Het Afrikaans is een West-Germaanse taal die hoofdzakelijk in Zuid-Afrika en Namibië wordt gesproken. De taal is een dochtertaal van het Nederlands, ontstaan uit zeventiende-eeuwse Nederlandse dialecten, en werd historisch Kaaps-Hollands genoemd. Waarschijnlijk is 90 tot 95 procent van de woordenschat van Nederlandse origine. Zowel grammaticaal als in woordenschat is de taal beïnvloed door het Portugees, het Frans, het Maleis, de Bantoe-talen, de Khoisan-talen en tegenwoordig ook door het Engels. De grootste verschillen tussen het Afrikaans en Nederlands zijn dan ook de spelling, morfologie en grammatica.
Deze twee Nederfrankische talen zijn onderling verstaanbaar. Voor Nederlandstaligen is het gemakkelijker om Afrikaans te verstaan dan omgekeerd,[1] maar het tegenovergestelde wordt ook weleens beweerd.[2]
Met bijna 7 miljoen moedertaalsprekers in Zuid-Afrika, 13,5% van het totale aantal inwoners, is het de op twee na grootste taal van het land, na Zoeloe en Xhosa. Blanke Afrikaners vormen ongeveer 40% (2,7 miljoen) van de sprekers, de rest is overwegend 'kleurling' (3,4 miljoen). Verder hebben nog 600.000 Afrikanen en 59.000 Indiërs de taal als huistaal. Sinds 1996 is het aantal blanke sprekers vrijwel constant, maar de andere groepen groeien.[3]
Het is een meerderheidstaal in het westelijke deel van het land, respectievelijk de provincies Noord-Kaap en West-Kaap en is de moedertaal van de meeste kleurlingen en blanken.
In het buurland Namibië heeft 11% van de inwoners het Afrikaans als moedertaal. Deze zijn vooral te vinden in de hoofdstad Windhoek en de zuidelijke provincies Hardap en !Karas. De taal wordt echter ook als omgangstaal (lingua franca) gebruikt en is als dusdanig de grootste taal van het land, hoewel Engels de officiële taal is. Ook zijn er in Australië, Botswana, Canada, Nieuw-Zeeland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten migranten uit Zuid-Afrika en (in mindere mate) Namibië die het Afrikaans als moedertaal spreken.
Het Afrikaans is ontstaan uit bepaalde Nieuwnederlandsedialecten die werden gesproken door vooral Vlaamse en mogelijk ook Poolse kolonisten die zich in de Kaapkolonie vestigden na de stichting van Kaapstad in 1652, vermengd met hieruit gecreoliseerdHollands, gesproken door inheemse bewoners (onder meer de Khoikhoi ofwel Hottentotten), andere kolonisten (Fransen, Duitsers) en aangevoerde Maleis- en Portugeestalige slaven.[4] Het Nederlands van de zeventiende eeuw werd dus geëxporteerd naar een geheel nieuw gebied, waar het zich in een nieuwe gemeenschap onder diverse invloeden deels zelfstandig verder ontwikkelde. De ontwikkeling van wat van oudsher dezelfde taal was in het moederland van de kolonisator ging natuurlijk ook verder, zij het op een minder dramatische wijze.
Het Afrikaans kan dus in beginsel niet anders dan een dochtertaal van het Nieuwnederlands worden genoemd. Volgens de meeste taalkundigen vertoont het ook trekken van een creooltaal (creooltalen wijken in de regel sterker af van hun vooroudertaal dan dochtertalen),[5] en het wordt dan ook wel als semi-creool aangeduid.[6] Een goed voorbeeld is de bekende schrijver Adriaan van Dis, die uit eigen ervaring Afrikaans vergelijkbaar vindt met de in Nederlands-Indië ontstane Petjo creooltaal. De (gedeeltelijke) creolisering van het Afrikaans vond waarschijnlijk vooral plaats bij de variëteiten die door de lagere socio-economische klasse werden gebruikt. Sommige taalonderzoekers zijn van mening dat onder diezelfde klasse het Maleis Portugees als een lingua franca heeft gediend.[7]
De variëteiten van het Afrikaans zoals die door de hogere socio-economische klasse werden gesproken, hebben daarentegen weinig invloed van andere talen ondergaan. De invloed van vreemde talen op het latere Standaardafrikaans was gering. Een belangrijk syntactisch kenmerk is dat het Afrikaans een zogeheten SVO-taal is gebleven (zie V2 (taalkunde)). Dit kenmerk (afwijkend in bijzinnen) deelt deze taal dus met het Nederlands en andere talen uit de Germaanse familie.
De Afrikaanse standaardtaal die zich in Zuid-Afrika apart ontwikkelde stond onder invloed van het Standaardnederlands, dat tot in de 19e eeuw als schrijf- en kerktaal werd gebruikt (zie ook daktaal). Het Afrikaans zelf werd tot aan het begin van de 20e eeuw ook 'Nederlands' genoemd.[8] De uitkomst van de gescheiden ontwikkeling zijn twee sterk verwante cultuurtalen die men thans als zustertalen zou kunnen bestempelen, daarmee aangevend dat er geen statusonderscheid bestaat.[9] (Zie ook[10] voor een wat geprononceerde stellingname.)
