Dit overzicht maakt deel uit van een reeks van zes overzichten per werelddeel. De andere overzichten betreffen Afrika, Australië en Oceanië, Azië, Europa en Noord- en Midden-Amerika. Antarctica is ondanks de territoriale claims niet bestuurlijk ingedeeld en heeft geen bestuurslagen.
In dit overzicht zijn opgenomen bestuurslagen van de feitelijk onafhankelijke staten in Zuid-Amerika (in ruime zin, dus inclusief de Caribische gebieden voor de kust van Venezuela), dat wil zeggen de internationaal erkendeonafhankelijke staten (leden van de Verenigde Naties). Naast deze landen zijn ook een aantal afhankelijke gebieden en andere gebieden die geen integraal onderdeel zijn van een land, opgenomen.
Het overzicht bevat ook verwijzingen naar overzeese gebieden die volledig deel uitmaken van het moederland. Verwijzingen naar een andere entiteit in een van de overzichten worden voorafgegaan door een pijltje (→).
Naast deze landen zijn ook een aantal afhankelijke gebieden en andere gebieden die geen integraal onderdeel zijn van een land, opgenomen.
Het overzicht bevat ook verwijzingen naar twee andere soorten gebieden. Het gaat daarbij om overzeese gebieden die volledig deel uitmaken van het moederland en om gebieden die officieel geen afhankelijke gebieden zijn, maar vanwege hun bijzondere status toch vaak als zodanig beschouwd worden. Verwijzingen naar een andere entiteit in een van de overzichten worden voorafgegaan door een pijltje (→).
Per gebied wordt in een kleurenoverzicht iedere bestuurslaag vermeld. Onder een bestuurslaag wordt naast de centrale overheid van het gebied verstaan een territoriaal onderdeel van een land waar regels vastgesteld en/of beslissingen worden genomen over bepaalde gebieden en/of hun bewoners. Dat betekent dat de organen van een bestuurslaag hetzij regelgevende hetzij uitvoerende bevoegdheden hebben en vaak beschikken over eigen begrotingen. Bestuurlijke indelingen die louter administratief zijn of van statistische aard zijn daarom niet opgenomen. Evenmin zijn vrijwillige samenwerkingsverbanden van bestuurslagen opgenomen.
Indien een bestuurslaag louter gedeconcentreerde bevoegdheden wordt deze wel vermeld en daarbij cursief weergegeven. In de kleur van de bovenliggende bestuurslaag.
Indien een deel van een land niet onder controle is van de centrale overheid wordt dat vermeld in een noot bij de landsnaam. Namen van federale eenheden en autonome deelstaten worden bij de bestuurslaag vermeld. Indien een land afhankelijke gebieden heeft (in welke vorm dan ook), worden deze ook bij het land vermeld, voor zover van toepassing met verwijzingen.
Van iedere bestuurslaag worden in de noten bij het overzicht indien beschikbaar het (staats)hoofd, de regeringsleider en de volksvertegenwoordiging en hun equivalenten vermeld. De bronnen van het overzicht worden vermeld direct na de noten in het overzicht.
De aanduidingen van de bestuurslagen en organen worden in het Nederlands en indien en voor zover beschikbaar in de nationale ambtstalen vermeld. Voor de Nederlandse aanduiding wordt in het algemeen een letterlijke vertaling gebruikt. Termen als county, borough en township worden niet in het Nederlands vertaald.
In de kleurenschema's worden de volgende kleuren gebruikt:
bestuurslaag op federaal of centraal niveau
bestuurslaag op deelstaatsniveau, inclusief autonome deelstaten
bestuurslaag op regioniveau
bestuurslaag op subregioniveau
bestuurslaag op lokaal niveau
bestuurslaag op sublokaal niveau
bestuurslaag op niveau van afhankelijk gebied
bestuurslaag met uitsluitend gedeconcentreerde rol hebben de kleur van de laag waar zij toe behoort.
↑Argentinië heeft op federaal niveau een gekozen president(presidente) als staatshoofd en regeringsleider en als volksvertegenwoordiging het Congres van de Argentijnse Natie (Congreso de la Nación Argentina) met twee direct gekozen kamers, de Nationale Kamer van Afgevaardigden (Cámara de Diputados de la Nación) en de Nationale Senaat (Senado de la Nación). Argentinië is ingedeeld in provincies en de autonome stad Buenos Aires.
