Ariane 5

Ariane 5
Ariane 5 ES met ATV-4 aan boord op weg naar het lanceerplatform in juni 2013
Ariane 5 ES met ATV-4 aan boord op weg naar het lanceerplatform in juni 2013
Algemeen
Type tweetrapsraket
Producent Arianespace voor ESA
Land De tweeëntwintig lidstaten van ESA
Productiejaren 1998 - 2023
Gebruikers o.a. ESA, NASA, Commercieel
Varianten
  • G: buiten gebruik
  • G+: buiten gebruik
  • GS: buiten gebruik
  • ECA: buiten gebruik
  • ES: buiten gebruik
Kostprijs voor lancering € 150-200 miljoen
Maten
Hoogte 45-55,9 m
Diameter 5,4 m
Gewicht 710 tot 718 ton
Trappen 2 + 2 vastebrandstof hulpraketten
Nuttige lading
Nuttige lading LEO +18 ton
Nuttige lading GTO 10 ton
Lanceergeschiedenis
Status actief
Lanceerbasis Centre Spatial Guyanais
Aantal lanceringen 117
Succesvol 112
Mislukt 2
Gedeeltelijk mislukt 3
Eerste vlucht
  • G: 4 juni 1996
  • G+: 2 maart 2004
  • GS: 11 augustus 2005
  • ECA: 11 december 2002
  • ES: 9 maart 2008
Laatste vlucht
  • G: 28 september 2003
  • G+: 18 december 2004
  • GS: 18 december 2009
  • ES: 25 juli 2018
  • ECA: 5 juli 2023
Ariane V

De Ariane 5 was de vijfde generatie draagraketten van het Arianeprogramma die tussen 1996 en 2023 werd gelanceerd. De Ariane 5 werd ontwikkeld door ESA, de bouw lag de laatste productiejaren in handen van ArianeGroup en de raket werd geëxploiteerd door Arianespace die ze gebruikte om commerciële kunstmanen te lanceren. De Ariane 5 werd in Europa in delen gebouwd, waarna deze naar Frans-Guyana werd verscheept en daar werd geassembleerd. Vervolgens werd de raket gelanceerd vanaf lanceerplatform ELA-3 op het Centre Spatial Guyanais (CSP) bij Kourou.

Het was in tegenstelling tot de eerdere Arianes een tweetrapsraket. Hij was gebruiksklaar vanaf 1998 en had vanaf 2003 alle vluchten van de Ariane 4 overgenomen. De Ariane 5 werd aangedreven door een Vulcain-raketmotor. Deze werd gevoed met 130 ton vloeibare zuurstof en 26 ton vloeibare waterstof. De Ariane 5 had ook twee vastebrandstof hulpraketten, vastebrandstofmotoren van 30 meter lang, die 90% van het startvermogen van de Ariane 5 leverden.

De Ariane 5 kon grotere ladingen aan dan zijn voorganger de Ariane 4 en andere commerciële raketten. Om de concurrentie voor te blijven, werd ook het draagvermogen sterk verbeterd (van 7400 kg tot een 12.000 kg in 2006). Oorspronkelijk was het ook de bedoeling dat de Hermes (een soort Spaceshuttle van ESA) gebruik zou maken van de Ariane 5, maar dit project is stopgezet

Kenmerken

  • Er bestaan verschillende uitvoeringen van de Ariane 5; de uitvoering is afhankelijk van de lading
  • Hoogte: 45 tot 55,9 meter
  • Maximale diameter: 5,4 m
  • Maximale kracht opgewekt bij de start: 10.600 kN
  • Massa bij start : 710 tot 718 ton
  • Maximale lading voor Geostationary Transfer Orbit (GTO) : 10 ton (mogelijk in 2015 tot 12 ton)
    • GTO: dit is even snel als de Aarde (circa 3,07 km/s), op 35.785 km hoogte en bijgevolg beweegt de satelliet niet ten opzichte van de Aarde.
  • Maximale lading voor low Earth orbit (LEO): Meer dan 18 ton
    • LEO: dit is tussen ongeveer 350 en 1400 km boven het aardoppervlak, met een snelheid van ongeveer 8 km/s, waardoor een volledige omgang rond de Aarde circa 90 minuten duurt.
  • De motorgondel (het deel van de raket waar de motor in hangt) is een ontwerp van Airbus Defence and Space Netherlands B.V. in Leiden en wordt geproduceerd door Fokker Aerostructures in Hoogeveen.
  • De Ariane 5 kan twee satellieten gelijktijdig lanceren. Dit is mogelijk door de SYLDA-satellietadapter. Die wordt over de onderste satelliet geplaatst zodat daar bovenop nog een satelliet geplaatst kan worden.

