Moezel (rivier)

Moezel
Lengte	544 km
Hoogte (bron)	735 m
Debiet	290 m³/s
Stroomgebied	35.000 km²
Bron	Vogezen
Monding	Rijn, Koblenz
Stroomt door	Frankrijk, Luxemburg, Duitsland
	De Moezel ontspringt bij de Col de Bussang
	De Moezel gezien vanaf openluchtmuseum Roscheider Hof, Konz
	De Moezel bij Trier
	De monding in de Rijn bij Koblenz, de Deutsches Eck
Portaal	Geografie

De Moezel (Duits: Mosel, Frans: Moselle, Luxemburgs: Musel) is een rivier in Frankrijk, Luxemburg en Duitsland (deelstaten Saarland en Rijnland-Palts). Via de Our en de Sûre wateren delen van België af in de Moezel en Rijn. De Moezel ontspringt bij de Col de Bussang in de Vogezen op 735 meter hoogte en mondt na 544 kilometer bij Koblenz uit in de Rijn.

Naam

De naam 'Moezel' komt van het Latijnse Mosella, een verbastering van het Keltische Mosea. Mosella is een verkleinwoord van de deels parallel stromende rivier de Maas. (Latijn: Mosa)

Loop

Bovenloop

De Moezel ontspringt bij de Col de Bussang in de Vogezen op 735 meter hoogte. Bij Remiremont voegt de Moselotte zich bij de Moezel. Nadat de rivier het gebergte verlaat, zijn er verschillende stuwen gebouwd op de Moezel. De Vologne is een andere belangrijke zijrivier in de bovenloop van de Moezel. De eerste grote stad waar de Moezel doorheen stroomt is Épinal, hoofdplaats van het Franse departement Vosges. Vanaf Épinal loopt het Canal de l'Est, dat de stroombekkens van de Moezel, Maas en Saone verbindt. Bij Frouard voegt de belangrijkste zijrivier van de Moezel zich bij de rivier: de Meurthe ontspringt eveneens in de Vogezen en voert via Saint-Dié-des-Vosges en Nancy een belangrijk debiet aan (41,1 m³/s).

Onthoofding van de Maas

In het Saalien werd de Maas bij Toul onthoofd door de Moezel. Het deel van de Moezel stroomopwaarts van Toul was vroeger een zijrivier van de Maas. Een kleine zijrivier van de Meurthe, dat via het huidige dorp Liverdun naar het oosten stroomde, kon de bovenloop van de Moezel echter "kapen". Voordien stroomde de Moezel bij Toul naar het westen: via Foug naar de Maas. Deze onthoofding kon gebeuren omdat de Meurthe (en ook de kleine zijrivier van Liverdun) zich gemakkelijker kon insnijden dan de Maas. De Maas moest bij Foug een harde laag van paleosedimenten eroderen om naar het westen te kunnen blijven stromen, de huidige Seuil de Foug. Uiteindelijk verlaagde de rivier vanuit Liverdun zich onder dat van de Maas/Moezel bij Toul en kwam het debiet van de bovenloop van de Moezel (ex-Maas) via Liverdun in de Meurthe terecht. Vanaf dan wordt de benedenloop van de Meurthe vanaf Frouard aangeduid als de Moezel.

Door deze stroomonthoofding werd het debiet van de Maas sterk verlaagd en dat van de Meurthe/Moezel (en dus ook van Rijn) verhoogd. Waar de Moezel vroeger van Toul naar Foug (westwaarts) stroomde, stroomt de huidige Ingressin in de tegenovergestelde richting door een moerassige vallei. Aan de westzijde van de huidige waterscheiding bevindt zich de (bijna) droge vallei van de Asne of Âne.

Benedenloop

Tussen het plaatsje Schengen (vanaf het drielandenpunt) en de monding van de Sauer (Sûre) vormt de Moezel de Luxemburgs-Duitse grens. De rivier staat hier als condominium onder volledig gedeelde soevereiniteit. Luxemburgse steden aan de Moezel zijn Remich, Grevenmacher en Wasserbillig. De voornaamste Duitse steden aan de Moezel zijn Konz, Trier, Schweich, Leiwen, Piesport, Bernkastel-Kues, Traben-Trarbach, Zell, Cochem, Dieblich en Koblenz.

Tussen de monding van de Sauer en de stad Trier bevindt zich de monding van de Saar, de voornaamste zijrivier van de Moezel. Vanaf Trier legt de rivier een zeer bochtig traject af, dat de scheiding vormt tussen twee middelgebergten: de Eifel op de linkeroever en de Hunsrück op de rechter. Langs de Moezel vindt wijnbouw plaats.

De Moezel werd in 1967 van het Franse Metz tot Koblenz als vaarweg met achttien schutsluizen vrijgegeven. Eveneens tussen Metz en Koblenz ligt de Moselradweg, een lange-afstandsfietsroute van 311 km lang doorheen de vallei van de Moezel.

Stroomgebied

In Frankrijk stroomt de Moezel door drie departementen van de regio Grand Est:

Vosges, met de steden Le Thillot, Remiremont, Éloyes, Épinal, Thaon-les-Vosges, Châtel-sur-Moselle, Charmes
Meurthe-et-Moselle, met de steden Bayon, Neuves-Maisons, Pont-Saint-Vincent, Toul, Dieulouard, Pont-à-Mousson
Moselle, met de steden Ars-sur-Moselle, Metz, Maizières-lès-Metz, Hagondange, Yutz, Thionville, Cattenom, Sierck-les-Bains

Zijrivieren

in Frankrijk: de Moselotte, de Vologne, de Madon, de Meurthe, de Rupt de Mad, de Seille, de Orne, de Fensch en de Gander
in Luxemburg: de Sûre of Sauer, de Syre en een reeks beekjes: Laafbaach, Leiteschbaach, Rouderbaach, Gehaansbaach, Kelsbaach, Donverbaach, de Aalbaach, de Kurlerbaach, de Duelemerbaach
in Duitsland: de Saar, de Sauer of Sûre, de Ruwer, de Kyll, de Salm, de Lieser en de Alf.