↑Een provincie (provincia) heeft een gekozen gouverneur (gobernador) en een gekozen volksvertegenwoordiging met een kamer, de Wetgevende Macht (Legislatura) of twee kamers, de Kamer van Afgevaardigden (Cámara de Diputados) en de Senaat (Senado of Cámara de Senadores). Een provincie is ingedeeld in departementen of partidos.
↑Een partido (partido) vervult de rol van een gemeente.
↑ abcdeDe municipaliteit (municipio), gemeente (comuna) en vergelijkbare lagen zoals de partido (partido) en het departement (departemento) in een aantal provincies hebben in het algemeen een gekozen intendant (intendente) en een gekozen gemeenteraad (concejo municipal). Iedere provincie regelt dat in provinciale wetgeving. Zij hebben verschillende aanduidingen.
↑Een departement (departemento) vervult in deze provincies de rol van gemeenten.
↑Buenos Aires heeft de status van autonome stad (ciudad autónoma), bestuurslaag op provincieniveau, en maakt geen deel uit van een provincie. Buenos Aires heeft een gekozen regeringschef (jefe de gobierno) en als volksvertegenwoordiging de gekozen Wetgevende Macht (Legislatura). Buenos Aires is ingedeeld in gemeenten.
Bronnen:
(es) Constitución de la Nación Argentina (staatsinrichting, artikel 3 over provincies, artikel 5 over het regelen door de provincies van het lokaal niveau, artikel 129 over de stad Buenos Aires)
↑Aruba valt als land (ook: pais) onder de soevereiniteit van het Koninkrijk der Nederlanden, maar maakt geen deel uit van Nederland zelf. Het land heeft maar een algemene bestuurslaag. Aruba maakt geen deel uit van de Europese Unie maar is een daarmee geassocieerd land overzee.
↑De Plurinationale Staat Bolivia heeft algemene bestuurslagen op drie niveaus: het centrale niveau, het departementsniveau en het gemeenteniveau, aangevuld in een departement met het autonome regioniveau. Daarnaast bestaan onder het departementsniveau gedeconcentreerde organen.
↑Bolivia heeft op centraal niveau een gekozen president(presidente) als staatshoofd en regeringsleider en als volksvertegenwoordiging de gekozen Plurinationale Wetgevende Vergadering (Asamblea Legislativa Plurinacional) met de Kamer van Afgevaardigden (Cámara de Diputados) en de Senaat (Senado). Bolivia is ingedeeld in departementen.
↑Een departement (departamento) heeft een gekozen gouverneur (gobernador) en een departementale wetgevende vergadering (asamblea legislativa departemental). Een departement is ingedeeld in provincies. Deze vallen onder het departementsbestuur. Daarnaast kent het departement Tarija een autonome regio.
↑Een provincie (provincia) is een gedeconcentreerde onderdeel van de departementen. Een provincie is ingedeeld in gemeenten en/of inheemse boerengebieden.
↑ abEen gemeente (municipio) heeft een gekozen burgemeester (alcalde) en gekozen gemeenteraad (concejo municipal). De gemeenten kende tot 2009 als onderverdeling het kanton (canton).
↑Een inheems boerengebied (territorio indígeno originario campesina), bestuurslaag op gemeenteniveau, heeft een gekozen burgemeester (alcalde) en gekozen gemeenteraad (concejo municipal).
↑Alleen het departement Tarija kent een autonome regio. De autonome regio (tierra autónoma) is Gran Chaco. Zij wordt bestuurd op de wijze van een departement.
Bronnen:
(es) Nueva Constitución Política del Estado (staatsinrichting, artikel 270 e.v. over de departementen, provincies, gemeenten en autonome boerengebieden)
↑De Federatieve Republiek Brazilië is een federale republiek met staten als deelstaten en daarnaast het federaal district. Brazilië heeft algemene bestuurslagen op drie niveaus: het federale niveau, het staatsniveau en het gemeenteniveau. Als statistische indelingen kent Brazilië onder het centrale niveau de (macro)regio ((macror)região), en binnen de staten de mesoregio(mesorregião) en de microregio (microrregião).