De sterke verwantschap tussen het Afrikaans en het Nederlands geniet echter nog altijd een zekere officiële erkenning, hetgeen blijkt uit het volgende: als een Nederlands ambassadeur aangesteld wordt, overhandigt hij de geloofsbrieven van zijn staatshoofd aan de ontvangende staat. De geloofsbrieven van een Nederlands ambassadeur zijn steeds in het Frans opgesteld, als courante diplomatieke taal, tenzij het Nederlands in de ontvangende staat een officiële taal is. Dat laatste is natuurlijk het geval in België en Suriname, maar ook de geloofsbrieven van de Nederlandse ambassadeur in Zuid-Afrika zijn in het Nederlands.
Dialectische stam
Het is niet duidelijk uit welke Nederfrankische dialecten het Afrikaans zich precies heeft ontwikkeld. Er zijn vooral veel Hollandse grammaticale kenmerken en klanken in het Afrikaans terug te vinden, naast enkele West-Vlaamse invloeden. Eerder werden ook Zeeuwse invloeden verondersteld, maar deze hypothese is door D.C. Hesseling op grond van migratiecijfers weerlegd.[11]
Het Nederlands kwam aan in het Afrikaanse continent toen Jan van Riebeeck in 1652 bij Kaap de Goede Hoop een kolonie stichtte. Toen begon ook de geschreven geschiedenis van Zuid-Afrika. De Kaapkolonie groeide snel en vooral Nederlanders en Vlamingen, maar ook veel Duitsers en Fransen, kwamen in opdracht van de VOC in de kolonie wonen. De laatsten leerden het Nederlands al snel aan; ook hun namen werden vaak vernederlandst. De bevolkingsgroep die zo ontstond, noemde zich na verloop van tijd Afrikaners (de Engelsen noemden hen later ook Boeren). Vanaf 1740 begon de spreektaal een eigen leven te leiden. Het Nederlands veranderde doordat het door andere talen werd beïnvloed, zoals het Maleis van de Maleiers, die door de Nederlanders als werkkrachten naar Zuid-Afrika waren gebracht. De schrijftaal bleef echter tot 1925 geheel gebaseerd op het Europese Nederlands. Er was intussen wel een eigen vorm van Nederlands ontstaan, het "Kaaps-Nederlands".
Plakkaat met twee citaten van dichters in het Afrikaans
Toen de Kaapkolonie in Britse handen overging, werd het Engels de officiële taal. De Boeren trokken steeds verder het binnenland in. Hier stichtten zij drie staten, de Oranje Vrijstaat, de Transvaal en de Republiek Natalia, waar het Nederlands de officiële taal werd. Er woedden twee hevige oorlogen tegen de Britten, die de Boeren uiteindelijk zouden verliezen. De Boeren waren sterk voor het behoud van hun taal en hun tradities. In 1854 werd het Nederlands de officiële taal van de Oranje Vrijstaat. In 1882 werd het Nederlands naast het Engels erkend in het Kaapse parlement. In 1888 werd het Nederlands erkend als officiële taal van de Zuid-Afrikaansche Republiek, het latere Transvaal. Van 1910 tot en met 1961 waren het Nederlands en het Engels samen de officiële talen van Zuid-Afrika, al dient opgemerkt te worden dat in 1925 het Afrikaans gelijkgesteld werd aan het Nederlands. Bij het uitroepen van de republiek in 1961 werd Afrikaans samen met het Engels als officiële taal bestempeld. Het gelijkheidsprincipe van het Afrikaans met het Nederlands bleef nog tot 1983 bestaan. Waar in wetteksten nog over Nederlands werd gesproken kon men Afrikaans lezen en andersom; ze werden als synoniemen beschouwd. Pas in 1983 is het Nederlands definitief uit de grondwet geschrapt.
In de 20e eeuw werd de Afrikaanse woordenschat onder andere door het vormen van vele nieuwe samenstellingen uitgebreid van 50.000 naar ca. 750.000 woorden, nadat de taal eerst de functie van ambtelijke taal had gekregen, waardoor ze in het onderwijs, het bestuur, de literatuur, de kunst en de wetenschap kon worden gebruikt.[12]
Huidige verspreiding
Geografische spreiding van het Afrikaans in Zuid-Afrika: aandeel Afrikaanstaligen in de bevolkingGeografische spreiding van het Afrikaans in Zuid-Afrika: dichtheid van de Afrikaanstalige bevolking
Afrikaans is de derde taal van Zuid-Afrika, na Zoeloe en Xhosa. Bij de Zuid-Afrikaanse volkstelling in 2001 bleek Afrikaans voor 13% van de bevolking de thuistaal te zijn.
Van de circa zes miljoen Zuid-Afrikanen die bij de volkstelling in 2001 thuis Afrikaans spreken is 42,4% blank. 53% van de Afrikaanstaligen is kleurling. Van alle blanken spreekt 59% Afrikaans en 39% Engels. Van alle kleurlingen spreekt 79% Afrikaans en 19% Engels.
In dat jaar werd ook in Namibië een volkstelling gehouden, waaruit bleek dat ongeveer 11% van de bevolking thuis Afrikaans spreekt. Zowel in Zuid-Afrika als in Namibië zijn er daarnaast veel mensen die Afrikaans als tweede of derde taal spreken. In Namibië is het zelfs de gemeenschappelijke taal tussen de bevolkingsgroepen. Ongeveer 60% van de blanken in Namibië spreekt Afrikaans, 32% Duits, 7% Engels en 1% Portugees. Republikein, de grootste krant van Namibië, is Afrikaanstalig.
