München Hauptbahnhof (Duits voor München Hoofdstation, kort: München Hbf) is het in aantallen reizigers grootste spoorwegstation van München in Duitsland. Het is een van de drie langeafstandsstations in München - de andere zijn München-Pasing en München Ost. Per dag maken 413.000 passagiers gebruik van het station, wat de drukste stations in Duitsland, zoals Hamburg Hbf en Frankfurt am Main Hbf benadert. Het treinstation is een kopstation, de ondergrondse stations van de S-Bahn en U-Bahn zijn doorgaande stations.
Geschiedenis
In 1838 begon de eerste planning voor een station in München. De München-Augsburger Eisenbahn-Gesellschaft wilde een station met een entreegebouw en een loods voor goederen. Achter het entreegebouw was een groot halfrond gebouw gepland, naar Engels voorbeeld.[1] Alleen had de spoorweg niet voldoende geld om zo'n gebouw te realiseren. Daarom werd op 1 september 1839 een tijdelijk houten station geopend. Dit station stond op de huidige locatie van het hoofdstation.[2] Op 4 april 1847 brak om half één 's middags brand uit. Binnen enkele minuten stond het houten gebouw volledig in brand. Slechts de locomotieven konden gered worden. Een groot aantal wagons en een complete goederentrein, met voor Zwitserland bestemd graan, verbrandden. In twee uur tijd was het station met de grond gelijk gemaakt.
Een nieuw centraal station (Centralbahnhof)
In 1848 werd een nieuw station gebouwd. Dit station was 111 meter lang en had ruimte voor vijf sporen.[3] Op 1 oktober 1849 werd het nieuwe station geopend.[4] Dit station was voorzien met de laatste technologie, zoals warm water en een mechanische klok.[5]
Het nieuwe gebouw werd snel te klein. Toen in 1858 de spoorlijn naar Landshut werd gebouwd, werd het station uitgebreid met een vleugelstation. Dit vleugelstation lag ten noorden van het hoofdstation en werd Ostbahnhof genoemd (niet te verwarren met station München Ost).[5] In de loop van de jaren werd ook dit station te klein, toen spoorlijnen naar Ingolstadt, Simbach am Inn, Rosenheim en Buchloe werden geopend.[3] Daarom werd besloten om de Ostbahnhof te slopen en een nieuwe te bouwen. Het nieuwe station werd aan het oude vastgebouwd, dat daardoor twee keer zo groot werd. Dit station werd in 1883 geopend en München Centralbahnhof genoemd.[6]
Na een aantal jaar bleek ook dit station weer te klein. Om de capaciteit te vergroten werd besloten om het goederenvervoer te verplaatsen naar Laim. Hierdoor werd het Centralbahnhof in 1891 uitsluitend een passagiersstation.[3][4]
Vleugelstations
In 1893 openden de Koninklijke Beierse Staatsspoorwegen het vleugelstation Starnberger Flügelbahnhof. Dit station had zes sporen en een tijdelijk houten stationsgebouw. Vervolgens werd regionaal treinverkeer verplaatst naar dit station, waardoor de centrale hal voornamelijk langeafstandsverkeer behandelde. In 1897 kreeg het vleugelstation als eerste in Beieren elektromechanische interlocking.[3]
Op 1 mei 1904 veranderde het station van naam. Vanaf die dag werd er niet meer gesproken van München Centralbahnhof (Centraalstation), maar van München Hauptbahnhof (hoofdstation). Het station had toen 22 sporen en verwerkte dagelijks 300 treinen. Daarmee werden er 18.000 passagiers per dag vervoerd.[3] Deze aantallen bleven stijgen waardoor er weer uitbreiding van het station nodig was. Een van de plannen was een nieuw doorgangsstation op het Kohleninsel (Koleneiland, nu Museumeiland), waar nu het Deutsches Museum is gevestigd.[7] Een andere mogelijkheid was een doorgangsstation ten westen van de Hackerbrücke. Dit station zou verbonden worden met München Ost door middel van een tunnel. Het regionale verkeer zou via de tunnel worden verwerkt en het langeafstandsverkeer via station Zuid.[8] In september 1911 heeft de Beierse overheid besloten voor het uitbreiden van het Starnberger vleugelstation en de bouw van een nieuw vleugelstation[3]. Het vleugelstation, genaamd Holzkirchner Bahnhof, werd gebouwd tussen 1914 en 1921. Al het regionale verkeer werd toen zo veel mogelijk verplaatst naar de vleugelstations. Vanaf dat moment kende het Hoofdstation 36 sporen.[5]