↑Een staat (estado) heeft een gekozen gouverneur (governador) en een gekozen wetgevende vergadering (assembleia legislativa). Een staat is ingedeeld in gemeenten. Daarnaast kent Pernambuco een staatsdistrict.
↑ abEen gemeente (municipio) heeft een gekozen prefect (prefeito) en een gekozen gemeentekamer (câmara municipal).
↑Alleen de staat Pernambuco kent één staatsdistrict (distrito estadual), bestuurslaag op gemeenteniveau, Fernando de Noronha. De bestuursvorm is onduidelijk.
↑Brasilia heeft de status van Federaal District (distrito federal), bestuurslaag op staatsniveau, en maakt geen deel uit van een staat. Het district heeft een gekozen gouverneur (governador) en een (câmara legislativa). Het kent geen andere bestuurslagen en bestuurt de daarin gelegen plaatsen direct.
↑De Republiek Chili heeft algemene bestuurslagen op drie niveaus: het centrale niveau, het regioniveau en het gemeenteniveau. Daarnaast bestaan onder het regioniveau gedeconcentreerde organen.
↑Een regio (region) heeft een benoemde intendant en een gekozen regioraad ( (consejo regional). Een regio is ingedeeld in provincies.
↑Een provincie (provincia) is een gedeconcentreerde onderdeel van de centrale overheid, met aan het hoofd een benoemde gouverneur (gobernador). Een provincie is ingedeeld in gemeenten. De provincie Paaseiland in de regio Valparaíso heeft een autonome status. Die provincie heeft maar één gemeente.
↑De Republiek Colombia heeft algemene bestuurslagen op vier niveaus: het centrale niveau, het departementsniveau, het districts- of municipaliteitsniveau en het gemeenteniveau. Daarnaast bestaan onder het departementsniveau gedeconcentreerde organen. Een deel van het grondgebied is deels niet in handen van de centrale overheid maar van rebellengroepen.
↑Bogota heeft de status van hoofdstadsdistrict (distrito capital), bestuurslaag op departementsniveau, en maakt geen deel uit van een departement. Bogota heeft een gekozen opperburgemeester (alcalde mayor) en een gekozen districtsraad (concejo distrital). Bogota is ingedeeld in lokaliteiten.
↑Een lokaliteit (localidad) in Bogota heeft een door de opperburgemeester benoemde burgemeester en een gekozen lokale administratieve raad (junta administrativa locale).
↑Een departement (departamento) heeft een gekozen gouverneur (gobernador) en een gekozen departementsvergadering (asamblea departamental). Een departement is ingedeeld in provincies of direct in municipaliteiten, inheemse territoriale entiteiten en/of departementale corregimientos. De provincies en de departementale corregimientos vallen onder het departementsniveau.
↑Een provincie (provincia) is een gedeconcentreerde onderdeel van de meeste (maar niet alle) departementen. Andere aanduidingen zijn regio's (region), subregio's (subregion), ontwikkelingszones (zona de desarollo). Een provincie is ingedeeld in districten, municipaliteiten of inheemse territoriale entiteiten.
↑Een district (distrito) heeft een gekozen burgemeester (alcalde) en een gekozen gemeenteraad (concejo municipal). Districten kunnen met municipaliteiten samenwerken in een metropolitaan gebied (Área Metropolitana). Een deel van de districten is (niet-dekkend) ingedeeld in gemeenten en/of gemeentelijke corregimientos.
↑ abcEen gemeente (comuna) is een onderverdeling van een district of municipaliteit in stedelijk gebied met een gekozen lokale administratieve raad (junta administrativa locale).
↑ abcEen gemeentelijke corregimiento (corregimiento municipal) is een onderverdeling van een municipaliteit in ruraal gebied met een gekozen lokale administratieve raad (junta administrativa locale).
↑ abEen municipaliteit (municipio) heeft een gekozen burgemeester (alcalde) en een gekozen gemeenteraad (concejo municipal). Municipaliteiten kunnen samenwerken in een metropolitaan gebied (Área Metropolitana). Een aantal grote steden heeft de status van district. Een deel van de municipaliteiten is (niet-dekkend) ingedeeld in gemeenten en/of gemeentelijke corregimientos.