Chronologie

Lancering van een Ariane 5-raket vanaf CSP
  • 31 januari 1985 - De ESA-raad komt op ministerieel niveau samen in Rome. Er wordt besloten verder te gaan met de ontwikkeling van een nieuwe generatie draagraketten.
  • 9 november 1987 - De lidstaten van de ESA gaan akkoord om verder te gaan met het Ariane 5-programma.
  • 18 juni 1988 - De Ariane 4 maakt zijn eerste testvlucht.
  • juli 1990 - Eerste test ontsteking van de cryogene hoofdmotor in Frankrijk.
  • februari 1994 - Kritisch ontwerp Ariane 5 compleet.
  • oktober 1995 - De ESA-raad komt op ministerieel niveau bijeen in Toulouse, en besluit verder te investeren om het draagvermogen te vergroten.
  • 4 juni 1996 - De eerste vlucht van de Ariane 5 (testvlucht 501) mislukt. Dit kwam doordat er softwarecomponenten uit Ariane 4 waren hergebruikt, die eigenlijk de capaciteiten van de Ariane 5 niet aankonden.
  • 30 oktober 1997 - Tweede testvlucht is een (gedeeltelijk) succes.
  • 21 oktober 1998 - Ariane 5 is klaar voor operationeel gebruik nadat testvlucht 503 slaagt.
  • 11 december 2002 - De eerste vlucht van de Ariane 5 ECA eindigt na drie minuten met de zelfvernietiging van de raket. Deze zelfvernietiging vond plaats omdat de Ariane uit koers was geraakt door een probleem met de software.
  • 12 februari 2005 - De Ariane 5 ECA brengt onder meer de Nederlandse satelliet Sloshsat-FLEVO in de ruimte.
  • 11 augustus 2005 - De telecommunicatiesatelliet Thaicom 4 wordt 28 minuten na de start succesvol uitgezet. Thaicom 4 is eigendom van het Thaise bedrijf Shin Satellite, en zal voornamelijk gebruikt worden voor internet- en multimediaverbindingen tussen Zuidoost-Azië, Australië en Nieuw-Zeeland. De satelliet heeft 6,5 ton massa, en heeft een verwachte levensduur van 12 jaar.
  • 29 september 2017 - Al 81 vluchten op rij is de Ariane 5 succesvol.
  • 25 januari 2018 - Tijdens vlucht VA241 ondervond de Ariane 5 een anomalie. Kort nadat de eerste trap was afgestoten ging de telemetrie verloren. De CEO van Arianespace, Stéphane Israël, gaf enige tijd na het verliezen van het contact een persconferentie waaruit bleek dat met het ergste rekening werd gehouden. Er was op dat moment ook geen contact met de satellieten SES-14 en Al Yah 3. Uiteindelijk bleek dat de raket beide satellieten in een baan om de Aarde had afgezet maar dat de baan 20 graden in plaats van de geplande 3 graden van de evenaar afweek[1]. Dit betekende dat de lancering als een gedeeltelijke mislukking gezien moet worden. Het had ook als gevolg dat Al Yah 3 meer eigen brandstof kwijt is aan het corrigeren van de koers. Dit gaat ten koste van de levensduur van de satelliet. SES-14 heeft dat probleem niet vanwege een elektrisch propulsiesysteem gevoed door zonnepanelen. Het bereiken van de juiste baan duurt wel een maand langer. Arianespace heeft een door ESA gecoördineerd onderzoeksteam in het leven geroepen. Volgende lanceercampagnes werden niet gestaakt. Na een week was zeker dat de afwijking van 17 graden het gevolg was van een fout in de programmering van de boordcomputer. De programmering was voor het eerst gedaan door moederbedrijf ArianeGroup, een joint venture van Safran en Airbus die de raket bouwen. Dit bedrijf had nagelaten de software te dubbelchecken zoals Arianespace dat eerder deed.
  • VA244 op 25 juli 2018 was de laatste Ariane 5-vlucht in de ES-configuratie.
  • Op 25 september 2018 werd VA243, de honderdste Ariane 5 gelanceerd.
  • Op 25 december 2021 werd met de Ariane 5 na een vertraging van 14 jaar de James Webb-ruimtetelescoop gelanceerd, de opvolger van de Hubble ruimtelescoop.
  • Op 5 juli 2023 werd de Ariane 5 voor de laatste keer gelanceerd. Tijdens deze 117e vlucht brengt de raket twee satellieten in een baan om de aarde. Tot de opvolger Ariane 6 klaar is (vermoedelijk in 2024) heeft Europa geen eigen medium- tot heavy-liftklasse raketten.[2]

Varianten

De Ariane 5G is de eerste versie van de Ariane 5-raket. Deze raket had een Vulcain-raketmotor voor zijn eerste trap. De tweede trap bestond uit een Aestus-motor, die werkt op een hypergole brandstofmix. De Ariane 5G kon 5.970 kilogram in een geostationaire baan lanceren, maar dit werd na de eerste kwalificatievluchten verhoogd tot 6.640 kilogram.

