikatBahasaEnglishSpanishAnggaran...

 

العلاقات البرتغالية الليسوتوية

العلاقات البرتغالية الليسوتوية البرتغال ليسوتو   البرتغال   ليسوتو تعديل مصدري - تعديل   العلاقات البرتغالية الليسوتوية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين البرتغال وليسوتو.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: و...

 

دوردي ميليتش

دوردي ميليتش معلومات شخصية الميلاد 27 أكتوبر 1943 (العمر 80 سنة)بلغراد  مركز اللعب مهاجم الجنسية صربيا  المسيرة الاحترافية1 سنوات فريق م. (هـ.) 1960–1966 فويفودينا 52 (15) 1966–1967 النجم الأحمر بلغراد 8 (1) 1968–1970 أوترخت 5 (0) 1970–1973 أضنة سبور 50 (9) 1973–1975 بشكتاش 44 (7) المنتخب الوطني 1964 يوغوس...

Oscar Rauch

Questa voce sull'argomento calciatori svizzeri è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Oskar Rauch Nazionalità  Svizzera Calcio Ruolo Centrocampista Carriera Squadre di club1 1933-1940 Grasshoppers? (?) Nazionale 1933-1939 Svizzera5 (0) 1 I due numeri indicano le presenze e le reti segnate, per le sole partite di campionato.Il simbolo → indica un trasferimento in prestito.   M...

 

Звания Второй мировой войны

Офицерские звания войск стран антигитлеровской коалиции и стран Оси времён Второй мировой войны. Обозначения: Сухопутные войска Военно-морские силы Военно-воздушные силы Войска SS / Общие SS Общие звания, не являющиеся специфическими для каких-либо родов войск Приблизите...

 

Alihan Smaiylov

Alihan SmaiylovӘлихан СмайыловSmaiylov pada tahun 2019 Pejabat Perdana Menteri KazakhstanPetahanaMulai menjabat 5 Januari 2022PresidenKassym-Jomart TokayevPendahuluAskar MaminPenggantiPetahanaDeputi Pertama Perdana Menteri KazakhstanMasa jabatan25 Februari 2019 – 5 Januari 2022Perdana MenteriAskar MaminPendahuluAskar MaminPenggantiPetahanaMenteri KeuanganMasa jabatan18 September 2018 – 18 Mei 2020PresidenNursultan NazarbayevKassym-Jomart TokayevPerdana ...

Ahmed Fathy

Egyptian footballer (born 1984) For the Qatari footballer, see Ahmed Fatehi. Ahmed Fathy Fathy with Egypt at the 2018 FIFA World CupPersonal informationFull name Ahmed Fathy Abdelmonem Ahmed Ibrahim[1]Date of birth (1984-11-10) 10 November 1984 (age 39)[1]Place of birth Benha, EgyptHeight 1.75 m (5 ft 9 in)[2]Position(s) Full-backTeam informationCurrent team PyramidsNumber 24Youth career IsmailySenior career*Years Team Apps (Gls)2001–2007 Ismaily ...

 

Lepidoptera migration

Monarch butterfly tagged to track its migration Danaus plexippus migration map in North America Tirumala septentrionis migrate in millions between Eastern Ghats and Western Ghats in India. Catopsilia pomona migrate regularly in South India and Himalayas. Many populations of Lepidoptera (butterflies or moths) migrate, sometimes long distances, to and from areas which are only suitable for part of the year. Lepidopterans migrate on all continents except Antarctica, including from or within subt...

 

コルク

この記事は検証可能な参考文献や出典が全く示されていないか、不十分です。出典を追加して記事の信頼性向上にご協力ください。（このテンプレートの使い方）出典検索?: コルク – ニュース · 書籍 · スカラー · CiNii · J-STAGE · NDL · dlib.jp · ジャパンサーチ · TWL（2017年4月） コルクを打ち抜いて作った瓶の栓 コルク（木栓、...

大字 (数字)

この項目には、一部のコンピュータや閲覧ソフトで表示できない文字が含まれています（詳細）。 数字の大字（だいじ）は、漢数字の一種。通常用いる単純な字形の漢数字（小字）の代わりに同じ音の別の漢字を用いるものである。 概要 壱万円日本銀行券（「壱」が大字） 弐千円日本銀行券（「弐」が大字） 漢数字には「一」「二」「三」と続く小字と、「壱」「...

 

Горностай

У этого термина существуют и другие значения, см. Горностай (значения). Горностай Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:Челюстнороты...