Ook in andere landen wonen nog aanzienlijke aantallen Afrikaanstaligen, vooral blanke emigranten uit Zuid-Afrika. Deze emigranten zijn vooral te vinden in Londen, Vancouver, Toronto, andere delen van Canada, de Verenigde Staten, Australië, Nieuw-Zeeland en Nederland.
Geografische spreiding van het Afrikaans in Namibië
Tussen 1740 en 1850 werd Zuidwest-Afrika, het tegenwoordige Namibië, meer en meer gekoloniseerd door landbouwers, waarvan een flink deel van de blanke boeren Afrikaans-Hollands spraken. Afrikaans was ook de taal voor handelsreizigers die het binnenland verbonden met de zee.[13] Mede door het Zuid-Afrikaanse bestuur over Zuidwest-Afrika is het Afrikaans in dat land de meest gebruikte taal. Tot 1990 had het daar ook een officiële status samen met het Duits en het Engels (eveneens talen van voormalige kolonisatoren).
In Zuid-Afrika concentreren de Afrikaanstaligen zich in het westen. De hele westelijke helft van het land (provincies Noord-Kaap en West-Kaap en het westelijke deel van Vrijstaat en Oost-Kaap) is in meerderheid Afrikaanstalig. Hier concentreren zich de kleurlingen, maar met name in West-Kaap wonen ook veel blanken. In de oostelijke helft van het land bevinden de Afrikaanstaligen zich vooral in de stedelijke centra (Pretoria, Bloemfontein, Vereeniging, Welkom, Potchefstroom, Klerksdorp, Krugersdorp) en verspreid op het platteland (de Boeren). In Namibië wonen de Afrikaanstaligen vooral in de zuidelijke helft van het land. Het is de meest gesproken taal in de zuidelijke regio's Hardap (44%) en !Karas (40%), de tweede taal in de hoofdstadregio Khomas (24%) en Erongo (22%) en de derde taal in Omaheke (12%).
Dialecten
Het Afrikaans heeft verschillende dialecten, verspreid over Zuid-Afrika en Namibië. Sommige dialecten hebben meer moderne Nederlandse invloeden ondergaan dan andere, doordat ze meer in contact waren met het Europese Nederlands. De volgende hoofddialecten van het Afrikaans worden onderscheiden:
De Afrikaanse woordenschat lijkt sterk op die van het Nederlands. Nederlandstaligen kunnen met weinig moeite Afrikaans lezen en andersom. Het Afrikaans heeft tevens een aantal 17e- en 18e-eeuwse Nederlandse woorden behouden die in het moderne Nederlands niet meer gangbaar zijn (iets soortgelijks gaat op voor bijvoorbeeld het Amerikaans-Engels, dat een aantal in het Brits-Engels verouderde woorden zoals fall (herfst) heeft behouden):
Oude Nederlandse woorden
Het Afrikaans heeft onder andere de volgende verouderde Nederlandse woorden:
Kaaps-Nederlands/Afrikaans
Nederlands
bloeisel
bloesem
fontein
bron
plaas
boerderij, hofstede, hoeve, (boeren)plaats
navorsing
onderzoek
party
enige, menige
ystervark
stekelvarken
Dialectwoorden
Sommige woorden uit Nederlandse en Vlaamse dialecten, die in Nederland en Vlaanderen niet tot de standaardtaal behoren,[bron?] zijn wel opgenomen in het kernlexicon van het Kaaps-Nederlands en Afrikaans:
Kaaps-Nederlands
Nederlands
bees
rund (van beest)
kuier ('n besoek aflê)
kuieren (op je gemak wandelen)
soos
zoals
spog
pochen
swyn, vark
zwijn, varken
vat
nemen (van vatten)
De Afrikaanse woorden boetie en boeta vinden hun oorsprong heel waarschijnlijk in de Nederlandse dialectvormen 'beut' en 'boetje'.[15]
Lexica
Het grootste en belangrijkste Afrikaanse woordenboek is het Woordeboek van die Afrikaanse Taal. Daarvan is het twaalfde deel, dat de woorden die met P en Q beginnen behandelt, in 2005 verschenen.[16]
Woordeboek van die Afrikaanse taal / red. P.C. Schoonees ... et al. - Pretoria : Die Staatsdrukker, 1950-.... - .. dl. Bandtitel: Die Afrikaanse woordeboek. - Vanaf dl. 5: hoofdred. F.J. Snijman ... et al. - Vanaf dl. 7: hoofdred. D.C. Hauptfleisch ... et al. - Vanaf dl. 8 uitg.: Stellenbosch : Buro van die WAT. - Vanaf dl. 9: hoofdred.: D.J. van Schalkwyk ... et al. - Vanaf dl. 12: hoofdred. W.F. Botha ... et al.