De Ariane 5G+ had een verbeterde tweede trap, en kon tot 6950 kilogram in een geostationaire baan lanceren. De Ariane 5G+ heeft maar drie vluchten gemaakt in 2004.

De Ariane 5GS maakt voor zijn eerste trap gebruik van een Vulcain 2-motor.

De Ariane 5 ECA (Evolution Cryotechnique type A) maakt voor zijn eerste trap gebruik van de Vulcain 2-motor en heeft een nieuwe ESC-A (Etage Supérieur Cryogénique-A)-tweede trap. Deze tweede trap maakt gebruik van een cryogene brandstofmix van vloeibare waterstof en vloeibare zuurstof. De HM7B-motor van de tweede trap werd ook al voor de Ariane 2, 3 en 4 gebruikt.

De Ariane 5 ES (Evolution Storable) werd onder meer gebruikt om het ATV-ruimteschip te lanceren. Deze maakte gebruik van dezelfde verbeteringen in de eerste trap van de Ariane5ECA, maar omdat de ATV naar een lage baan gelanceerd wordt, heeft de Ariane 5 ES-ATV geen verbeterde tweede trap. Geschat wordt dat de Ariane 5 ES tot 21.000 kilogram in een lage baan om de Aarde kon lanceren. Behalve vijf ATV’s werden er ook Galileo-satellieten mee gelanceerd. De laatste vlucht met deze configuratie was op 25 juli 2018.