De Reichsbahn en Hitlers plan
Tijdens de jaren twintig werden diverse lijnen geëlektrificeerd met uitzondering van Holzkirchner Bahnhof.[4] Ook nu waren er plannen om het station te verbouwen. De Deutsche Reichsbahn was van plan om het Hoofdstation te verplaatsen ten westen van de Hackerbrücke. Dit station zou verbonden worden met de Südring en een tunnel onder de Theresienwiese. Al het regionale verkeer zal nog steeds het Hoofdstation aandoen. De Grote Depressie gooide roet in het eten.[3]
Toen Adolf Hitler aan de macht in 1933 was hij van plan om een nieuw station te bouwen. Dit station was gepland tussen Laim en Pasing. De oude sporen zouden vervangen worden door een 120 meter brede boulevard vanaf Karlsplatz tot het nieuwe station. Een nieuwe metrolijn onder de boulevard zou het nieuwe station met het centrum verbinden. Het station zou een hoogte van 136 meter krijgen en een diameter van 265 meter. Door de oorlog zijn deze plannen nooit gerealiseerd.[3][5][9]
Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog leed het station veel schade door bombardementen van de Amerikanen. Vaak werd het treinverkeer opgestart na een luchtaanval maar na de aanval tussen 11 en 13 juli 1944 moest het treinverkeer worden omgeleid.[3] Op 6 mei 1945 werd, ondanks tekorten, gestart met de herbouw van het station. Op 24 juli 1945 konden al 128 treinen per dag stoppen op het station, op 16 december was het 235 treinen per dag.[6]
In mei 1950 werd er een nieuwe start gemaakt voor het station. Op die datum werd gestart met de herbouw van het Starnberger vleugelstation. In hetzelfde jaar werd ook gestart met de herbouw van de Centrale hal, welke in 1953 in gebruik kwam. Ook werd het Holzkirchner Bahnhof geëlektrificeerd in mei 1954. Op 1 augustus 1958 was Holzkirchen Bahnhof klaar met een nieuw dak.[3] De nieuwe Centrale hal was op 1 augustus 1960 klaar. Deze hal had een breedte van 140 meter en was 222 meter lang. Dit is het huidige stationsgebouw.[5][6]
Bouw van centrale treindienstleiding en de S-bahn
Op 11 oktober 1964 kwam de centrale treindienstleiding in gebruik.[10] Vanuit een nieuwe toren werden alle seinen en wissel rond het station bediend. Hierdoor werd flink bespaard op de kosten.[6]
Het Starnberger vleugelstation werd in 1967 deels gesloten voor de bouw van de S-bahntunnel onder München. Deze werd geopend op 28 april 1972 net voor de Olympische Zomerspelen 1972. De eerste metrolijnen U1/U8 werden op 18 oktober 1980 in gebruik genomen (nu U1/U2). Ook de S-bahn ontwikkelde zich verder. S-bahnlijn 10 (nu S7) naar Wolfratshausen eindigde eerst in Holzkirchen Bahnhof. Door een tunnel onder alle sporen kon om 31 mei 1981 ook deze S-bahnlijn gebruikmaken van de tunnel onder het centrum van München. Op 10 maart 1984 opende de tunnel van de metrolijnen U4/U5 onder het station.[3]
Verbeteren van het station
Het station voldeed niet meer aan de eisen van de tijd. Zo waren de perrons te smal (5,4 - 6 meter) en te laag (32 cm). In augustus 1976 begonnen de werkzaamheden en deze waren in december 1987 klaar. Nu waren de perrons tot wel 10 meter breed en 76 cm hoog. Ook werden sommige perrons verlengd naar 430 meter om lange, bijvoorbeeld ICE-treinen te kunnen ontvangen. Ook werden het station uitgerust met borden met actuele vertrektijden. Deze borden zijn in de loop van de tijd vervangen door LCD-borden.[3] Voor de ICE-treinen werd een depot gebouwd voor onderhoud aan de treinen.[11]
Het station nu
München Hbf is, naast Lindau Hbf, het enige kopstation in Beieren. Het station bestaat uit 32 perronsporen, verspreid over drie stations. Daarnaast heeft het station een aparte tunnel voor de S-bahn en twee aparte tunnels voor de U-bahn.
