Paul Van den Abeele (Aalst, 10 augustus1929 – Erembodegem, 17 december2014) was een Belgisch fotograaf en beeldend kunstenaar. Van 1947 tot 1994 was hij als fotojournalist verbonden aan de kranten van De Standaard-groep. Hij blijft vooral bekend om zijn portretten van schrijvers en kunstenaars. In 1987 kreeg hij de Staatsprijs ter bekroning van een kunstenaarsloopbaan.
Als zoon van een steenkapper had hij veel bewondering voor het métier van Jespers. Bij Tytgat herkende hij het volkse karakter van zijn naïef poëtisch wereldbeeld. Als telg uit een Daensistische Aalsterse familie, koesterde hij het rebelse en strijdende gedachtegoed van deze democratische stroming.
Fotograaf
Als verslaggever fotografeerde hij ongeveer alles wat in België in de tweede helft van de 20ste eeuw te fotograferen viel, van wielerkoersen en voetbalmatchen tot betogingen, ijzerbedevaarten, blijde intredes, partijcongressen, assisenprocessen en pensenkermissen, overstromingen, schoonheidswedstrijden, vernissages en boekpresentaties.
Paul Van den Abeele werd algemeen beschouwd als een pionier van de Vlaamse fotojournalistiek. Naast hun nieuwswaarde en hun documentair karakter getuigen zijn foto’s van zijn esthetische ingesteldheid. Binnen het vluchtige medium van de persfotografie ontwikkelde hij een eigen subjectieve stijl. Dankzij de erkenning van zijn persoonlijke artistieke ingesteldheid, kreeg de fotografie ook in de Vlaamse pers een autonoom karakter, dat door persfotografen van de volgende generaties elk op hun eigen manier werd uitgebouwd.
Portretten
Zijn meest geliefde onderwerp was het portret. Geen stroeve pose of psychologische studie, maar de trefzekere registratie van de eigenheid van het personage. Deze vindt hij minder in een houding of een gebaar dan in het gelaat. Bedachtzaam en direct creëert hij een ongekunstelde natuurlijkheid.
Met Louis-Paul Boon maakte hij in 1965 het kunstboek Olsjt, een ode aan hun beider geboortestad. Hij maakte van Boon zoveel foto's, dat hij mettertijd als zijn 'huisfotograaf' werd beschouwd.
Als beeldend kunstenaar was Van den Abeele vooral een tekenaar. Naast grafisch werk (etsen, linosneden, steendrukken, houtskooltekeningen) maakte hij echter ook aquarellen, pastels en schilderijen in olieverf. Gevormd door klassieke modernen als Picasso, Matisse en Léger en verbonden met het Vlaams en het Duits expressionisme, maakte hij in de jaren vijftig en zestig gestileerde portretten, landschappen, marines en stillevens. Zijn verhalende composities zijn nauw verbonden met zijn lectuur van klassieke schrijvers en moderne dichters. In zijn latere werk creëerde hij een eigen poëtische, ietwat naïeve stijl, waarin de mens centraal staat.
Deze bekroonde foto maakte Paul Van den Abeele op 29 september 1979 in Wervik tijdens een betoging die pleitte voor een Vlaams schooltje in de faciliteitengemeenteKomen. De man in lichte regenjas, die een confrontatie tussen de betogers en de ordediensten probeerde te verhinderen, is de toenmalige Volksunie-voorzitter Vic Anciaux. De foto is uitgegroeid tot een iconisch beeld van de taalstrijd in België.
Fotoboeken
Van den Abeele heeft talrijke boeken met zijn foto's geïllustreerd, onder meer:
Maria Rosseels, Gesprekken met gelovigen en ongelovigen, 1967
Christiaan Willems, De Dender en zijn Vlaamse Steden, Artis-Historia, 1984
Willem M. Roggeman, De tijd stil zetten omheen Louis Paul Boon, Stichting Isengrinus, Utrecht, 2010.
Over eigen werk:
Paul Van den Abeele. Foto’s, De Standaard, Groot Bijgaarden, 1988
Literatuur
W. DERAVE, Rustige akwarellist en tekenaar exposeert te Aalst. Paul Van den Abeele: 'Uit een olievat komt alleen maar olie', in: De Standaard, 3 april 1968.
Guido VAN HOOF, Dromerige akwarellen van een gelukkig man, in: De Standaard, 12 september 1977.
Gaston DURNEZ, Paul Van den Abeele, een gelukkige akwarelist, in: Ons Erfdeel, 1978.
F. CLAUS & P. DE SPIEGELAERE, Fotograaf Paul Van den Abeele: 'Ik heb veel tegen mijn zin gewerkt', in: De Morgen, 9 november 1987.
Johan DE VOS, Een prijs voor iets dat weggegooid werd. Paul Van den Abeele over zijn loopbaan als persfotograaf, in: Knack, 23 september 1987.
Marcel VAN NIEUWENBORGH, ''Loopbaan van een fotograaf. Paul Van den Abeele: Ik droom nog altijd graag, in: De Standaard, 1 september 1987.
Reinaert de Vosprijs voor Paul Van den Abeele, in: De Standaaerd, 21 april 1988.
Johan DE VOS, Paul Van den Abeele, le prix de modestie, in: Septentrion, 1988.
Guido VAN HOOF, Paul Van den Abeele hangt rond in de Werf, in: De Standaard, 7 maart 1988
L. DEFOER, Paul Van den Abeele, schilder op het strand, in: De Standaard, 13 december 1991.
Gaston DURNEZ, De levensreis van Jaak Veltman en Paul Van den Abeele, in: De Standaard. Het levensverhaal van een Vlaamse krant, Deel 2, Tielt, 1993
Tentoonstellingen
Paul Van den Abeele fotografeert Louis-Paul Boon, in het Stedelijk Museum 't Gasthuys, Aalst, januari-april 2009.
Paul Van den Abeele 50 jaar legendarisch, in het IJzertorenmuseum, Diksmuide, juli-augustus 2012.
Collectie Mu.ZEE en foto's van Paul Van Den Abeele, in het Permekemuseum, Jabbeke, november 2012-januari 2013.
.svg){kind=small}