Lijst van Ariane 5-lanceringen

Datum
en tijdstip (UTC)
vluchtnr. variant serienummer lading resultaat #
1996-06-04 12:34:06 V-88[3] 5G 501 Cluster mislukt 1
1997-10-30 13:43:00 V-101 5G 502 MaqSat-H, TEAMSAT, MaqSat-B, YES gedeeltelijk mislukt[4] 2
1998-10-21 16:37:21 V-112 5G 503 MaqSat 3, ARD voltooid 3
1999-12-10 14:32:07 V-119 5G 504 XMM-Newton voltooid 4
2000-03-21 23:28:19 V-128 5G 505 INSAT-3B, AsiaStar voltooid 5
2000-09-14 22:54:07 V-130 5G 506 Astra 2B, GE-7 voltooid 6
2000-11-16 01:07:07 V-135 5G 507 PAS-1R, Amsat P3D, STRV 1C, STRV 1D voltooid 7
2000-12-20 00:26:00 V-138 5G 508 Astra 2D, GE-8, LDREX voltooid 8
2001-03-08 22:51:00 V-140 5G 509 Eurobird 1, BSAT-2a voltooid 9
2001-07-12 22:58:00 V-142 5G 510 Artemis, BSAT-2b gedeeltelijk mislukt[5] 10
2002-03-01 01:07:59 V-145 5G 511 Envisat voltooid 11
2002-07-05 23:22:00 V-153 5G 512 Stellat 5, N-Star c voltooid 12
2002-08-28 22:45:00 V-155 5G 513 Atlantic Bird 1, Meteosat 8 voltooid 13
2002-12-11 22:22:00 V-157 5ECA 517 Hot Bird 7, Stentor mislukt[6] 14
2003-04-09 22:52:19 V-160 5G 514 INSAT-3A, Galaxy 12 voltooid 15
2003-06-11 22:38:15 V-161 5G 515 Optus and Defence C1, BSAT-2c voltooid 16
2003-09-27 23:14:46 V-162 5G 516 INSAT-3E, eBird 1, SMART-1 voltooid 17
2004-03-02 07:17:44 V-158 5G+ 518 Rosetta voltooid 18
2004-07-18 00:44:00 V-163 5G+ 519 Anik F2 voltooid 19
2004-12-18 16:26:00 V-165 5G+ 520 Helios 2A, Essaim 1, 2, 3, 4, PARASOL, Nanosat 01 voltooid 20
2005-02-12 21:03:00 V-164 5ECA 521 XTAR-EUR, Maqsat-B2, Sloshsat voltooid 21
2005-08-11 08:20:00 V-166 5GS 523 Thaicom 4 voltooid 22
2005-10-13 22:32:00 V-168 5GS 524 Syracuse 3A, Galaxy 15 voltooid 23
2005-11-16 23:46:00 V-167 5ECA 522 Spaceway F2, TELKOM-2 voltooid 24
2005-12-21 22:33:00 V-169 5GS 525 INSAT-4A, Meteosat 9 voltooid 25
2006-03-11 22:32:50 V-170 5ECA 527 Spainsat, Hot Bird 7A voltooid[7] 26
2006-05-26 21:09 V-171 5ECA 529 Satmex 6, Thaicom 5 voltooid[8] 27
2006-08-11 22:15 V-172 5ECA 531 JCSAT-10, Syracuse 3B voltooid[9] 28
2006-10-13 20:56:00 V-173 5ECA 533 DirecTV-9S, Optus D1, LDREX-2 voltooid[10] 29
2006-12-08 22:08:00 V-174 5ECA 534 WildBlue 1, AMC-18 voltooid[11] 30
2007-03-11 22:03 V-175 5ECA 535 Skynet 5A, INSAT-4B voltooid[12] 31
2007-05-04 22:29 V-176 5ECA 536 Astra 1L, Galaxy 17 voltooid[13] 32
2007-08-14 23:44 V-177 5ECA 537 Spaceway-3, BSAT-3A voltooid[14] 33
2007-10-05 22:02 V-178 5GS 526 Intelsat 11, Optus D2 voltooid[15] 34
2007-11-14 22:06 V-179 5ECA 538 Skynet 5B, Star One C1 voltooid[16] 35
2007-12-21 21:41 V-180 5GS 530 RASCOM-QAF 1, Horizons-2 voltooid[17] 36
2008-03-09 04:03 V-181 5ES 528 ATV-1 "Jules Verne" voltooid[18] 37
2008-04-18 22:17 V-182 5ECA 539 Star One C2, Vinasat-1 voltooid[19] 38
2008-06-12 22:05 V-183 5ECA 540 Turksat 3A, Skynet 5C voltooid[20] 39
2008-07-07 21:47 V-184 5ECA 541 Badr-6, ProtoStar I voltooid[21] 40
2008-08-14 20:44 V-185 5ECA 542 AMC-21, Superbird 7 voltooid[22] 41
2008-12-20 22:35 V-186 5ECA 543 Eutelsat W2M, Hot Bird 9 voltooid[23] 42
2009-02-12 22:09 V-187 5ECA 545 Hot Bird 10, NSS-9, Spirale A, Spirale B voltooid[24] 43
2009-05-14 13:12 V-188 5ECA 546 Herschel, Planck voltooid[25] 44
2009-07-01 19:52 V-189 5ECA 547 TerreStar-1 voltooid[26] 45
2009-08-21 22:09 V-190 5ECA 548 JCSAT-12, Optus D3 voltooid[27] 46
2009-10-01 21:59 V-191 5ECA 549 Amazonas 2, COMSATBw-1 voltooid[28] 47
2009-10-29 20:00 V-192 5ECA 550 NSS-12, Thor 6 voltooid[29] 48
2009-12-18 16:26 V-193 5GS 532 Helios 2B voltooid[30] 49
2010-05-21 22:01 V-194 5ECA 551 Astra 3B, COMSATBw-2 voltooid[31] 50
2010-06-26 21:41 V-195 5ECA 552 Arabsat-5A, COMS-1 voltooid[32] 51
2010-08-04 20:59 V-196 5ECA 554 Nilesat 201, RASCOM-QAF 1R voltooid[33] 52
2010-10-28 21:51 V-197 5ECA 555 Eutelsat W3B, BSAT-3b voltooid[34] 53
2010-11-26 18:39 V-198 5ECA 556 Intelsat 17, HYLAS 1 voltooid[35] 54
2010-12-29 21:27 V-199 5ECA 557 Koreasat 6, HispaSat-1E voltooid[36] 55
2011-02-16 21:50 V-200 5ES 544 ATV-2 "Johannes Kepler" voltooid[37] 56
2011-04-22 21:37 VA-201 5ECA 558 Yahsat 1A, Intelsat New Dawn voltooid[38] 57
2011-05-20 20:38 VA-202 5ECA 559 ST-2, GSAT-8 voltooid[39] 58
2011-08-06 22:52 VA-203 5ECA 560 Astra 1N, BSAT 3c voltooid[40] 59
2011-09-21 21:38 VA-204 5ECA 561 Arabsat 5C, SES 2 voltooid[41] 60