Holzkirchner Flügelbahnhof
Holzkirchner Bahnhof is een vleugelstation van het Hoofdstation. Holzkirchner Bahnhof ligt ten zuiden van de centrale hal. Hier liggen de sporen 5 tot en met 10. Vanaf dit station vertrekken de regionale treinen naar Mühldorf am Inn en Salzburg. Soms vertrekken hier ook ICE- en Railjet-treinen. Holzkirchner Bahnhof heeft als enige nog lage perrons, in vergelijking met de rest van het station.
Centrale hal (Haupthalle)
In de centrale hal (Haupthalle) liggen de sporen 11 tot en met 26. Vanaf hier vertrekken alle langeafstandstreinen en veel regionale treinen (meestal in de richting van Augsburg, Ingolstadt en Landshut). In de centrale hal bevinden zich wachtruimtes, informatiebalies en diverse winkels.
Starnberger Flügelbahnhof
Starnberger Flügelbahnhof is het andere vleugelstation, wat ten noorden van ligt van de centrale hal. Hier bevinden zich de sporen 27 tot en met 36. Vanaf hier vertrekken regionale treinen richting Memmingen, Lindau, Kochel am See en Garmisch-Partenkirchen. Daarnaast vertrekken hier de treinen van de Bayerische Oberlandbahn (BOB) en alex. Bij storingen en werkzaamheden vertrekken hier de S-bahn richting het westen.
München Hbf (tief)
Ten noorden van de centrale hal bevindt zich in een tunnel München Hbf (tief). Dit zijn de enige doorgaande sporen (spoor 1 en 2) van het Hoofdstation. Het S-bahnstation is, net als station Karlsplatz (Stachus) en Marienplatz, ingedeeld volgens de Spaanse methode. Dit betekent dat het station twee zijperrons en één eilandperron heeft. Wanneer een trein aankomt worden de deuren aan één zijde geopend, zodat de passagiers kunnen uitstappen. Vervolgens worden de deuren aan de andere zijde geopend, zodat passagiers kunnen instappen. Hierdoor worden in- en uitstappende passagiers gescheiden.
Toekomstplannen
Onder de naam München 21 ontwikkelde de Deutsche Bahn en de stad München in de jaren 90 een plan voor de toekomst van het Hoofdstation. Een belangrijk onderdeel was van het kopstation deels een doorgangsstation te maken. Eind 2000 was het idee ontstaan om een Transrapid aan te leggen onder het station. Deze zou het centrum van München verbinden met de luchthaven. Door te hoge kosten is dit project in 2008 afgeblazen.
Daarnaast is men ook van plan om een tweede S-bahntunnel aan te leggen. Deze begint net voorbij station Laim met een tunnel onder het Hoofdstation. Vervolgens gaat de tunnel via Marienhof richting München Ost. Deze nieuwe tunnel loopt volledig parallel aan de huidige S-bahntunnel, maar met minder stations. Met de bouw is nog niet begonnen maar men rekent dat de tunnel in 2019 klaar moet zijn.
Ook zijn er plannen om de voorgevel van het station en de centrale hal te moderniseren. Hierbij wordt de toegankelijkheid van het station vergroot. Doordat de financiering nog niet rond is, is men nog niet met de verbouwing gestart.