↑ abEen inheemse territoriale autoriteit (entitade territoriale indigena), bestuurslaag op districtsniveau, heeft haar bestuur ingericht volgens traditionele modellen en kent in ieder geval een raad (concejo). Niet ieder departement en/of provincie kent een inheemse territoriale autoriteit.
↑Een aantal afgelegen gebieden heeft de status van departementale corregimiento (corregimiento departemental) en is niet gemeentelijk ingedeeld. Zij worden bestuurd door een door het departement aangewezen corregidor. Slechts drie departementen, zonder provincies, kennen een departementale corregimiento.
Bronnen:
(es) Constitución Política de Colombia (staatsinrichting, artikel 297 e.v. over departementen, 311 e.v. over gemeenten, 322 over het hoofdstedelijk district)
↑Curaçao valt als land (ook: pais) onder de soevereiniteit van het Koninkrijk der Nederlanden, maar maakt geen deel uit van Nederland zelf. Het land heeft maar een algemene bestuurslaag.
↑Een provincie (provincia) heeft een gekozen prefect en een provincieraad (consejo provincial) bestaande uit de prefect (prefecto), een vice-prefect en vertegenwoordigers van de kantons en de parochies. Een provincie is ingedeeld in kantons.
↑Een kanton (canton) heeft een gekozen kantonraad (consejo cantonal), waaronder de burgemeester (alcalde). De president is vertegenwoordigd door een politieke chef (jefe politico). Een kanton is ingedeeld in parochies.
↑Een parochie (parroquia) heeft een parochiebestuur (junta parroquial).
↑De Falklandeilanden vallen als overzees territorium(overseas territory) onder de soevereiniteit van het Verenigd Koninkrijk, maar maken geen deel uit van het Verenigd Koninkrijk zelf. Het territorium heeft maar een algemene bestuurslaag. De Falklandeilanden wordt geclaimd door →Argentinië.
↑De Falklandeilanden hebben op territoriumniveau een benoemde gouverneur (governor), een hoofdbestuurder (chief executive) als regeringsleider en als volksvertegenwoordiging de grotendeels gekozen Wetgevende Vergadering van de Falklandeilanden (Legislative Assembly of the Falkland Islands).
Het Staatsdistrict Fernando de Noronha (Portugees: Distrito estadual de Fernando de Noronha) is als staatsdistrict (distrito estadual)onderdeel van →Brazilië.
↑Frans-Guyana is verdeeld in 22 (communes). Een commune kan een of meerdere inheemse of marrondorp bevatten.
↑De inheemse of marrondorpen kunnen een traditioneel dorpsbestuur vormen binnen de gemeente (commune). De dorpen geleid wordt door een dorpshoofd, die kapitein (capitaine) of Yopoto wordt genoemd. Het systeem is vergelijkbaar met Suriname behalve dat Suriname het nog niet bij wet heeft geregeld.
↑De Coöperatieve Republiek Guyana heeft algemene bestuurslagen op vier niveaus: het centrale niveau, het regioniveau, het gemeenteniveau, en Amerindiaanse dorpen. Het westelijk deel van Guyana wordt geclaimd door →Venezuela. Een klein deel van Guyana wordt geclaimd door →Suriname.
↑Hoewel een regio (region) een gedeconcentreerde onderdeel van de centrale overheid is, heeft ze ook een gekozen regionale ontwikkelingsraad (regional development council). Een regio is ingedeeld in gemeenten.
↑Er zijn twee soorten gemeenten: Een (municipal council) voor steden (city) of towns, en (neigbourhood democratic council) voor meerdere dorpen. Ze hebben beide een gekozen gemeenteraad, maar alleen (municipal council)s hebben een burgemeester. Een gemeente kan Amerindiaanse dorpen bevatten.
↑De Amerindiaanse dorp (Amerindian village), bestuurslaag binnen een gemeente, heeft een Amerindiaanse dorpsraad (Amerindian village council).
De aanduiding town wordt niet in het Nederlands vertaald.