2012-03-23 04:34 VA-205 5ES 553 ATV-003 "Edoardo Amaldi" voltooid[42] 61
2012-05-15 22:13 VA-206 5ECA 562 JCSat 13, VINASAT-2 Voltooid 62
2012-07-05 21:36 VA-207 5ECA 563 Echostar 17, MSG-3 Voltooid 63
2012-08-02 20:54 VA-208 5ECA 564 Intelsat 20, HYLAS 2 Voltooid 64
2012-09-28 21:18 VA-209 5ECA 565 GSAT-10, Astra 2F Voltooid 65
2012-11-10 21:05 VA-210 5ECA 566 Eutelsat 21B, Star One C3 Voltooid 66
2012-12-19 21:49 VA-211 5ECA 567 Skynet 5D, Mexsat-Bicentenario Voltooid 67
2013-02-07 21:36 VA-212 5ECA 568 Amazonas 3, Azerspace/Africasat-1A Voltooid 68
2013-06-05 21:52 VA-213 5ES 592 ATV-4 "Albert Einstein" Voltooid 69
2013-07-25 19:54 VA-214 5ECA 569 Alphasat, INSAT-3D Voltooid 70
2013-08-29 20:30 VA-215 5ECA 570 Eutelsat-25B/Es’hail-1, GSAT-7 Voltooid 71
2014-02-06 21:30 VA-217 5ECA 572 ABS-2, Athena-Fidus Voltooid 73
2014-04-22 22:04 VA-216 5ECA 571 Astra-5B, Amazonas-4A Voltooid 72
2014-07-29 23:47 VA-219 5ES 573 ATV-5 "Georges Lemaître " Voltooid 75
2014-09-11 22:05 VA-218 5ECA 593 MEASAT-3b, Optus 10 Voltooid 74
2014-10-16 21:43 VA-220 5ECA 574 Intelsat-30/DLA-1, ARSAT-1 Voltooid 76
2014-12-06 20:40 VA-221 5ECA 575 DirecTV-14, GSAT-16 Voltooid 77
2015-04-26 20:00 VA-222 5ECA 576 Thor 7, SICRAL-2 Voltooid[43] 78
2015-05-27 21:16 VA-223 5ECA 577 DirecTV-15, Sky Mexico 1 Voltooid[44] 79
2015-07-15 21:42 VA-224 5ECA 578 Star One C4, MSG-4 Voltooid [45] 80
2015-08-20 20:34 VA-225 5ECA 579 Eutelsat 8 West B, Intelsat 34 Voltooid[46] 81
2015-09-30 20:30 VA-226 5ECA 580 NBN Co 1A, ARSAT-2 Voltooid[47] 82
2015-11-10 21:34 VA-227 5ECA 581 Arabsat 6B, GSAT-15 Voltooid[48] 83
2016-01-27 23:20[49] VA-228 5ECA Intelsat 29e[50][51] Voltooid[52] 84
2016-03-09 05:20[53][54] VA-229 5ECA Eutelsat 65 West A Voltooid[55] 85
2016-06-18 21:38[54] VA-230 5ECA EchoStar 18, BRIsat Voltooid[56] 86
2016-08-24 22:16[54][57] VA-232[58] 5ECA 586 Intelsat 33e & Intelsat 36 Voltooid 87
2016-10-05 20:30[58] VA-231[58] 5ECA 585 DSN 1, GSAT 18 Voltooid 88
2016-11-17 13:06[54] VA-233[58] 5ES 594 Galileo 13-16 Voltooid 89
2016-12-21 20:30[58][59] VA-234 5ECA 595 JCSAT-15, Star One D1 Voltooid 90
2017-02-14 21:39[54][60][61] VA-235 5ECA SKY Brasil-1 & Telkom-3S Voltooid 91
2017-05-04 21:39[62] VA-236 5ECA KOREASAT-7 & SGDC-1 Voltooid 92
2017-06-01 23:45[63] VA-237 5ECA ViaSat-2 & EUTELSAT 172B Voltooid 93
2017-06-29 00:15[64] VA-238 5ECA Hellas Sat 3 & Inmarsat S EAN Voltooid 94
2017-09-29 21:56[65] VA-238 5ECA Intelsat 37e & BSAT-4a[66] Voltooid 95
2017-12-12 18:36:07[58][54][67] VA-240 5ES 595 Galileo 19-22 Voltooid[68] 96
2018-01-25 22:20[69][70] VA-241 5ECA SES-14 & Al Yah 3 Gedeeltelijk mislukt 97
2018-04-05 21:34[71] VA-242 5ECA Superbird-8 & HYLAS 4 Voltooid 98
2018-07-25 11:25[72] VA-244 5ES Galileo 23 - 26 Voltooid 99
2018-09-25 22:38[73] VA-243 5ECA Horizons 3e & Azerspace-2 Voltooid 100
2018-10-20 01:45[74] VA-245 5ECA BepiColombo Voltooid 101
2018-12-04 20:37[75] VA-246 5ECA GSAT-11 & GEO-KOMPSAT-2A Voltooid 102
2019-02-05 17:34[76] VA-247 5ECA Saudi Geostationary Satellite 1/Hellas Sat 4 & GSAT-31 Voltooid 103
2019-06-20 21:43[77] VA-248 5ECA T-16 & EUTELSAT 7C Voltooid 104
2019-08-06 19:30[78] VA-249 5ECA INTELSAT 39 & EDRS-C Voltooid 105
2019-11-26 21:23[79] VA-250 5ECA TIBA-1 & Inmarsat GX5 Voltooid 106
2020-01-16 21:05[80] VA-251 5ECA EUTELSAT KONNECT & GSAT-30 Voltooid 107
2020-02-18 22:18[81] VA-252 5ECA JCSAT-17 & GEO-KOMPSAT-2B Voltooid 108
2020-08-15 22:04[82][83] VA-253 5ECA 5112 Galaxy 30 & MEV-2 & BSAT-4b Voltooid[84] 109
2021-07-30 21:00[85][86] VA-254 5ECA 5113 Eutelsat Quantum & Star One D2 Voltooid[87] 110
2021-10-24 02:10[88][89] VA-255 5ECA 5115 SES-17 & Syracuse 4A Voltooid[90] 111
2021-12-25 12:20[91][92] VA-256 5ECA 5114 James Webb-ruimtetelescoop Voltooid[93] 112
2022-06-22 21:50[94][95] VA-257 5ECA 5116 MEASAT-3d & GSAT-24 Voltooid[96] 113
2022-09-07 21:45 VA-258 5ECA 5117 Eutelsat Konnect VHTS Voltooid[97] 114
2022-12-13 20:30[98] VA-259 5ECA Meteosat Third Generation Imager-1 (MTG-I1), Galaxy 35, Galaxy 36 Voltooid[99] 115
2023-04-14 12:14[100] VA-260 5ECA Jupiter Icy Moons Explorer Voltooid[101] 116
2023-07-05 22:00 UTC[102] VA-261 5ECA Syracuse 4B & Heinrich Hertz Voltooid[103] 117