Verbindingen
Doordat het hoofdstation een kopstation is, moeten treinen kopmaken. Hierdoor kost het halteren extra tijd omdat de trein weer vertrekt in de richting waarin deze aankwam. Ook moeten treinen geschikt zijn voor het kopmaken, wat bij trek-duwtreinen het geval is. Wat ook een mogelijkheid is dat een trein het station binnen rijdt en vervolgens aan de andere zijde van de trein een locomotief aan te koppelen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de EuroCity naar Zürich.
Ook wordt er rekening mee gehouden met de uitstoot van dieseltreinen. Deze worden zo veel mogelijk naar de vleugelstations geleid waar zich geen dak boven de sporen bevindt. Hierdoor kunnen de uitlaatgassen niet in het station blijven hangen.
Dagelijks bedienen 258 langeafstandstreinen, 597 regionale treinen en 1018 S-bahntreinen het station (2013).
Langeafstandsverkeer
Doordat de Bayerischen Maximiliansbahn van München naar Ulm in 1854 gereed kwam, was het mogelijk om bestemmingen buiten Beieren te bereiken (in dit geval Baden-Württemberg). Een aantal jaren later werd deze spoorlijn verlengd naar Salzburg en Kufstein, waardoor ook internationale treinen München aandeden. De meeste treinen reden van Parijs naar Wenen, waaronder ook de Oriënt-Express naar Constantinopel (Istanboel). In 1897 werden ook noord-zuidverbindingen gestart met treinen als Berlijn - Verona en later ook de Tauern-Express. Het hoogtepunt lag in de jaren 60 met de Trans Europ Express als belangrijkste internationale treindienst. De opkomst van de auto en het vliegverkeer heeft het internationale treinverkeer flink laten inkrimpen.
De volgende langeafstandstreinen doen München Hbf aan (2015):
Groot deel van regionale treinverbindingen wordt rond München uitgevoerd door DB Regio. Naast DB Regio rijden alex, Bayerische Oberlandbahn (BOB) en Meridian een aantal verbindingen rond München. De spoorlijnen naar Mühldorf, Kempten en Lindau en de spoorlijnen van BOB zijn niet geëlektrificeerd. Deze treinen worden zo veel mogelijk via de vleugelstations afgehandeld. De volgende regionale treinen doen München Hbf aan (2015):
De S-bahn van München bedient het Hoofdstation door een tunnel onder het station. Het station heeft twee sporen en drie perrons (Spaanse methode). Alle lijnen bedienen het station in een 20-minuten frequentie. Door de bundeling van lijnen ontstaat er tussen Ostbahnhof en Laim een dichte treinopvolging, waardoor er om de enkele minuten een trein rijdt. De volgende S-bahnlijnen stoppen in München Hbf (2015):
Rond het hoofdstation zijn twee ondergrondse metrostations van de U-bahn. Het station voor de metrolijnen U1, U2, U7 en U8 ligt het diepst op een niveau van -4. Dit station heeft 4 sporen en twee eilandperrons, en ligt in een noord-zuidrichting. In eerste instantie was het station gepland onder Warenhuis Hertie. Om de overstaptijd tussen de treinen en de andere metrolijnen te verkorten is besloten om het station aan te leggen op de huidige locatie. De bouw begon in de voorjaar van 1975, waardoor het nodig was om het hele voorplein op te breken. Gekozen was voor een wanden-dakmethode door de grote breedte van het station. Dit betekent dat eerst de zijwanden het dak wordt gebouwd en vervolgens worden de onderste etages gebouwd. Dit station werd geopend op 18 oktober 1980.[12]
De station van de metrolijnen U4 en U5 ligt op hetzelfde niveau als de S-bahn, maar ligt ten zuiden van het station (onder Bayerstraße). Het station is geopend op 10 maart 1984. Via een tussenvloer worden het station van de lijnen U1 en U2 verbonden met het station van de lijnen U4 en U5.
Alle lijnen rijden overdag in een 10-minutenfrequentie. In de spits wordt deze frequentie verhoogd naar 5 minuten en in de ochtend en avond verlaagd naar 20 minuten. U7 rijdt alleen in de spits en U8 alleen op zaterdagmiddag.
