ISO 3166-1 alpha-2codes zijn tweeletterige landcodes zoals gedefinieerd in ISO 3166-1, een onderdeel van de ISO 3166-norm[1] uitgegeven door de International Organization for Standardization (ISO). De codes worden gebruikt om landen, afhankelijke gebieden en speciale gebieden van geografisch belang weer te geven. De tweeletterige alpha-2-codes zijn de meest gangbare ISO landcodes. Er bestaan binnen de ISO standaard nog andere codesystemen, te weten alpha-3 (drieletterige codes) en numeriek. De alpha-2-codes zijn onder meer bekend van het gebruik in topniveaudomeinen met landcodes vaninternet (een onvolledige implementatie, zie hieronder). Ze worden ook gebruikt als landidentificatiecodes in postcodes en hebben daar de vroegere codes die uit één letter bestonden vervangen. De tweelettercodes maken sedert de eerste uitgave van de ISO 3166-norm in 1974 deel uit van deze standaard.
Gebruik en toepassingen
De ISO 3166-1 alpha-2-codes worden in verschillende omgevingen gebruikt en maken ook deel uit van andere normen. De implementatie is niet in alle gevallen volledig, er zijn normen en omgevingen die wat uitzonderingen kennen.
Volledige implementaties
De ISO 3166-1 alpha-2-codes worden gebruikt in de volgende normen:
Sedert 1985 worden ISO 3166-1 alpha-2-codes in het Domain Name System gebruikt als country code top-level domains (ccTLD's). De Internet Assigned Numbers Authority wijst de ccTLD's in het algemeen toe op basis de alpha-2-codes, maar er zijn een paar significante uitzonderingen.[8] In het geval van het Verenigd Koninkrijk is alpha-2-code GB, maar wordt doorgaans .uk in plaats van .gb als ccTLD. De code UK is op verzoek van het Verenigd Koninkrijk momenteel uitzonderlijk gereserveerd in ISO 3166-1.
De WIPO- coderingsstandaard ST.3 is eveneens gebaseerd op ISO 3166-1 alpha-2-codes, maar bevat een aantal aanvullende codes voor internationale organisaties voor intellectueel eigendom. Deze codes zijn gereserveerd en kunnen momenteel niet worden gebruikt in ISO 3166-1.[9]
De Europese Commissie gebruikt over het algemeen ISO 3166-1 alpha-2-codes, met twee uitzonderingen: De code EL (niet GR) wordt gebruikt om Griekenland te weer te geven, en UK (en niet GB) wordt gebruikt voor weergave van het Verenigd Koninkrijk.[10] Desalniettemin vermeldde het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen dat GR en GB worden gebruikt om respectievelijk Griekenland en het Verenigd Koninkrijk te vertegenwoordigen.[11] Voor btw- administratiedoeleinden gebruikt de Europese CommissieEL en GB voor respectievelijk Griekenland en het Verenigd Koninkrijk. Sedert Brexit wordt de code XI gebruikt voor Noord-Ierland, dat nog deel uitmaakt van de Europese btw-ruimte.[12]
De Verenigde Naties gebruiken een combinatie van ISO 3166-1 alpha-2- en alpha-3-codes, samen met codes die dateren van vóór de totstandkoming van ISO 3166, voor internationale voertuigregistratiecodes. Dit zijn die codes die worden gebruikt om het land van afgifte van een kentekenplaat van een voertuig te identificeren. sommige van deze codes zijn momenteel voor onbepaalde tijd gereserveerd in ISO 3166-1.[13]
Huidige codes
Decoderingstabel
Het volgende is een kleurgecodeerde decoderingstabel van alle ISO 3166-1 alpha-2-codes.[14]
niet toegewezen: vrij voor toewijzing (door ISO 3166/MA)