Onuitgevoerde plannen voor upgrades

Er werd sinds 2003 gewerkt aan een nieuwe tweede trap, de ESC-B. Deze maakt gebruik van een nieuwe cryogene motor (Vinci), die vaker dan één keer gestart kan worden. Hiermee zou tot 12.000 kilogram in een geostationaire baan gelanceerd kunnen worden. Deze ontwikkeling werd echter in zo’n traag tempo uitgevoerd dat deze geen deel van de Ariane 5 zal uitmaken maar wel op diens opvolger, de Ariane 6 zal worden gebruikt.

Voor de eerste trap van de Vega-raket is gebruikgemaakt van een verkorte versie van de boosters van de Ariane 5, en hier zijn enkele verbeteringen op toegepast, zoals een lichtere (composiet-)behuizing en een verbeterde straalpijp. Het was de verwachting dat deze ontwikkelingen hun weg terug zouden vinden naar de Ariane 5. Met deze verbeteringen had tot 27.000 kilogram naar een lage baan om de Aarde gelanceerd kunnen worden, wat bijvoorbeeld nodig is voor missies naar de Maan. Dit is echter niet gebeurd omdat voor de ontwikkeling van de Ariane 6 werd gekozen.

Uitfasering en opvolging

In december 2014 is door de ESA de beslissing genomen aan het ontwerp van de Ariane 6 te beginnen.[104] De Ariane 6 zal in de loop van 2024 voor het eerst vliegen en moet per lancering goedkoper zijn dan de Ariane 5. Op 9 januari 2018 werden de laatste tien Ariane 5 besteld.[105] De laatste werd geheel volgens planning op 5 juli 2023 gelanceerd.[106][2]

Zie de categorie Ariane 5 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Read other articles:

Michał Elwiro AndriolliLahir2 November 1836Wilno, Kekaisaran Rusia (sekarang Vilnius, Lituania)Meninggal23 August 1893Nałęczów, Ketsaran PolandiaKebangsaanPolandiaDikenal atasmelukis, menggambar, arsitekturGerakan politikLukisan Personal signature of Andriolli. Michał Elwiro Andriolli (bahasa Lituania: Mykolas Elvyras Andriolis, Italia: Elviro Michele Andriollicode: it is deprecated ; 2 November 1836 – 23 Agustus 1893)[1][2] adalah seorang pelukis dan...

 

Aprica commune di Italia Tempat categoria:Articles mancats de coordenades Negara berdaulatItaliaRegion di ItaliaLombardyProvinsi di ItaliaProvinsi Sondrio NegaraItalia Ibu kotaAprica PendudukTotal1.464  (2023 )GeografiLuas wilayah20,37 km² [convert: unit tak dikenal]Ketinggian1.180 m Berbatasan denganCorteno Golgi (en) Teglio Villa di Tirano SejarahHari liburpatronal festival (en) Informasi tambahanKode pos23031 Zona waktuUTC+1 UTC+2 Kode telepon0342 ID ISTAT014004 Kode kadaster It...

 

Katedral AltamuraKatedral Santa Maria Diangkat ke SurgaItalia: Cattedrale di S. Maria Assuntacode: it is deprecated Katedral AltamuraLokasiAltamuraNegaraItaliaDenominasiGereja Katolik RomaArsitekturStatusKatedralStatus fungsionalAktifAdministrasiKeuskupanKeuskupan Altamura-Gravina-Acquaviva delle Fonti Katedral Altamura (Italia: Duomo di Altamuracode: it is deprecated , Cattedrale di Santa Maria Assunta) adalah sebuah gereja katedral Katolik yang terletak di kota Altamura, di Kota Metropolita...