Elektroniese WAT : woordeboek van die Afrikaanse taal (A-Q). - Kaapstad : Buro van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal, 2006. - cd-rom + gebruikersgids, - 17 p.; Systeemeisen: Pentium III processor 500 MHz (of hoger); 256 MB RAM; Windows 2000/XP; cd-romspeler. ISBN 0-9584971-2-5
Etimologiewoordeboek van Afrikaans / tegniese red.: G.J. van Wyk ; outeurs: A.E. Cloete ... et al. - Stellenbosch : WAT, 2003. - XIII, 596 p. Ook o.d.t.: EWA. ISBN 0-9584401-3-1
Etimologiewoordeboek van Afrikaans : supplement / red.: G.J. van Wyk ; outeurs: A.E. Cloete ... et al. - Stellenbosch : WAT, 2007. - XIII, 213 p. ISBN 0-9584971-4-1
Prisma groot woordenboek Afrikaans en Nederlands / hoofdred. Willy Martin ; red.: Else Boekkooi ... et al. - Houten etc. : Prisma, 2011. - 2228 p. ; Omslagtitel: Groot woordenboek Afrikaans en Nederlands. - Rugtitel: Groot woordenboek A/N. - Rugtitel: Prisma Afrikaans en Nederlands. - Uitg. is een initiatief van Stichting ZASM. ISBN 978-90-491-0256-2 geb.
Beknopte verklarende woordeboek / L.C. Eksteen ; voorheen saamgest. deur M.S.B. Kritzinger. - 8e hers. en uitgebr. uitg., heruitg. - Kaapstad : Pharos, 2000. - 644 p. Gebaseerd op: Verklarende Afrikaanse woordeboek / bew. deur M.S.B. Kritzinger ... et al. - Pretoria : Van Schaik. - Heruitg. van de geb. achtste dr. - Pretoria : Van Schaik, 1989. ISBN 1-86890-022-3
Personen kunnen ook een meervoud hebben: Japie – Japie-hulle (Japie & co.)
Werkwoorden
In het Afrikaans worden werkwoorden nauwelijks vervoegd, in tegenstelling tot in het Nederlands. De infinitief en de tegenwoordige tijd hebben altijd dezelfde vorm, behalve bij de werkwoorden zijn en hebben en bij werkwoorden die een voorvoegsel hebben:
De onvoltooid verleden tijd is qua vorm volledig gelijk aan de onvoltooid tegenwoordige tijd. Om het verschil met de tegenwoordige tijd te duiden, wordt deze vorm voorafgegaan door een bijwoord zoals toe (toen) of enige andere bepaling die op het verleden wijst.
Afrikaans
Nederlands
gister gaan ek
gisteren ging ik
Op het verdwijnen van de onvoltooid verleden tijd zoals in het Nederlands, zowel van de sterke als van de zwakke werkwoorden zijn er een handvol uitzonderingen, vooral de hulpwerkwoordenwees (zijn), kan (kunnen), sal (zullen), moet (moeten), wil (willen):
Afrikaans
Nederlands
ek was, kon, sou, moes, wou
ik was, kon, zou, moest, wou/wilde
weinig gebruikt:
ek mog, dag/dog, had, wis
mocht, dacht, had, wist
Om die reden wordt vaker de voltooid tegenwoordige tijd gebruikt. Het voltooid deelwoord heeft net als in het Nederlands het voorvoegsel 'ge', tenzij er al een ander voorvoegsel is:
Bij enkele werkwoorden heeft echter de sterke vorm van de Nederlandse verleden tijd de betekenis van tegenwoordige tijd gekregen (zie ook preterito-presentia):
ek verloor – ek het verloor (fut: ek sal verloor)
Werkwoorden die een beweging uitdrukken krijgen in de voltooide tijd de persoonsvormhet (heeft), niet is: ek het gegaan (vgl. het Engelse 'I have gone').
Als een voltooid deelwoord bijvoeglijk gebruikt wordt, duiken soms 'oude' Nederlandse vormen weer op
ek het gebruik - gebruikte klere (gebruikt)
ek het verwag - verwagte storm (verwacht)
ek het gedeel - gedeelde vreugde (gedeeld)
ek het gekies - 'n verkose directeur (verkozen)
ek het gebreek - gebreekte glas - 'n gebroke belofte (gebroken)
Ontkenningen
Het Afrikaans gebruikt – net als bijvoorbeeld het Frans – een tautologischedubbele ontkenning, afkomstig uit de Nederlandse en Vlaamse dialecten, bijvoorbeeld: hy het dit nie gedoen nie.
Een gevolg hiervan is dat een woord als hy alleen terug kan slaan op mannelijke personen en geëerbiedigde voorwerpen. Ook bij de personificatie van niet-levende dingen, alsmede bij enig dier waarvan het geslacht onbekend is, wordt hy gebruikt (bijvoorbeeld: Die hond is siek, hy wil nie eet nie).
Bijvoeglijke naamwoorden
Bijvoeglijke naamwoorden hebben net als in het Nederlands een buigings-e. De verbuiging gaat vaak gepaard met deletie van een medeklinker, met name in intervocale positie: hoog – hoë.
Uitspraak, spelling en morfologie
De Nederlandse 'ij' wordt in etymologisch aan het Nederlands verwante woorden als y gespeld, behalve in '-lijk' als achtervoegsel: waarskynlik (waarschijnlijk)
De Nederlandse 'ch' wordt in het Afrikaans als g gespeld: lag (lach, lachen)
De 'g', 'v' en 'd' vallen volledig weg tussen twee klinkers: die hoë boom is hoog.
