Wimme Saari (døypenamn Frans Wilhelm Saari, artistnamn Wimme; fødd i 1959) er ein særeigen og internasjonalt anerkjend samisk joikar og musikar frå Kelottijärvi, Enontekis i Finland.
Med ein særmerkt stemmebruk kombinerer Wimme tradisjonell samisk joik med jazz- og rockinspirerte improvisasjonar.
Liv
Wimme Saari voks opp i ein reindriftsfamilie, både faren og den eldre broren hans var aktive innan reindrift. Foreldra joika ikkje, men Wimme lærte seg den lokale, nordsamiske måten å joika på ved å lytta til radio og album. Allereie ved 15 års alder komponerte han den fyrste joiken sin, og heldt konsertar som trubadur og joikar.
I 1986 blei Saari ansvarleg for arkivmaterialet til den finske kringkastinga YLA (Yleisradio), og i desse arkiva fann han mellom anna opptak av joikane til onkelen sin frå 1963. Som eit resultat freista han å eksperimenterte med jazz og joik saman med andre musikarar. Han gav seinare uttrykk for at desse musikalske eksperimenta var mislykka, men likevel ei verdifull erfaring.[1]
Erfaringane tok han med seg inn i det langvarige samarbeidet med bandet RinneRadio, og musikarane Tapani Rinne og Jari Kokkonen. Fyrst i 1995 realiserte dei Wimme Saari sin solodebut Wimme. Albumet fekk prisen Årets Folk album i Finland.
Diskografi
Wimme Saari albumdebuterte som joikar, musikar og komponist på albumet Dance and Visions i 1990 med jazz- og elektronikabandet Rinneradio. Sidan følgde RinneRadio-albumet Joik i 1992. Saari deltok òg som vokalist på RinneRadio sitt Unik i 1994.[2]
Arbeidet med å gje ut joiken «Texas» i 1996 og albumet Gierran i 1997 enda i ei felles utgjeving frå Wimme Saari og RinneRadio kalla File Under: Finnish Ambient Techno Chant.[3]
Soloalbum
- Mun, 2010
- Gápmu, 2003
- Bárru, 2003
- Cugu, 2000
- Gierran, 1997
- Texas, 1996 (EP)
- Wimme, 1995
Wimme har òg deltatt på albuma til andre musikarar, til dømes Hedningarna, Nits og Hector Zazou.
Film- og teatermusikk
Wimme Saari komponerte musikken til framsyninga «1852» ved Beaivváš Sámi Teáhter i 2008.[4] Han har også komponert musikken til fleire samiske filmar:[5]
- Bázo, 2003
- Umur, 2002
- Ságojoga ministtar, 1997
I 2009 produserte den finske regissøren Juha Iisak Koivisto den 30 minutt lange dokumentaren Wimme,[6] som blei vist under den samiske internasjonale filmfestivalen i Kautokeino. Filmen handlar om samisk joik, samisk historie og den musikalske filosofien til Wimme Saari.
Prisar og utmerkingar
I 1996 vann Wimme Áillohaš musikkpris, ein samisk musikkpris gjeven av Kautokeino kommune og Kautokeino sameforeining for viktige bidrag til det samiske musikklivet.[7]
Kjelder
