De Spanjaarden gaven het metaal de naam platino, dat betekent zilvertje. Ze troffen het in Colombia aan tussen het gedolven zilver en beschouwden het als een ongewenste verontreiniging. De klemtoon ligt in platino op de i. Merkwaardig is dat daarbij het grammaticaal geslacht veranderd is: plata is vrouwelijk, platino is mannelijk.
Rondom 1740 werd platina als chemisch element ontdekt door de Spaanse astronoomAntonio de Ulloa tijdens een geografische missie naar Peru. Toen hij het platinahoudende erts mee terugnam naar Spanje werd zijn schip door de Britten onderschept. Hierdoor duurde het tot 1748 voordat er een publicatie over dit onbekende element verscheen. Los daarvan lukte het de Britse wetenschapper Charles Wood in 1741 om platina te isoleren.
Toepassingen
Platina vindt veel toepassing in juwelen en apparatuur die hoge temperaturen en corrosieve omstandigheden moet kunnen doorstaan, zoals chemische smeltkroezen en glasovenbekledingen. Fijn verpoederd platina kan dienstdoen als katalysator. Andere toepassingen van platina zijn:
In de petrochemische industrie wordt platina gebruikt bij o.a. de raffinage van ruwe olie en de productie van brandstoffen met hoge octaangetallen.
De uitzettingscoëfficiënt van platina is vrijwel gelijk aan die van sommige glassoorten, waardoor het wordt toegepast bij het sealen van glaselektroden.
Platinadraad wordt in de industrie veelvuldig gebruikt als temperatuursensor in Pt100- en Pt1000-elementen - dit slaat op platina met elektrische weerstand 100 ohm en 1000 ohm - vanwege de nauwkeurigheid en het grote temperatuurbereik.
Platinadraad wordt ook gebruikt als thermokoppel met draad van een legering van platina en rodium, geschikt tot temperaturen van 1800 graden Celsius
Platinadraad wordt ook gebruikt om bloedingen in de hersenen door fistels te stoppen door het blokkeren van de betrokken ader
In legeringen met kobalt krijgt platina goede magnetische eigenschappen.
Met iridium kunnen legeringen worden vervaardigd die bruikbaar zijn in pacemaker-elektroden en andere chirurgische implantaten.
In auto's worden rodium, palladium en platina gebruikt als katalysator om de CO- en NOx-uitstoot te verminderen.
Platina is een buigzaam en kneedbaar metaal met een grijs-witte glans en dat goed bestand is tegen corrosie door cyaniden, halogenen, zoutzuur en niet aan de lucht oxideert. Omdat het metaal onschadelijk is voor mensen en niet snel dof wordt is het zeer geschikt om juwelen van te vervaardigen. Verder is platina goed bestand tegen hoge temperaturen en is het chemisch stabiel. Platina wordt hierom in industriële processen veel toegepast.
Het enige zuur waarin platina oplost is koningswater. De meest voorkomende oxidatietoestanden van platina zijn +2, +3 en +4.
In de natuur komen vijf stabiele isotopen en één radioactieve met een zeer lange halveringstijd voor. Daarnaast zijn er een aantal andere instabiele isotopen bekend, waarvan 193Pt een halveringstijd van 50 jaar heeft.
Toxicologie en veiligheid
Metallisch platina is onschadelijk. Platinaverbindingen zijn veelal zeer giftig, maar worden zelden aangetroffen. Complexe platinaverbindingen, zoals cisplatine, worden gebruikt bij de bestrijding van kanker door chemotherapie. Deze middelen hebben aanzienlijke bijwerkingen. Voor de volksgezondheid is platina geen probleem, omdat het in het milieu nagenoeg niet voorkomt. Het is ook zo kostbaar dat het vrijwel altijd loont platina-afval op te werken.
Handel en belegging
Platina is een kostbaar edelmetaal, meestal zelfs duurder dan goud. Op de internationale goederenmarkten wordt de prijs uitgedrukt in Amerikaanse dollars per troy ounce, dat is iets meer dan 31,1 gram. Op 4 maart 2008 bereikte platina de recordprijs van 2273 dollar per ounce.[2]
Zie ook
Platina (muziek) – veelverkochte muziekalbums en -singles krijgen een prijs, de "platina plaat"