فدائي FidaʼīLagu kebangsaan  PalestinaPenulis lirikSaid Al-Muzayin, 1965KomponisAli Ismail, 1965Penggunaan1996SebelumnyaMawtini Negara Palestina Artikel ini adalah bagian dari seri Politik dan KetatanegaraanPalestina Jabatan yang statusnya disengketakan ditunjukkan dengan huruf miring Negara Anggota Liga Arab Pemerintahan Pemerintah Negara Palestina (Ramallah) Presiden: Mahmoud Abbasa Perdana Menteri: Mohammad Shtayyeh Pemerintah Hamas (Gaza) Simbol nasional Bendera Lagu kebangsaa...

 

جي بي إندوستريا وأرتيجياناتو 2018 تفاصيل السباقسلسلة41. جي بي إندوستريا وأرتيجياناتومسابقاتطواف أوروبا للدراجات 2018 1.HC‏كأس إيطاليا لركوب الدراجات على الطريق 2018التاريخ4 مارس 2018المسافات199٫2 كمالبلد إيطاليانقطة البدايةلاركانونقطة النهايةلاركانوالفرق24عدد المتسابقين في ا�...

 

Bagian dari seri tentangHierarki Gereja KatolikSanto Petrus Gelar Gerejawi (Jenjang Kehormatan) Paus Kardinal Kardinal Kerabat Kardinal pelindung Kardinal mahkota Kardinal vikaris Moderator kuria Kapelan Sri Paus Utusan Sri Paus Kepala Rumah Tangga Kepausan Nunsio Apostolik Delegatus Apostolik Sindik Apostolik Visitor apostolik Vikaris Apostolik Eksarkus Apostolik Prefek Apostolik Asisten Takhta Kepausan Eparkus Metropolitan Batrik Uskup Uskup agung Uskup emeritus Uskup diosesan Uskup agung u...

n BeetjePerwakilan Kontes Lagu Eurovision 1959NegaraBelandaArtisTeddy ScholtenBahasaBelandaKomposerDick Schallies[1]Penulis lirikWilly van HemertKonduktorDolf van der LindenHasil FinalHasil final1Poin di final21Kronologi partisipasi◄ Heel de wereld (1958)   Wat een geluk (1960) ► ‘n Beetje (Sebuah gigitan kecil),[2] yang berjudul lengkap Een Beetje, adalah lagu pemenang Kontes Lagu Eurovision 1959. Dipentaskan dalam bahasa Belanda oleh Teddy Scholten, lagu ter...

 

Annual soccer tournament Football league seasonCampionato Sammarinese di CalcioSeason1997–98ChampionsS.S. Folgore/Falciano← 1996–97 1998–99 → 1997–98 Campionato Sammarinese di Calcio team distribution The 1997–98 Campionato Sammarinese di Calcio season was the 13th season since its establishment. It was contested by 16 teams, and S.S. Folgore/Falciano won the championship. Regular season Group A Pos Team Pld W D L GF GA GD Pts Qualification 1 S.P. Tre Fiori 22 16 1 5 48 22 +26 4...

 

Pour les articles homonymes, voir ALDE. Cet article concerne le parti politique européen. Pour le groupe parlementaire, voir Alliance des démocrates et des libéraux pour l'Europe. Parti de l'Alliance des libéraux et des démocrates pour l'Europe Logotype officiel. Présentation Co-Présidents Timmy Dooley et Ilhan Kyuchyuk Fondation 26 mars 1976 : Fédération des partis libéraux et démocrates en Europe 30 avril 2004 : Parti européen des libéraux, démocrates et réform...

Maya Le Tissier Le Tissier bersama Manchester United pada tahun 2022Informasi pribadiTanggal lahir 18 April 2002 (umur 22)Tempat lahir Guernsey, InggrisTinggi 1,71 mPosisi bermain Bek tengahInformasi klubKlub saat ini Manchester UnitedNomor 4Karier junior2006–2018 St. Martins A.C. (tim laki-laki)2018 Brighton & Hove AlbionKarier senior*Tahun Tim Tampil (Gol)2018–2022 Brighton & Hove Albion 58 (2)2022– Manchester United 40 (3)Tim nasional‡2018 Guernsey U-16 (tim laki-laki...

 

Clark Gregg al WonderCon 2019 Robert Clark Gregg (Boston, 2 aprile 1962) è un attore e regista statunitense. È noto per il suo ruolo dell'agente Phil Coulson nel Marvel Cinematic Universe. Indice 1 Biografia 1.1 Vita privata 2 Filmografia 2.1 Attore 2.1.1 Cinema 2.1.2 Televisione 2.2 Regista 2.3 Sceneggiatore 3 Doppiatori italiani 4 Note 5 Altri progetti 6 Collegamenti esterni Biografia Nato nel Massachusetts ha studiato alla Ohio Wesleyan University, in seguito ha studiato recitazione alla...