De Nederlandse medeklinkerclusters '-cht' en '-st' worden in het Afrikaans vereenvoudigd tot -g en -s: lugpos (luchtpost), oos (oost); de t duikt weer op in afleidingen: lugtig (luchtig), oostelik (oostelijk)
De Nederlandse medeklinkercombinatie '-sch' is in het Afrikaans (net als in eerdere fasen van het Nederlands) -sk: skool (school)
De oo en ee en eu zijn tweeklanken die ongeveer klinken als 'oeë', 'ieë' en 'ie-u'
Bij de korte i heeft sterke reductie plaatsgehad, zodat deze als een sjwa wordt uitgesproken (zoals de 'e' in het Nederlandse 'kamer'): sit, ding, vir kunnen de Nederlandstalige als 'sut', 'dung' en 'vur' in de oren klinken
Waar in het Nederlands 'au', 'ou', 'auw' of 'ouw' wordt geschreven, schrijft men in het Afrikaans altijd ou
Afrikaans
Nederlands
Afrikaans
Nederlands
vir
voor
vry
vrij
my
mij of mijn
lughawe
luchthaven
skool
school
sleg/slegte
slecht/slechte
eggenoot
echtgenoot
saam
samen
aksie
actie
voël
vogel
asseblief
alsjeblieft
goeienaand
goedenavond
oop
open
oormôre
overmorgen
braai
braden
skoene
schoenen
Syntactische relaties
De grammatica van het Afrikaans kent veel minder flexie dan die van het Nederlands. Bezitsrelaties worden vaak uitgedrukt door middel van het voornaamwoord se, vergelijkbaar met het Nederlandse 'zijn/z'n':.
Afrikaans
Nederlands
die boeke van Gordimer / die boeke wat Gordimer geskryf het
De boeken van Gordimer = De boeken die Gordimer heeft geschreven
die man se hond
De hond van de man (De man zijn/z'n hond)
die man wat ek gister gesien het se hond
De hond van de man die ik gisteren zag/ De man die ik gisteren zag z'n hond
Grammaticale objecten kunnen worden voorafgegaan door het voorzetsel vir (voor), maar dit is niet verplicht. Bij werkwoorden die meer dan één object als argument hebben kan vir echter alleen voor het meewerkend voorwerp worden geplaatst. Hierdoor ontstaan zinsconstructies die in het Nederlands ongebruikelijk zijn:
Afrikaans
Nederlands
Ek sien die man.
Ik zie de man.
Ek gee die man die boek.
Ik geef de man het boek.
Ek gee die boek vir die man.
Ik geef de man het boek.
Andere benamingen
Het Afrikaans wordt soms een vorm van Nederlands genoemd, ook in andere talen.
Kaap-Hollands/Kaap-Nederlands
Zuid-Afrikaans
Afrikaans-Nederlands
Afro-Nederlands/Afro-Hollands
Andere talen
Cape Dutch
(South) African Dutch
Kitchen Dutch
Kapholländisch
Kolonial-Niederländisch (Koloniaal-Nederlands)
Invloed van en op andere talen
Het Afrikaans is in de loop van zijn geschiedenis door andere talen beïnvloed dan het in Nederland gesproken Nederlands. Het Maleis, verschillende Bantoetalen, het Portugees, het Frans, het Duits en het Engels hebben allemaal duidelijk zichtbare sporen in het Afrikaans achtergelaten.
Invloeden uit het Maleis
Lexicale ontleningen aan het Maleis zijn er overdadig. Een paar voorbeelden zijn:
baie (erg, zeer, veel)
piering (schoteltje)
boetie (broertje)
Een opvallende eigenschap van het Afrikaans is de reduplicatie van bijwoorden, werkwoorden en zelfstandige naamwoorden. Ponelis[17] schrijft dat systeem toe aan het Maleis, waar het heel gebruikelijk is. Een paar voorbeelden:
Plek-plek ('hier en daar' - in het Afrikaans verbatim ook als 'hier en daar' gebruikt)
raas-raas ('schimpend')
klap-klap ('herhaaldelijk klappen')
Valkhoff[18] noemt bovendien het wegvallen van de -t in medeklinkergroepen, zoals in lug, herfs en naak, als mogelijke Maleise invloed.
Invloeden uit het Xhosa
Lexicale invloed van het Xhosa is te zien in leenwoorden als
Het woord moetie (medicijn) is afgeleid van het Zoeloe-woord 'umuthi'. Van dit woord zijn afleidingen zoals moetieman en moetiewinkel gemaakt.[20]
Invloeden uit het Khoikhoi of Hottentots
Den Besten (1986) noemt het Khoikhoi als meest waarschijnlijke bron voor de dubbele ontkenning in het Afrikaans.[21] Andere mogelijke bronnen zijn het West-Vlaams en het Frans (via de hugenoten)
Ponelis (1997) noemt het gebruik van vir voorafgaand aan het lijdend voorwerp (zie #Grammatica) als een constructie die analoog aan de Portugese constructie met 'a' is gevormd.[22]
De invloed op het Afrikaans van het Frans dat werd gesproken door de Franse hugenoten die in de 17e eeuw naar Zuid-Afrika migreerden lijkt groter dan deze is. Dit komt doordat de meeste Franse woorden via het Nederlands in het Afrikaans zijn beland.[23]
Invloed van het Afrikaans op het Zuid-Afrikaans-Engels
Het Afrikaans heeft een sterke invloed gehad op het Zuid-Afrikaans-Engels. Het valt Engelstaligen uit andere delen van de wereld op dat het Engelse woord 'barbecue' haast nooit gebruikt wordt. In plaats daarvan gebruiken Engelstaligen het Afrikaanse woord braai hetgeen is afgeleid van het Nederlandse woord 'braden'. Ook hoort men in het Zuid-Afrikaans-Engels vaak howzit (hallo/hoe gaat het?) en issit? ('o ja?' of letterlijk: 'is dit?', wat 'is dat zo?' betekent). Het is als iemand issit? zegt beleefd om met ja te antwoorden, omdat het Afrikaanse/Nederlandse woord 'ja' het Amerikaans-Engelse 'yeah' vervangt. Het Afrikaanse woord gooi is ook erg populair onder jongeren. Zo komen in het Zuid-Afrikaans-Engels zinnen voor waarvan bijna zeker is dat Engelsen uit andere delen van de wereld deze niet zullen begrijpen: 'That bloke tuned my ma he's gonna gooi a geelbek on the braai, have a dop and eat some droë wors afterwards.' (Die gozer zei tegen m'n moeder dat hij een "geelbek" op de barbecue gaat doen, een borreltje gaat drinken en daarna droge worst gaat eten). Er zijn veel van zulke woorden en uitdrukkingen.