De volgende metrolijnen bedienen het station van München Hbf (2015):
Laimer Platz – Westendstraße – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Odeonplatz – Max-Weber-Platz – Ostbahnhof – Innsbrucker Ring – Neuperlach Zentrum – Neuperlach Süd
Westfriedhof – Hauptbahnhof – Sendlinger Tor – Kolumbusplatz – Giesing – Innsbrucker Ring – Neuperlach Zentrum
Olympiazentrum – Scheidplatz – Hauptbahnhof – Sendlinger Tor
Tram- en busdiensten
In de omgeving van het station zijn vier haltes, namelijk Hauptbahnhof, Hauptbahnhof Nord, Hauptbahnhof Süd en Holzkirchner Bahnhof. De eerste tramlijn opende aan de voorzijde van het station en liep van de Promenadeplatz naar de Maillingerstraße. Deze lijn werd geopend op 21 oktober 1876. In de loop van de tijd groeide het netwerk uit tot vier lijnen. Het netwerk groeide verder, werd geëlektrificeerd en werd het belangrijkste vorm van vervoer in München. In 1938 bedienden negen tramlijnen het Hoofdstation en was een van de belangrijkste knooppunten in het netwerk. In 1966 bedienden tien tramlijnen het Hoofdstation. In de rest van München verdween de tram op trajecten die door de komst van de U-bahn overbodig werden maar sinds de jaren negentig kwamen er ook weer uitbreidingen. Rond het het Hoofdstation kwam er zelf een lijn bij. Momenteel stoppen er in totaal zeven tramlijnen op een van de vier haltes (16, 17, 18, 19, 20, 21 en 29).
Rond het station bevinden zich diverse haltes voor regionaal en lokaal busvervoer.
Bronnen, noten en/of referenties
↑Hugo Marggraf. "Wie die erste Bahnhöfe Münchens enstanden". Das Bayerland24(5).
↑Angela Toussaint (1993). Der Münchner Hauptbahnhof. Dachau: Verlagsanstalt Bayernland Dachau. pp. 24-36. ISBN 3-89251-118-7.
↑ abcdefghijklKlaus-Dieter Korhammer, Armin Franzke, Ernst Rudolph (1991). Drehschiebe des Südens - Verkehrsknoten München. Darmstadt: Hestra-Verlag. ISBN 3-7771-0236-9.
↑ abcWolfgang Süß (1954). Die Geschichte des Münchner Hauptbahnhofes. Tellus-Verlag.
American businessman and philanthropist A. Felix du PontBornAlexis Felix du Pont(1879-04-14)April 14, 1879Wilmington, DelawareDiedJune 29, 1948(1948-06-29) (aged 69)Rehoboth Beach, DelawareResting placeOld Saint Anne's Church CemeteryOther namesFelix du PontEducationUniversity of Pennsylvania (1901)Occupation(s)Businessman, philanthropistKnown forVice-President, E. I. du Pont de Nemours & Co., Founder, St. Andrew's SchoolPolitical partyDemocraticBoard member ofDuPont, ...
Theatre of war of European Axis and Soviet Union blocs Great Patriotic War redirects here. For a discussion of the term itself, see Great Patriotic War (term). This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Eastern Front World War II – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2023) (Learn h...
Diagram mesin jet Mesin turbojet adalah mesin jet yang paling sederhana, biasanya dipakai untuk pesawat-pesawat jet awal atau pesawat-pesawat jet berkecepatan tinggi. Contoh dari mesin ini adalah mesin Rolls-Royce Olypus 593 yang digunakan untuk pesawat Concorde. Selain menggerakkan pesawat, mesin ini juga bisa dipakai untuk menggerakkan kereta api dan kapal laut, contohnya mesin Marine Olympus yang memiliki kekuatan 28.000 hp (daya kuda atau setara dengan 21 MW) yang digunakan untuk men...
Diskografi iKoniKon pada tahun 2016Album studio4Album rekaman langsung1Album kompilasi1Extended play4Singel11Single albums1 Diskografi dari boy band asal Korea Selatan, iKON terdiri dari empat album studio, satu album kompilasi, satu album live, empat album mini, satu album singel, dan delapan belas singel. Album studio Judul Detail album Posisi puncak tangga lagu Penjualan KOR[1] JPN[2] TW[3] USHeat[4] US World[5] Korea Welcome Back Dirilis: 1 Oktober ...