 

Clitellata Periode Triassic–Recent[1] PreЄ Є O S D C P T J K Pg N TaksonomiSuperkerajaanEukaryotaKerajaanAnimaliaFilumAnnelidaKelasClitellata Michaelsen, 1919 SubkelasBranchiobdellae Hirudinea Oligochaeta (parafiletik)lbs Clitellata adalah kelas dari kelompok hewan cacing annelida, bercirikan clitellum - 'kerah' tempat pembuatan alat reproduksi kokon yang merupakan bagian dari lingkaran kehidupan mereka. clitellata terdiri dari 8,000 spesies. Tidak seperti kelas Polychaeta, mereka...

هذه المقالة بحاجة لمراجعة خبير مختص في مجالها. يرجى من المختصين في مجالها مراجعتها وتطويرها. (يوليو 2016) سراج الدين البلقيني معلومات شخصية الميلاد أغسطس 4, 1324بلقينا  الوفاة يونيو 1, 1403القاهرة  أقرباء ابن عقيل (أبو الزوجة)  الحياة العملية تعلم لدى ابن عقيل،  وجلال الد�...

 

American musician, singer and songwriter This article is about the performer. For her eponymous album, see Lucinda Williams (album). For the athlete, see Lucinda Williams (athlete). Lucinda WilliamsWilliams performing in 2009Background informationBirth nameLucinda Gayl WilliamsBorn (1953-01-26) January 26, 1953 (age 71)Lake Charles, Louisiana, U.S.GenresAmericanacontemporary folkalternative country[1]rockOccupationsSingersongwritermusicianInstrumentsVocalsguitarYears active1978�...

 

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Maret 2016. HumKotaNegaraKroasiaCountyIstriaKetinggian349 m (1,145 ft)Populasi • Total17Zona waktuUTC+1 (CET) • Musim panas (DST)UTC+2 (CEST)Situs webwww.hum.hr Hum (bahasa Italia: Colmo; Jerman: Cholmcode: de is deprecated ) ad...

Department of Tourism, Culture, Arts and RecreationAgency overviewFormedOctober 28, 2011 (2011-10-28)Preceding agenciesInnovation, Business and Rural DevelopmentDepartment of BusinessTourism, Culture and RecreationTourism, Culture, Industry and InnovationJurisdictionNewfoundland and LabradorHeadquartersSt. John'sMinister responsibleSteve CrockerWebsitewww.gov.nl.ca/tcar/ The Ministry of Tourism, Culture, Arts and Recreation is a provincial government department in Newfoundland ...

 

此條目需要补充更多来源。 (2021年7月4日)请协助補充多方面可靠来源以改善这篇条目,无法查证的内容可能會因為异议提出而被移除。致使用者:请搜索一下条目的标题(来源搜索:美国众议院 — 网页、新闻、书籍、学术、图像),以检查网络上是否存在该主题的更多可靠来源(判定指引)。 美國眾議院 United States House of Representatives第118届美国国会众议院徽章 众议院旗...

 

Частина серії проФілософіяLeft to right: Plato, Kant, Nietzsche, Buddha, Confucius, AverroesПлатонКантНіцшеБуддаКонфуційАверроес Філософи Епістемологи Естетики Етики Логіки Метафізики Соціально-політичні філософи Традиції Аналітична Арістотелівська Африканська Близькосхідна іранська Буддій�...

Indonesian politician (born 1978) Agus Harimurti YudhoyonoOfficial portrait, 202415th Minister of Agrarian Affairs and Spatial PlanningIncumbentAssumed office 21 February 2024PresidentJoko WidodoPreceded byHadi Tjahjanto5th Chairman of the Democratic PartyIncumbentAssumed office 15 March 2020Preceded bySusilo Bambang Yudhoyono Personal detailsBorn (1978-08-10) 10 August 1978 (age 45)Bandung, IndonesiaPolitical partyDemokratSpouse Annisa Pohan ​(m. 2005&...

 

Bebas dari KekuranganSenimanNorman RockwellTahun1943TipeCat minyak pada kanvasUkuran116.2 cm × 90 cm (45.75 in × 35.5 in)LokasiNorman Rockwell Museum, Stockbridge, Massachusetts, Amerika Serikat Bebas dari Kekurangan adalah lukisan ketiga dari Empat Kebebasan karya Norman Rockwell. lbsEmpat Kebebasan oleh Norman RockwellKebebasan Berbicara • Kebebasan Beribadah • Bebas dari Kekurangan • Bebas dari Ketakutan Artikel bertopik seni ini adalah seb...