 

尼古拉斯·马杜罗

这是西班牙语人名，首姓或父姓是「马杜罗」，次姓或母姓（母親的父姓）是「莫罗斯」。 尼古拉斯·馬杜羅Nicolás Maduro Moros 委内瑞拉总统现任就任日期2013年4月19日代理：2013年3月5日－2013年4月19日2019年－2023年，與胡安·瓜伊多爭位副总统豪尔赫·阿雷亚萨（英语：Jorge Arreaza）（2013－2016年）阿里斯托武洛·伊斯图里斯（英语：Aristóbulo Istúriz）(2016－2017年)塔雷克·埃尔·艾...

Новотитаровское сельское поселение

Сельское поселение России (МО 2-го уровня)Новотитаровское сельское поселение Флаг[d] Герб 45°14′09″ с. ш. 38°58′16″ в. д.HGЯO Страна  Россия Субъект РФ Краснодарский край Район Динской Включает 4 населённых пункта Адм. центр Новотитаровская Глава сельского пос...

 

世界政區索引

此條目可能包含不适用或被曲解的引用资料，部分内容的准确性无法被证實。 (2023年1月5日)请协助校核其中的错误以改善这篇条目。详情请参见条目的讨论页。 各国相关 主題列表 索引 国内生产总值 石油储量 国防预算 武装部队（军事） 官方语言 人口統計 人口密度 生育率 出生率 死亡率 自杀率 谋杀率 失业率 储蓄率 识字率 出口额 进口额 煤产量 发电量 监禁率 死刑 国债 ...

 

莎拉·阿什頓-西里洛

莎拉·阿什頓-西里洛2023年8月，阿什頓-西里洛穿著軍服出生 (1977-07-09) 1977年7月9日（46歲） 美國佛羅里達州国籍 美國别名莎拉·阿什頓（Sarah Ashton）莎拉·西里洛（Sarah Cirillo）金髮女郎（Blonde）职业記者、活動家、政治活動家和候選人、軍醫活跃时期2020年—雇主內華達州共和黨候選人（2020年）《Political.tips》（2020年—）《LGBTQ國度》（2022年3月—2022年10月）烏克蘭媒...

Douglas B-18 Bolo

Douglas B-18 Bolo adalah pesawat bomber menengah pengintai (reconnaissance aircraft) disajikan dengan Amerika Serikat Army Air Corps dan Royal Canadian Air Force (sebagai Douglas Digby) selama 1930-an dan awal 1940-an. Bolo ini dibangun oleh Douglas Aircraft Company dan berdasarkan DC-2 dan dikembangkan untuk menggantikan Martin B-10. Referensi Francillon, René J. McDonnell Douglas Aircraft Since 1920. London: Putnam, 1979. ISBN 0-87021-428-4. ——— (1988), McDonnell Douglas...

 

List of Major League Baseball career runs scored leaders

Rickey Henderson leads all Major League Baseball players with 2,295 career runs scored. Listed are all Major League Baseball (MLB) players with 1,000 or more career runs scored. Players in boldface are active as of the 2024 Major League Baseball season. Key Rank Rank by career runs scored. A blank field indicates a tie. Player (number) Player's name and runs scored during the 2024 Major League Baseball season. R Total career runs scored. * Elected to National Baseball Hall of Fame. Bold Acti...

 

بالم سبرينغس

بالم سبرينغس     الإحداثيات 33°49′26″N 116°31′49″W / 33.823888888889°N 116.53027777778°W / 33.823888888889; -116.53027777778   [1] تقسيم إداري  البلد الولايات المتحدة[2][3]  التقسيم الأعلى مقاطعة ريفيرسايد  خصائص جغرافية  المساحة 246.3 كيلومتر مربع245.984242 كيلومتر مربع (1 أبر...

Savannah-Chatham County Public Schools

School district in Georgia (U.S. state) Savannah-Chatham County Public School SystemLocationChatham County, Georgia United StatesDistrict informationTypeUrban publicGradesPre-kindergarten – 12[1]SuperintendentS. Denise Watts[2]AccreditationSouthern Association of Colleges and SchoolsBudget$608,904,000[3]Students and staffStudents36,326 (2022–23)[4]Faculty2,675.00 (FTE)[4]Staff2,862.50 (FTE)[5]Student–teacher ratio13.58[4]Other inf...

 

Золочение

Золочение деревянной рамки сусальным золотом Позолоченный каркас готов к полировке с помощью инструмента по камню из агата Золоче́ние (золотить)[1][2] — технологический процесс и методика покрытия декоративных изделий, столовых приборов, вещей и иных предмет...