Mainland er den største øya i Orknøyane i Skottland. Dei to byane på Orknøyane, Kirkwall og Stromness, ligg begge på øya, som òg er eit trafikknutepunkt for øyane med ferjeterminalar og flyplass.
Tre fjerdedelar av alle innbyggjarane på Orknøyane bur på denne øya.
Namnet kjem av det norrøneMeginland. Tidlegare vart øya òg kalla Hrossey som tyder «Hesteøya». Øya vert stundom kalla Pomona (eller Pomonia), etter ei feilomsetjing frå 1500-talet og som sjeldan har vorte nytta lokalt.[1][2]
Geografi
Øya er relativt tett folkesett og har mykje frodig jordbruksland. Det meste av øya ligg vest for Kirkwall og består av eit lågtliggande landskap med kystklipper i nord og vest, og to store innsjøar, Stenness og Harray.
Stromness er den nest største byen på Mainland og Orknøyane.
Dei tre største busetnadane på Mainland er Kirkwall og Stromness, som begge har status som burgh (eller by) og Finstown.
Kirkwall er hovudstaden på øyane og ligg på ei smal stripe mellom det vestlege og austlege Mainland med Scapa Flow i sør, ei av dei største naturlege hamnene i verda. Kirkwall har òg tradisjonelt vore setet til biskopen av Orknøyane og St. Magnus Cathedral ligg der. Han er òg ein av dei største ferjeterminalane på øyane.
Stromness har om lag 2200 innbyggjarar. Gamlebyen ligg langs hovudgata med hus og butikkar bygt i lokal stien. Det går ferje frå Stromness til Scrabster i Caithness på det skotske fastlandet, samt til øya Hoy.
Finstown er den tredje største busetnaden og vart tidlegare kalla «Toon o' Firth».[4]
Dei mest kjende steinaldermonumenta på øya ligg vest på Mainland, i «Heart of Neolithic Orkney», som er ein verdsarvstad. Denne består av det store gravkammeret Maes Howe, den seremonielle steinsirkelen dei ståande steinane i Stenness og Ring of Brodgar og steinalderlandsbyen Skara Brae, i tillegg til fleire gravstader, seremonielle stader og bustader som ikkje er undersøkt enno. Gruppa utgjer eit stort førhistorisk kulturlandskap som gjev eit godt bilete av livet nord i Skottland for om lag 5000 år sidan.
Vikingane okkuperte Orknøyane og Mainland var ein del av Noreg fram til det vart gjeve til Skottland på 1400-talet. Ein finn mange spor etter vikingane, både ein busetnad ved Brough of Birsay, og dei mange stadnamna av norrønt opphav.
Churchill Barriers er fire moloar med ei samla lengd på 2,5 km. Dei knyt den sørlege delen av Mainland i nord til øya South Ronaldsay via Burray og dei to mindre øyane Lamb Holm og Glimps Holm. Den 14. oktober 1939 vart slagskipet HMS «Royal Oak» søkkt av ein tysk ubåt. Ubåten hadde kome inn i Scapa Flow gjennom Holm Sound, ein av fleire innløp i aust til Scapa Flow. For å hindre fleire åtak gav Winston Churchill om å byggje permanente hindringar. Dei fungerer i dag som vegfyllingar. Arbeidet starta i mai 1940 og varte til september 1944, men vart ikkje offisielt opna før 12. mai 1945, fire dagar etter at den andre verdskrigen enda i Europa.