Officieel toegewezen code-elementen
Hieronder een volledige lijst van de 249 huidige officieel in gebruik zijnde ISO 3166-1 alpha-2-codes, met de volgende kolommen:[1]
Code: ISO 3166-1 alpha-2-code, verwijzend naar het ISO 3166-2- artikel
Landnaam: Engelse korte naam die officieel wordt gebruikt door de ISO 3166 Maintenance Agency (ISO 3166/MA)
Jaar: Jaar waarin de alpha-2-code voor het eerst officieel werd toegekend (1974, eerste editie van ISO 3166)
ccTLD: Overeenkomend landcode-topniveaudomein (merk op dat sommige inactief zijn); uitzonderingen waarbij een ander ccTLD is toegewezen voor het land, worden tussen haakjes weergegeven
De code is afkomstig van de voormalige ISO landsnaam: Byelorussian SSR (Deze heeft nu de ISO 3166-3 code BYAA) code in 1974 toegewezen, Wit-Rusland was al een lidstaat van de VN bij de oprichting in 1945[15]
Officieel vallen Bonaire, Saint Eustatius en Saba, hier ook onder maar deze hebben ook een eigen code, BQ, in ISO 3166-1. In ISO 3166-2 zijn Aruba (AW), Curaçao (CW), en Sint Maarten (SX) ook onderdelen van .nl[18]
Eindgebruikerspecifieke code-elementen zijn codes die ter beschikking staan van gebruikers die verdere namen van landen, territoria of andere geografische entiteiten moeten toevoegen aan interne toepassingen van ISO 3166-1, en de ISO 3166/MA zal deze codes nooit gebruiken in het updateproces van de standaard. (Vergelijkbaar met "private ranges" van IP adressen). De volgende alpha-2-codes kunnen door de gebruiker worden toegewezen: AA, QM tot QZ, XA tot XZ, en ZZ.[20] Enkele voorbeelden:
De International Standard Recording Code (ISRC) gebruikt QM als een tweede landcode voor de Verenigde Staten, omdat er geen driecijferige registrantcodes meer waren binnen de reeks met het voorvoegsel US. Deze organisatie gebruikt ook de code ZZ voor sommige registranten.[21]
De code XA wordt in Zwitserland[23] als landcode voor de Canarische Eilanden gebruikt, alhoewel in de standaard daar al de code IC voor is gereserveerd.
De code XN wordt door de WIPO gebruikt als indicator voor het Nordic Patent Institute, een internationale organisatie die gemeenschappelijk werkt voor Denemarken, IJsland, Noorwegen en Zweden.[27]
De code XU wordt door de WIPO gebruikt als indicator voor de International Union for the Protection of New Varieties of Plants.
De code XV wordt door de WIPO gebruikt als indicator voor het Visegrad Patent Institute.
De code XX wordt door de WIPO gebruikt als indicator voor onbekende staten, andere entiteiten of organisaties.
Gereserveerde code-elementen zijn codes die verouderd zijn of nodig zijn om een bepaalde gebruikerstoepassing van de norm mogelijk te maken, maar die niet in aanmerking komen voor opname in ISO 3166-1. Om tijdelijke toepassingsproblemen te voorkomen en om gebruikers te helpen die specifieke aanvullende code-elementen nodig hebben voor het functioneren van hun coderingssystemen, reserveert ISO 3166/MA, indien gerechtvaardigd, deze codes die zij verbindt zich niet te gebruiken voor andere dan gespecificeerde doeleinden gedurende een beperkte of onbepaalde tijd. De gereserveerde alpha-2-codes kunnen worden onderverdeeld in de volgende vier categorieën: uitzonderlijke reserveringen, tijdelijke reserveringen, onbepaalde reserveringen en codes die momenteel zijn overeengekomen om niet te gebruiken.