↑De Republiek Paraguay heeft algemene bestuurslagen op drie niveaus: het centrale niveau, het departementsniveau en het gemeenteniveau.
↑Paraguay heeft op centraal niveau een gekozen president(presidente) als staatshoofd en regeringsleider en als volksvertegenwoordiging het Congres van de Republiek Paraguay (Congreso de la República de Paraguay) met de gekozen Kamer van Afgevaardigden (Cámara de Diputados) en de gekozen Kamer van Senatoren (Cámara de Senadores). Paraguay is ingedeeld in departementen en het hoofdstadsdistrict Asunción.
↑Asunción heeft de status van Hoofdstadsdistrict (distrito capital), bestuurslaag op gemeente- en departementsniveau, en maakt geen deel uit van een departement. Asunción heeft gekozen intendent (intendente) en een gekozen gemeenteraad (junta municipal).
↑Een departement (departamento; tetãvore) heeft een gekozen gouverneur (gobernador) en een gekozen departementsraad (junta departemental)). Een departement is ingedeeld in gemeenten.
↑Een gemeente (municipio), ook wel aangeduid als een (distrito), heeft een gekozen intendent (intendente) en een gekozen gemeenteraad (junta municipal).
↑De Republiek Peru heeft algemene bestuurslagen op vier niveaus: het centrale niveau, het departementsniveau, het provincieniveau en het districtsniveau.
↑Lima heeft de status van een grootstedelijke municipaliteit (municipalidad metropolitana), bestuurslaag op departementsniveau, maakt geen deel uit van een departement en bestuurt de provincie Lima. Lima heeft een gekozen metropolitane burgemeester (alcalde metropolitano) en een gekozen metropolitane raad (concejo metropolitano). De grootstedelijke municipaliteit is ingedeeld in districten.
↑ abcEen district (distrito) heeft een gekozen burgemeester (alcalde) en een gekozen municipale raad (concejo municipal).
↑Een provincie (provincia) heeft een provinciale burgemeester (alcalde provincial) en een municipale raad (concejo municipal). De provincie Callao heeft in plaats van een burgemeester een regionale gouverneur (gobernador regional) en valt als enige provincie niet onder een departement. Een provincie is ingedeeld in districten.
↑Een departement (departemento) heeft een gekozen president (presidente) en een regionale raad (consejo regional). Een departement is ingedeeld in provincies.
Bronnen:
(es) Constitución Política del Peru (staatsinrichting, artikel 189 over departementen, provincies en districten, artikel 189 over Lima)
↑De Republiek Suriname heeft algemene bestuurslagen op drie niveaus: het centrale niveau, het districtsniveau en het ressortsniveau. Suriname claimt een klein deel van →Guyana en een klein deel van →Frans-Guyana.
↑Een district heeft een benoemde districtscommissaris als leider van het districtsbestuur en een districtsraad op basis van een afspiegeling van de ressortsraden. Een district is ingedeeld in ressorten.
Ressorten kunnen één of meerdere inheemse of marrondorpen bevatten die een traditioneel dorpsbestuur hebben. De bestuurslaag staat niet in de grondwet, maar wel in verdragen met de volken. De dorpen worden bestuurd door een kapitein. Frans-Guyana heeft een bijna identiek systeem.
↑De Republiek Trinidad en Tobago heeft op centraal niveau algemene bestuurslagen op twee niveaus: het centrale niveau en het lokale niveau. Binnen Trinidad en Tobago heeft Tobago als autonoom eiland een autonome status met een eigen bestuurslaag..
↑Trinidad en Tobago heeft een gekozen president(president) als staatshoofd, een premier (prime minister) als regeringsleider en als volksvertegenwoordiging het Parlement van Trinidad en Tobago (Parliament of Trinidad and Tobago) met het gekozen Huis van Afgevaardigden (House of Representatives) en de benoemde Senaat (Senate). Trinidad en Tobago is ingedeeld in steden, boroughs, regio's en Tobago.
↑Een stad (city), bestuurslaag op lokaal niveau, heeft een gekozen stadsraad (city council), voorgezeten door een burgemeester (mayor).