In bepaalde gebieden is het ook gewoon om Afrikaans en Engels door elkaar te mengen.
Het Afrikaans is de meest verspreide en de op twee na grootste taal van Zuid-Afrika, maar staat onder grote druk. Het Engels wint snel terrein van het Afrikaans bij de overheid maar ook in het openbare leven. Het Afrikaans wordt door bijna zes miljoen mensen als thuistaal gesproken in Zuid-Afrika; daarnaast spreken zo'n 200.000 mensen in Namibië het Afrikaans als moedertaal. In Zuid-Afrika spreken de meeste mensen (zowel blank, als zwart of kleurling) het Afrikaans als tweede of derde taal, daardoor komt het aantal mensen dat de taal beheerst tussen de 15 en 20 miljoen. Verder wordt het Afrikaans nog gesproken door immigranten over de hele wereld; er wonen vooral grote Afrikanergemeenschappen in Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten en Engeland. In Londen wonen circa 100.000 Afrikaanstaligen en in Vancouver en Toronto ongeveer 40.000.
Veel universiteiten gingen na het Apartheidsregime over van het Afrikaans op het Engels als instructietaal. Ook werden verschillende namen van plaatsen en provincies veranderd in Bantoetalige; de Noordelike Provinsie werd Limpopo, Oos-Transvaal werd Mpumalanga en de hoofdstad van de Noordelike Provinsie, Pietersburg, werd Polokwane.
Volgens een schatting uit 2007 blijkt echter dat het Engels als onderwijstaal toch minder invloed op de thuistaal van kinderen heeft dan eerder werd verondersteld. Veel minder bruine Afrikaanssprekers blijken op het Engels over te zijn geschakeld – een fenomeen dat ook in Namibië aan het licht treedt. Hoewel Engels sedert 1990 de ambtelijke taal is in het onderwijs, groeit het aantal van vooral niet-blanke Afrikaanssprekenden sterk.[24]
Erkenning
Status van het Afrikaans
De Afrikaanse Patriot, uitgegeven in 1876
In 1910 werden het Nederlands en het Engels de officiële talen van Zuid-Afrika. Op 8 mei 1925 erkende de Unie van Zuid-Afrika het Afrikaans als synoniem van het Nederlands.[25] Wat betreft ambtelijke status is het Afrikaans daarmee de op twee na jongste Germaanse taal ter wereld, alleen het Faeröers en Luxemburgs zijn nog later in de grondwet als aparte taal erkend.[26][27] In 1961 werd het Afrikaans als zelfstandige taal erkend en in 1983 werd het Nederlands als officiële taal uit de Zuid-Afrikaanse grondwet geschrapt.
Het Genootskap van Regte Afrikaners werd in 1875 opgericht en zorgde voor de verheffing van het Afrikaans als de cultuurtaal die later een officiële taal van Zuid-Afrika zou worden. Dit was het begin van de Afrikaanse Taalbeweging. Hoewel er aanvankelijk schamper werd gereageerd op deze poging tot bevordering van een "Hottentottaal zonder grammatica", is de Afrikaanse Taalbeweging uiteindelijk toch succesvol gebleken. Soortgelijke initiatieven ter bevordering van de lokale taalvariëteit zijn genomen in de Verenigde Staten, Brazilië, Quebec en Noorwegen, maar al deze pogingen zijn gestrand.
De Nederlandse Taalunie onderhoudt speciale banden met Zuid-Afrika, maar de zaak ligt gevoelig, onder meer vanwege de emotionele associatie tussen het Afrikaans en de apartheidspolitiek.[28] Desondanks worden er pogingen ondernomen om het Afrikaans – op basis van de historische verwantschap met het Nederlands – te laten toetreden tot de Nederlandse Taalunie.