Ижевско-Воткинское восстание 1918 годаОсновной конфликт: Гражданская война в России Дата 8 августа 1918 — 14 ноября 1918 Место Прикамье Причина Недовольство рабочих Ижевского и Воткинского заводов запретом свободной торговли и понижением зарплаты, попытка мобилизации рабочи...
Франц Саксен-Кобург-Заальфельдскийнем. Franz von Sachsen-Coburg-Saalfeld герцог Саксен-Кобург-Заальфельдский 8 сентября 1800 — 9 декабря 1806 Предшественник Эрнст Фридрих Саксен-Кобург-Заальфельдский Преемник Эрнст I Саксен-Кобург-Заальфельдский Рождение 15 июля 1750(1750-07-15)Кобург, Сакс...
Overview of the social determinants of obesity See also: Obesity and the environment Part of a series onHuman body weight General concepts Obesity (Epidemiology) Overweight Underweight Body shape Weight gain Weight loss Gestational weight gain Diet (nutrition) Weight management Overnutrition Childhood obesity (Epidemiology) Medical concepts Adipose tissue Classification of obesity Genetics of obesity Metabolic syndrome (Epidemiology of metabolic syndrome) Metabolically healthy obesity Obesity...
U.S. state government agency This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) The topic of this article may not meet Wikipedia's notability guidelines for companies and organizations. Please help to demonstrate the notability of the topic by citing reliable secondary sources that are independent of the topic and provide significant coverage of it beyond a mere trivial mention. If notabilit...
For the 6th-century Gothic leader, see Indulf (6th century). King of Scots IndulfThe king's name (as Indolf filius Constantini) in the Chronicle of the Kings of AlbaKing of ScotsReign954–962PredecessorMalcolm ISuccessorDubDied962Cullen? or Monastery of St AndrewsBurialIonaIssueCuilén, King of AlbaAmlaíb, King of AlbaEochaidHouseAlpinFatherConstantine II, King of Alba Ildulb mac Causantín, anglicised as Indulf or Indulph,[1] nicknamed An Ionsaighthigh, the Aggressor[2]...
2018 Wisconsin State Assembly election ← 2016 November 6, 2018 2020 → All 99 seats in the Wisconsin State Assembly50 seats needed for a majority Majority party Minority party Leader Robin Vos Gordon Hintz Party Republican Democratic Leader's seat 63rd–Rochester 54th–Oshkosh Last election 64 seats, 51.69% 35 seats, 45.45% Seats won 63 36 Seat change 1 1 Popular vote 1,103,505 1,306,878 Percentage 44.75% 52.99% Swing 6.94 pp 7.54...
PoascofrazionePoasco – Veduta LocalizzazioneStato Italia Regione Lombardia Città metropolitana Milano Comune San Donato Milanese TerritorioCoordinate45°24′05.67″N 9°13′56.31″E45°24′05.67″N, 9°13′56.31″E (Poasco) Altitudine102 m s.l.m. Abitanti4 000 (2022) Altre informazioniCod. postale20097 Prefisso02 Fuso orarioUTC+1 Nome abitantipoaschesi PatronoSanta Maria Assunta CartografiaPoasco Modifica dati su Wikidata · Manuale Poasc...
Artikel ini bukan mengenai Hermes. Hermès International S.A.JenisSociété AnonymeKode emitenEuronext: RMSKomponen CAC 40IndustriRitelDidirikan1837; 186 tahun lalu (1837)PendiriThierry HermèsKantorpusat24 Rue du Faubourg Saint-Honoré – 75008 Paris, PrancisWilayah operasiSeluruh duniaTokohkunciAxel Dumas (Chairman Eksekutif), Henri-Louis Bauer (Manajer dan Chairman Eksekutif, Emile Hermès SARL), Éric de Seynes (Chairman, Dewan Pengawas), Pierre-Alexis Dumas (Wakil Presiden Eks...