↑Een borough, bestuurslaag op lokaal niveau, heeft een gekozen boroughraad (borough council), voorgezeten door een burgemeester (mayor).
↑Een regio (region), bestuurslaag op lokaal niveau, heeft een gekozen regioraad (regional council), voorgezeten door een voorzitter (chairperson).
↑Binnen Trinidad en Tobago heeft Tobago (Tobago) als autonoom eiland een autonome status. Tobago heeft een gekozen huis van vergadering (house of assembly) voorgezeten door een hoofdsecretaris (chief secretary).
De aanduiding borough, afgeleid van burg of burcht, wordt in het algemeen niet vertaald.
↑De Republiek ten Oosten van de Uruguay heeft algemene bestuurslagen op drie niveaus: het centrale niveau, het departementsniveau en waar ingericht het gemeenteniveau.
↑Uruguay heeft op centraal niveau een gekozen president(presidente) als staatshoofd en regeringsleider en als volksvertegenwoordiging de gekozen Algemene Vergadering van Uruguay (Asamblea General de Uruguay) met de gekozen Kamer van Afgevaardigden (Cámara de Representantes) en de gekozen Kamer van Senatoren (Cámara de Senadores). Uruguay is ingedeeld in departementen.
↑Een departement (departamento) heeft een gekozen intendant (intendente) en een gekozen departementaal bestuur (junta departemental). Een departement is ingedeeld in gemeenten en in niet-ingedeeld gebied.
↑Een gemeente (municipio) heeft een gekozen burgemeester (alcalde) en een gekozen gemeenteraad (concejo municipal).
↑De Bolivariaanse Republiek Venezuela is een federale republiek met staten als deelstaten met daarnaast het Hoofdstedelijk District Caracas. Venezuela heeft algemene bestuurslagen op vier niveaus: het federale niveau, het staatsniveau, het gemeenteniveau en het parochieniveau, aangevuld binnen een staat met het districtsniveau. Venezuela claimt het westelijk deel van →Guyana.
↑Venezuela heeft op centraal niveau een gekozen president(presidente) als staatshoofd en regeringsleider en als volksvertegenwoordiging de gekozen Nationale Vergadering (Asamblea Nacional). Venezuela is ingedeeld in staten het hoofdstedelikk district Caracas en de federale afhankelijkheden.
↑Caracas heeft de status van hoofdstedelijk district (distrito capital), bestuurslaag op staatsniveau, met een gemeente (de gemeente Libertador). Caracas heeft een benoemde regeringschef (jefe de gobierno). Daarnaast bestaat een metropolitaan district met een gekozen opperburgemeester (alcalde mayor) en een gekozen metropolitane raad (cabildo metropolitano).
↑ abcEen gemeente (municipio) heeft een gekozen burgemeester (alcalde) en een gekozen gemeenteraad (concejo municipal). Een gemeente is ingedeeld in parochies.
↑ abcEen parochie (parroquia) heeft een gekozen parochieraad (junta parroquial) met een voorzitter.
↑Een staat (estado) heeft een gekozen gouverneur (gobernador) en een gekozen wetgevende staatsraad (consejo legislativo estadal). Een staat is ingedeeld in gemeenten en in Apuro in een district.
↑Het enige district is Alto Apure. Het district (distrito) heeft een opperburgemeester (alcalde mayor) en een gekozen districtsraad (cabildo distrital). Het district is ingedeeld in gemeenten.
↑De federale afhankelijkheden (dependencias federales) hebben geen eigen bestuursorganen. Buiten Zuid-Amerika valt ook het Isla de Aves onder de federale afhankelijkheiden.
↑Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden valt als overzees territorium(overseas territory) onder de soevereiniteit van het Verenigd Koninkrijk, maar maakt geen deel uit van het Verenigd Koninkrijk zelf. Het territorium heeft maar een algemene bestuurslaag. Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden wordt geclaimd door →Argentinië.
↑Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden wordt bestuurd vanuit de Falklandeilanden. Het territorium heeft een commissaris (commissioner) als bestuurder.
(en) Constitute met een overzicht van grondwetten wereldwijd
(en) Constitutions, Legislationsonline met toegang tot grondwetten van de lidstaten van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE/OSCE)