Aan de universiteiten van Gent, Hasselt, Keulen, Leiden, Wenen en Göttingen wordt Afrikaans onderwezen als bijvak binnen de studie Neerlandistiek.[29] Ook in Zuid-Afrika zelf zijn het Afrikaans en Nederlands op universiteiten nauw verwant. Op de universiteiten van Stellenbosch, de Vrijstaat en andere grote universiteiten maakt Afrikaans deel uit van het "Departement Afrikaans en Nederlands".[30]
Nationalisme
Aanhangers van de met het nationaalsocialisme sympathiserende minister Daniël François Malan deden pogingen een wig te drijven tussen het Afrikaans van de blanke Zuid-Afrikaanse bevolking en het Nederlands.[31] Als gevolg van het beleid van Malan werden uiteindelijk veel Zuid-Afrikaanse kleurlingen uit "blanke" dorpen verdreven, hetgeen leidde tot een imago van het Afrikaans van nationalistische taal en taal van de apartheid bij de niet-blanke bevolking van Zuid-Afrika.[32][33]
Het Nederlandse taalmonument te Burgersdorp is opgericht in 1893 ter herdenking aan de erkenning van het Nederlands als officiële taal in de Kaapkolonie in 1882. Die Afrikaanse Taalmonument staat in de Paarl. Deze monumenten zijn als enige monumenten ter wereld aan een taal gewijd. Het Afrikaanse taalmonument is gebouwd op een heuvel en overziet het Instituut voor Lerarenopleiding in Paarl, West-Kaap, Zuid-Afrika. Voltooid in 1975, herdenkt het het halve-eeuwfeest van de erkenning van het Afrikaans als een zelfstandige cultuurtaal.
Onze Vader
Hier volgt een vergelijking tussen het Onze Vader in het Nederlands en het Afrikaans:
Onze Vader Die in de Hemelen zijt, Uw Naam worde geheiligd;
Uw Koninkrijk kome;
Uw wil geschiede,
gelijk in de Hemel als op de aarde.
Geef ons heden ons dagelijks brood; en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren;
en leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de Boze.
Ons Vader in die hemel, laat u Naam geheilig word.
Laat u Koninkryk kom.
Laat u wil geskied.
Soos in die hemel, net so ook op die aarde.
Gee ons vandag ons daaglikse brood en vergewe ons skulde, net soos ons ook óns skuldenaars vergewe.
En lei ons nie in versoeking nie, maar verlos ons van die bose.
Bekende liedjes in het Afrikaans
"Jan Pierewiet, Jan Pierewiet, Jan Pierewiet staan stil."
↑Zustertaal is een ruim begrip: Nederlands en Duits zijn bijvoorbeeld ook zustertalen. "Languages which are related to one another by virtue of having descended from the same common ancestor (proto-language) are sisters; that is, languages which belong to the same family are sisters to one another." (Lyle Campbell (1998), Historical linguistics, p. 122).
↑Scholtz, J. du P.: Afrikaans uit die vroeë tyd. Kaapstad: Nasou Beperk 1965, blz. 97
↑P.C. Schoonees [et al.] (red.), Woordeboek van die Afrikaanse taal. Pretoria, Staatsdrukker, 1950-2005.
↑F. Ponelis (1997), 'Afrikaans'. In: M.C. van den Toorn e.a., Geschiedenis van de Nederlandse taal. Amsterdam University Press. P. 632.
↑M.F. Valkhoff (1943), 'De expansie van het Nederlands'. Brussel: A. Manteau. P. 63.
↑R.M. Hogg et al (2001), 'The Cambridge History of the English Language'. Cambridge University Press. S. 489.
↑ abcdRajend Mesthrie, Sien Language in South Africa: 200-206
↑H. den Besten (1986), 'Double negation and the Genesis of Afrikaans'. In: P. Muysken & N. Smith, Substrata versus Universals in Creole Genesis. Amsterdam: John Benjamins:185-230.
↑Ponelis (1997), 'Afrikaans'. In: M.C. van den Toorn e.a., Geschiedenis van de Nederlandse taal, Amsterdam University Press: 632-636.
Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Oktober 2022. Noel Evelyn Norris (25 Desember 1918 - 15 Februari 2014) adalah pendidik berkewarganegaraan Singapura yang dikenal terkait erat dengan Raffles Girls' Primary School. Norris adalah kepala sekolah Crescent Girls' School. Norris adalah relawan di Angkatan...
Species of invasive crab Green shore crab Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Arthropoda Class: Malacostraca Order: Decapoda Suborder: Pleocyemata Infraorder: Brachyura Family: Carcinidae Genus: Carcinus Species: C. maenas Binomial name Carcinus maenas(Linnaeus, 1758)[1] A large male C. maenas, on top of a 5-gallon bucket for scale Two female C. maenas. Despite the possibly misleading common name, European green crabs are not only green. The unde...
State Government of Queensland This article is about the state government of Queensland. For the political structure of Queensland, see Politics of Queensland. Queensland GovernmentState governmentOverviewEstablished10 December 1859; 164 years ago (1859-12-10) as a colonial government1 January 1901; 123 years ago (1901-01-01) as an Australian stateState QueenslandCountry AustraliaLeaderPremier (Steven Miles)Appointed byGovernor (Jeannette Young)Ma...
Rail accident in Lincolnshire on 19 September 1906 This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (November 2017) (Learn how and when to remove this template message) Grantham rail accidentOnly the rearmost three carriages remained on the trackDetailsDate19 September 1906 23:04LocationGrantham, LincolnshireCoordinates52°54′35″N 0°38′48″W / &...
See also: alliterative verse Resurgence of poetry using the alliterative verse form in Middle English between c. 1350 and 1500 The Alliterative Revival is a term adopted by literary historians to refer to the resurgence of poetry using the alliterative verse form in Middle English between c. 1350 and 1500. Alliterative verse was the traditional verse form of Old English poetry; the last known alliterative poem prior to the Revival was Layamon's Brut, which dates from around 1190. Scholarly op...