Uitzonderlijke reserveringen
Uitzonderlijk gereserveerde code-elementen zijn codes die zijn gereserveerd op verzoek van nationale ISO-leden, regeringen en internationale organisaties, die nodig zijn om een bepaalde toepassing te ondersteunen, zoals gespecificeerd door de verzoekende instantie en beperkt tot dergelijk gebruik; elk verder gebruik van dergelijke code-elementen is onderworpen aan goedkeuring door ISO 3166/MA. De volgende alpha-2-codes zijn momenteel uitzonderlijk voorbehouden:
Vanaf juni 2008; Tijdelijk gereserveerd vanaf september 1992 Officieel toegewezen voordat verwijderd uit ISO 3166-1 (nu toegewezen ISO 3166-3- code: SUHH) Officiële naam en vorige ISO-landnaam:[29]Unie van Socialistische Sovjetrepublieken (gewone naam: Sovjet-Unie)
Gereserveerd op verzoek van het Verenigd Koninkrijk, tenzij UK wordt gebruikt voor elk ander land Ook gebruikt door de Europese Commissie Verenigd Koninkrijk krijgt officieel de alpha-2-code GB toegewezen
Gereserveerd op verzoek van UPU voor postzegeluitgiftegebied
Tijdelijke reserveringen
Overgangsgereserveerde code-elementen zijn codes die zijn gereserveerd nadat ze uit ISO 3166-1 zijn verwijderd. Deze codes mogen slechts gedurende een overgangsperiode van ten minste vijf jaar worden gebruikt, terwijl nieuwe code-elementen die ze mogelijk hebben vervangen, in gebruik worden genomen. Deze codes kunnen na het verstrijken van de overgangsperiode opnieuw worden toegewezen door ISO 3166/MA. De volgende alpha-2-codes zijn momenteel tijdelijk gereserveerd:
Code ontleend aan naam in het Servisch: Srbija i Crna Gora Nu verdeeld in Montenegro (ME) en Servië (RS) CS vertegenwoordigde eerder Tsjecho-Slowakije (ccTLD .cs werd nooit toegewezen aan Servië en Montenegro; .yu was de ccTLD van Servië en Montenegro, aangezien de naam werd veranderd van Joegoslavië). Tsjechië gebruikt (CZ) en Slowakije (SK)
Voorheen gebruikt in internationale postcodes en voertuigregistratiecodes om Finland te vertegenwoordigen (code werd niet officieel toegewezen) Code ontleend aan naam in het Fins en Zweeds gecombineerd: SuomiFinland Finland krijgt officieel de alpha-2-code FI toegewezen Vermeld als tijdelijk gereserveerd tot 2012-06.[30]Sindsdien vermeld als onbepaald gereserveerd.
Voor elke verwijderde alpha-2-code is een vermelding voor de bijbehorende voormalige landnaam opgenomen in ISO 3166-3. Elke invoer krijgt een alphabetische code van vier letters toegewezen, waarbij de eerste twee letters de verwijderde alpha-2-code zijn.
Onbepaalde reserveringen
Onbepaald gereserveerde code-elementen zijn codes die worden gebruikt om wegvoertuigen aan te duiden onder de Verdragen van de Verenigde Naties inzake het wegverkeer van 1949 en 1968, maar die verschillen van die in ISO 3166-1. Deze code-elementen zullen naar verwachting uiteindelijk worden geëlimineerd of vervangen door code-elementen binnen ISO 3166-1. Inmiddels heeft ISO 3166/MA dergelijke code-elementen voor onbepaalde tijd gereserveerd. Elk gebruik dat verder gaat dan de toepassing van de twee verdragen wordt ontmoedigd en zal niet worden goedgekeurd door ISO 3166/MA. Bovendien kunnen deze codes op elk moment opnieuw worden toegewezen door ISO 3166/MA. De volgende alpha-2-codes zijn momenteel voor onbepaalde tijd gereserveerd:
Codes die momenteel niet voor gebruik zijn vrijgegeven
Bovendien zal ISO 3166/MA in dit stadium geen gebruik maken van de volgende alpha-2-codes, aangezien deze worden gebruikt voor internationale organisaties voor intellectueel eigendom in WIPO- standaard ST.3:
WIPO-code-elementen niet formeel gereserveerd
Code
Organisatie naam
AP
Afrikaanse regionale organisatie voor industrieel eigendom (ARIPO)
WIPO Standard ST.3 gebruikt op dit moment EA, in plaats van EV, om de Euraziatische Octrooiorganisatie te vertegenwoordigen. Echter ,EA was al uitzonderlijk gereserveerd door de ISO 3166/MA om Ceuta en Melilla voor douanedoeleinden te vertegenwoordigen. De ISO 3166/MA stelde in 1995 voor om EV door de WIPO te laten gebruiken om de Euraziatische octrooiorganisatie te vertegenwoordigen; dit verzoek werd echter niet ingewilligd door de WIPO.
Verwijderde codes
Naast de codes die momenteel tijdelijk zijn voorbehouden en twee andere codes die momenteel uitzonderlijk zijn gereserveerd (FX voor Frankrijk, Metropolitan en SU voor de USSR), zijn de volgende alpha-2-codes ook verwijderd uit ISO 3166-1:[31]
Voor elke verwijderde alpha-2-code is een vermelding voor de bijbehorende voormalige landnaam opgenomen in ISO 3166-3. Elke invoer krijgt een alphabetische code van vier letters toegewezen, waarbij de eerste twee letters de verwijderde alpha-2-code zijn.
Gereserveerde code-elementen onder ISO 3166-1 "Codes voor de weergave van namen van landen en hun onderverdelingen - Deel 1: Landcodes", op aanvraag verkrijgbaar bij ISO 3166/MA