Elfde speciale spoedsessie van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties
Kaart van Oekraïne. De Krim is in donkeroranje aangegeven en werd in 2014 geannexeerd door Rusland. De provincies Loehansk, Donetsk, Zaporizja en Cherson zijn in lichtoranje aangeduid en werden in 2022 geannexeerd.
Een maand later werd het schiereiland door Rusland geannexeerd. In het oosten van Oekraïne scheurden de regio's Donetsk en Loehansk zich met de steun van Rusland af. Daarmee begon een jarenlange oorlog in het oosten van Oekraïne, die vooral gedurende de rest van 2014 en in 2015 woedde en in de jaren daarna bij tijd en wijle weer oplaaide.
Vanaf 2021 begonnen de spanningen aan de Oekraïens-Russische grens verder op te lopen. Begin 2022 begon Rusland grote aantallen troepen samen te trekken. Op 21 februari 2022 erkende Rusland de onafhankelijkheid van Donetsk en Loehansk. Naar aanleiding daarvan vroeg Oekraïne opnieuw een bijeenkomst van de Veiligheidsraad, gesteund door onder meer Frankrijk, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. De permanente leden van de Veiligheidsraad waren echter al jaren diep verdeeld over de Oekraïens-Russische kwestie.[2] Ook deze keer stuitte een ontwerpresolutie op een Russisch veto. Oekraïne vroeg dan ook om een speciale spoedsessie van de Algemene Vergadering.[3]
Op 24 februari 2022 vielen Russische troepen Oekraïne binnen. Op 27 februari lag een nieuwe ontwerpresolutie op tafel, door Albanië en de Verenigde Staten opgesteld, om een speciale spoedsessie te vragen. Resolutie 2623 werd met elf stemmen voor, één tegen en drie onthoudingen aangenomen. De Russische tegenstem telde deze keer niet als veto, omdat het een procedurekwestie betrof. Op 28 februari kwam de Algemene Vergadering bijeen voor de gevraagde sessie.[4]
Eiste dat de Rusland zijn vijandelijkheden tegen Oekraïne staakte; in het bijzonder de aanvallen op de bevolking. De mensenrechtenschendingen werden veroordeeld. Alle partijen moesten zich aan de Geneefse Conventies houden.
Op 5 april vroegen elf landen en de delegatie van de Europese Unie om de sessie te hervatten in verband met een ontwerpresolutie die al klaarlag.
Eind september hield Rusland volksraadplegingen in de vier Oekraïense provincies die het grotendeels had bezet. Op 30 september werden deze vier provincies geannexeerd op basis van de uitslag. Een resolutie in de Veiligheidsraad die de volksraadplegingen veroordeelde werd door Ruslands veto verworpen.[5] Op 3 oktober vroegen Albanië en Oekraïne daarom om de spoedsessie opnieuw te openen.
Veroordeelde de illegale volksraadplegingen en poging tot illegale annexatie van Donetsk, Cherson, Loehansk en Zaporizja en verklaarde dat deze acties ongeldig zijn onder het internationaal recht. Landen werden opgeroepen ze niet te erkennen en Rusland om ze ongedaan te maken.
Op 7 november vroegen Canada, Guatemala, Nederland en Oekraïne om de sessie te hervatten. Er lag reeds een ontwerpresolutie klaar.
Raadde de lidstaten aan alle schade die Rusland Oekraïne berokkende te registreren. Die informatie kon later als bewijs dienen voor schadevergoedingen.
Op 10 februari 2023 vroegen twaalf landen en de EU om de spoedsessie opnieuw te openen. Oekraïne had een ontwerptekst opgesteld. Twee amendementen van Wit-Rusland die stelden dat wapenleveringen aan Oekraïne vrede in de weg stonden en dat de onderliggende oorzaken van het conflict – met name Ruslands veiligheidszorgen – ook moesten worden overwogen werden verworpen.
Benadrukte de noodzaak om snel tot blijvende vrede te komen op basis van het Handvest van de Verenigde Naties. Verder werden de eisen uit de eerste twee resoluties herhaald. Er werd ook aangedrongen op samenwerking om iets te doen aan de gevolgen die de oorlog had voor de wereldwijde voedselvoorziening, energiebevoorrading, milieu en nucleaire veiligheid.
