Bohem

Bohèmes au café (1886) av Jean-François Raffaëlli.

Bohem (frå det franske namnet på Böhmen, Bohême) viser til nokon som lever eit ubunde, ukonvensjonelt liv, gjerne som kunstnar, forfattar, intellektuell eller liknande.[1]

Omgrepet bohémien viste opphavleg til franske sigøynarar, som var komne til landet gjennom Böhmen. På 1800-talet blei omgrepet også teke i bruk om målarar, forfattarar, musikarar og skodespelarar som slo seg ned i sigøynarområde og levde fattigsleg, men «fritt» frå borgarlege konvensjonar. Denne tydinga av ordet blei utbreidd gjennom Scènes de la vie de Bohème (1848) av Henri Murger,[1] som gav inspirasjon til operaen La bohème (1896) av Puccini. «Bohem» blei også brukt om kunstnarkretsar andre stader.

Amerikansk bohemianisme

Bohemian Grove kring 1911–1916.

«Bohemarkulturen» byrja å bli etablert i USA frå 1850-talet, etter å ha kome til landet via immigrasjon.[2] I New York i 1857 kalla ei gruppe på 15-20 unge, kultiverte journalistar seg bohemar fram til utbrotet av den amerikanske borgarkrigen i 1861.[3] Gruppa kom saman i ein tysk bar på Broadway som heitte Pfaff's beer cellar.[4] Medlemmar i gruppa var mellom anna leiaren Henry Clapp Jr., Ada Clare, Walt Whitman, Fitz Hugh Ludlow og skodespelaren Adah Isaacs Menken.[4]

Under borgarkrigen blei «bohem» nytta som tittel av ei rekkje ulike avisreporterar, og blei eit synonym for ein ein som skreiv i avisa.[3]

Mark Twain omtalte seg sjølv og Charles Warren Stoddard som bohemar i 1867.[3] I 1872 nytta ei gruppe journalistar og kunstnarar i San Francisco, som jamleg kom saman til kulturelle tilstellingar, namnet om klubben sin, Bohemian Club.[5] Bohemian Grove nord for byen blei seinare knytt til klubben.

Norske bohemar

Oda Krohg (1886), måla av ektemannen Christian Krohg. Begge er knytte til Kristiania-bohemen.

I Noreg er ordet knytt til Kristiania-bohemen. Også her blei namnet kjent gjennom ei bok, Fra Kristiania-bohêmen (1885) av Hans Jæger.[1] Ni «Bohêmbud» tilskrivne Jæger er også godt kjende frå denne tida. Den litterære rørsla knytt til mellom anna Jæger, Christian Krohg og Arne Garborg, er blitt kjend som bohemrørsla.[6]

Annan bruk av ordet

Bohemen sportspub i Oslo

Bohemene vart på 1960-talet eit kallenamn på Vålerenga Fotball, på bakgrunn av den uhøgtidelege stilen og dei kjappe replikkane som kjenneteikna dette miljøet.

Sportspubben Bohemen i Oslo blei oppretta i juli 1998 med utgangspunkt i supportermiljøet rundt Vålerenga.

Kjelder

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «bohem» i Store norske leksikon, snl.no.
  2. ↑ Roy Kotynek, John Cohassey (2008). American Cultural Rebels: Avant-Garde and Bohemian Artists, Writers and Musicians from the 1850s through the 1960s. McFarland
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 The Mark Twain Project. Explanatory Notes regarding the letter from Samuel Langhorne Clemens to Charles Warren Stoddard, 23 Apr 1867. Vitja 26. juli 2009.
  4. ↑ 4,0 4,1 Tarnoff, Benjamin (2014). The Bohemians: Mark Twain and the San Francisco Writers Who Reinvented American Literature. Penguin Press. s. 54–55. ISBN 978-1594204739. 
  5. ↑ Bohemian ClubConstitution, By-laws, and Rules, Officers, Committees, and Members, Bohemian Club, 1904, s. 11. Semi-centennial High Jinks in the Grove, Held in Field Circle on the Night of Friday July 28, 1922: Haig Patigian, Sire Semi-centennial high jinks in the Grove, 1922], Bohemian Club, 1922, pp. 11–22.
  6. ↑ «Bohembevegelsen» i Store norske leksikon, snl.no.