Japanese ship Not to be confused with Tōya Maru. This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help improve this article by introducing more precise citations. (July 2014) (Learn how and when to remove this template message) Toyama Maru Toyama Maru in 1941 History Japan NameToyama Maru Laid down4 August 1913 Launched20 March 1915 Completed3 June 1915 FateSunk by USS Sturgeon near T...
RawonAsalNegara asalIndonesia Keahlian memasakmasakan Indonesia RincianJeniskuah dan makanan manusia Bahan utamadaging sapi, daun jeruk purut, bay leaf (en), Cymbopogon citratus leaf (en), galangal (en), garam dapur, peppercorn (en), air, Minyak sawit, Kepayang, bawang putih, jahe dan daun bawang lbs RESEP BUMBU RAWON Rawon (Aksara Jawa:ꦫꦮꦺꦴꦤ꧀) adalah masakan khas Indonesia yang berasal dari Ponorogo, Jawa Timur, yang berupa sup daging berkuah hitam dengan campuran bumbu khas yang...
For other uses, see Villa d'Este (disambiguation). Villa d'EsteVilla d'Este in 2014General informationCountrySouth AfricaCompleted1923Design and constructionArchitect(s)Gordon LeithDavid Morrison Villa d'Este (Johannesburg) is a National Heritage site in Johannesburg, Gauteng, recognized by the South African Heritage Resource Agency, and on the List of heritage sites in Gauteng. It is located at 82 Jan Smuts Avenue in Saxonwold. History The house was designed by architect Gordon Leith in 1923...
Samuel Munson (1804 di New Sharon, Maine – 28 Juni 1834 di Sacca, Lobu Pining, Sumatra) adalah misionaris Baptis Amerika Serikat yang dibunuh dan dikanibalisasi di Sumatra bersama rekannya, Henry Lyman.[1][2][3][4] Referensi ^ Andrew Causey Hard bargaining in Sumatra: western travelers and Toba Bataks in ... 2003 Page 80 In that year, two American Baptist missionaties, Henry Lyman and Samuel Munson, went inland from Tapanooli (now called Sibolga), a port vill...
Highway in Wisconsin State Trunk Highway 54Wisconsin Firefighters and Emergency Medical Technicians HighwayWIS-54 highlighted in redRoute informationMaintained by WisDOTLength243.12 mi[1][2] (391.26 km)Major junctionsWest end MN 43 west of MarshlandMajor intersections US 53 / WIS 93 in Galesville US 12 / WIS 27 in Black River Falls I-94 in Black River Falls I-39 / US 51 in Plover US 10 / WIS 22...
Cline Falls State Scenic ViewpointPicnic area at Cline Falls parkShow map of OregonShow map of the United StatesTypePublic, stateLocationDeschutes County, OregonNearest cityRedmondCoordinates44°16′07″N 121°15′21″W / 44.2687303°N 121.2558687°W / 44.2687303; -121.2558687[1]Area9 acres (3.6 ha)Operated byOregon Parks and Recreation Department Cline Falls State Scenic Viewpoint (also known as Cline Falls State Park) is a state park near ...
This article is about treaties confirming rights between settlers and indigenous peoples. For EU treaties citizens' rights, see Citizens' Rights Directive and Freedom of movement for workers in the European Union. The examples and perspective in this article deal primarily with the English-speaking world and do not represent a worldwide view of the subject. You may improve this article, discuss the issue on the talk page, or create a new article, as appropriate. (May 2020) (Learn how and when...
White Star motor vessel, 1929-1961 For other White Star liners with the same name, see SS Britannic (1874) and HMHS Britannic. MV Britannic seen during sea trials. History United Kingdom NameMV Britannic Operator 1930–34: White Star Line 1934–49: Cunard-White Star Line 1950–60: Cunard Line Port of registryLiverpool Route 1930–35: Liverpool – Cobh – New York 1935–39: London – Southampton – New York 1948–60: Liverpool – Cobh – New York Ordered1927 BuilderHarland and Wolf...
19th-century uprising in northern Ottoman Albania Albanian Revolt of 1843–1844Part of the Albanian revolts against the Ottoman EmpireDate1843–1844LocationOttoman Albania Modern-day northern Albania, Kosovo, south-eastern Serbia, and western North MacedoniaResult Ottoman victory. Suppression of the revolt by the OttomansBelligerents Ottoman Empire Albanian RebelsCommanders and leaders Hayredin Pasha Omar PashaBib Doda Pasha, Kapedan of Mirdita[1] Dervish Cara Sheh Mustafa ZerqaniSa...
This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Brazilian Highlands – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (November 2022) (Learn how and when to remove this message) Geographic region Brazilian HighlandsPlateauPedra da Mina, a mountain in the state of São Paulo, in 1997Topographic map of Brazil. The...
Cet article est une ébauche concernant le biathlon. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Biathlon aux Jeux olympiques de 2018 Généralités Sport Biathlon Éditions 16e Lieu(x) PyeongChang Date du 9 février 2018 au 25 février 2018 Participants 230 Épreuves 11 Site(s) Centre de biathlon d'Alpensia Palmarès Plus titré(s) Allemagne (3) France (3) Plus médaillés Allemagne (...
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
