In Nederland werd op 16 april 1971 in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 1971 het schaduwkabinet-Den Uyl gevormd door vertegenwoordigers van de PvdA, D'66 en PPR. Na de verkiezingen werd het op 2 juli 1971 ontbonden.

Het idee om voor de verkiezingen een schaduwkabinet naar Brits model samen te stellen, waarbij politici van de oppositie een alternatieve ministerraad vormen, was afkomstig van PvdA-politicus Ed van Thijn. Deze uiting van progressieve samenwerking in Nederland in de jaren zeventig gold alleen tijdens de verkiezingscampagne. Toen op 6 juli 1971 het kabinet-Biesheuvel I aantrad, waarin de progressieve partijen niet vertegenwoordigd waren, formeerden de oppositiepartijen geen schaduwkabinet naar het voorbeeld van het Britse Lagerhuis.

Ook voor de Tweede Kamerverkiezingen van 1972 vormden de drie partijen een schaduwkabinet. Ook hiervan was de duur beperkt tot de verkiezingscampagne. Het bestond uit 16 posten (10 voor de PvdA, 4 voor D'66 en 2 voor de PPR), die werden ingenomen door:^[1]

Personen			Schaduwministers / Portefeuille / Ministerie		Functie op dat moment	Partij
		drs. J.M. (Joop) den Uyl (1919–1987)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	Partijleider van de PvdA	PvdA
					Fractievoorzitter Tweede Kamer
		mr. H.A.F.M.O. (Hans) van Mierlo (1931–2010)	Vicepremier	Binnenlandse Zaken	Partijleider van D'66	D'66
			Minister voor Grondwetszaken		Fractievoorzitter Tweede Kamer
		drs. J.M. (Jacques) Aarden (1914–1997)	Vicepremier	Binnenlandse Zaken	Partijleider van de PPR	PPR
			Minister		Fractievoorzitter Tweede Kamer
		mr. M. (Max) van der Stoel (1924–2011)	Minister	Buitenlandse Zaken	Tweede Kamerlid	PvdA
		mr. R. (Rob) van den Bergh (1913–1997)	Minister	Financiën	Tweede Kamerlid	PvdA
		mr. A.M. (Anneke) Goudsmit (1933)	Minister	Justitie	Tweede Kamerlid	D'66
		dr. C. (Cees) de Galan (1932–1987)	Minister	Economische Zaken	Hoogleraar Economie Rijksuniversiteit Groningen	PvdA
		mr. J.A.W. (Jaap) Burger (1904–1986)	Minister	Defensie	Lid Raad van State	PvdA
		ir. W. (Wiebe) Draijer (1924–2007)	Minister	Volksgezondheid en Milieuhygiëne	Hoogleraar Werktuigbouwkunde Universiteit Twente	D'66
		mr. Th.J.A.M. (Theo) van Lier (1916–1992)	Minister	Sociale Zaken	Tweede Kamerlid	PvdA
		dr.ir. A. (Anne) Vondeling (1916–1979)	Minister	Onderwijs en Wetenschappen	Tweede Kamerlid	PvdA
		drs. E. (Ed) van Thijn (1934-2021)	Minister	Verkeer en Waterstaat	Tweede Kamerlid	PvdA
		ir. H. (Henk) Vredeling (1924–2007)	Minister	Landbouw en Visserij	Tweede Kamerlid	PvdA
		dr. J. (Hans) van den Doel (1937–2012)	Minister	Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening	Tweede Kamerlid	PvdA
		mr.dr. M.G. (Max) Rood (1927–2001)	Minister	Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk	Hoogleraar Sociaal Recht Universiteit Leiden	D'66
		mr.dr. B. (Bas) de Gaay Fortman (1937)	Minister	• Ontwikkelingssamenwerking (Buitenlandse Zaken)	Universitair Economisch Hoofddocent University of Zambia	PPR
			Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie		Functie op dat moment	Partij
		mr. L.J. (Laurens Jan) Brinkhorst (1937)	Staatssecretaris	• Europese Zaken (Buitenlandse Zaken)	Hoogleraar Europees Recht Rijksuniversiteit Groningen	D'66
		mr. I. (Irene) Vorrink (1918–1996)	Staatssecretaris	• Sociale Zekerheid • Armoedebeleid • Bijstandszaken • Emancipatiebeleid (Sociale Zaken)	Eerste Kamerlid	PvdA
		J.C.Th. (Jaap) van der Doef (1934)		• Arbeidsomstandigheden • Ouderenbeleid • Gehandicaptenbeleid (Sociale Zaken)	Vakbondsbestuurder	PvdA
		mr. A.P. (Tineke) Schilthuis (1921–2013)	Staatssecretaris	• Wegverkeer • Openbaar Vervoer • Spoorwegen • Scheepvaart • PTT (Verkeer en Waterstaat)	Tweede Kamerlid	PvdA
		drs. M.P.A. (Marcel) van Dam (1938)	Staatssecretaris	• Volkshuisvesting • Stadsvernieuwing • Woningcorporaties (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening)	Televisiepresentator	PvdA
		drs. R. (Rob) Hajer (1929-2021)	Staatssecretaris	• Vorming • Werkende jongeren (Onderwijs en Wetenschappen)	Directeur Nederlands Centrum voor Volksontwikkeling (NCVO)	PvdA
		drs. W. (Wim) van Zijll (1916-2011)	Staatssecretaris	• CRM • Sport (Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk)	Algemeen secretaris Nederlandse Sport Federatie	D'66
		mr. C. (Carel) van Lookeren Campagne (1925-2017)	Staatssecretaris	• Defensiematerieel (Defensie)	Kapitein Koninklijke Marine Reserve Topfunctionaris Douwe Egberts	D'66
Bron: Het alternatieve kabinet in 1971 Parlement & Politiek

Na de verkiezingen leidde de kabinetsformatie 1972-1973 tot de vorming van het kabinet-Den Uyl, met bewindspersonen van de drie progressieve partijen, maar ook van KVP en ARP. Van het concept "schaduwkabinet" is daarna noch in verkiezingstijd noch in de dagelijkse politiek ooit nog gebruikgemaakt.