Akta Pengisytiharan Kemerdekaan Ukraine (Bahasa Ukraine: Акт проголошення незалежності України, perumian: Akt proholoshennya nezalezhnosti Ukrayiny) telah diterima pakai oleh parlimen Ukraine pada 24 Ogos 1991.[1] Akta tersebut mewujudkan semula kemerdekaan negara Ukraine.[2][1]
Parti Komunis Ukraine (PKU), dipujuk di sebalik tabir oleh rakan ahli Partinya dan Pengerusi Tertinggi Soviet, Leonid Kravchuk,[4] berasa terpaksa menyokong Akta tersebut untuk menjauhkan diri daripada rampasan kuasa.[3] Setiausaha Pertama PKU Stanislav Hurenko berhujah bahawa "ia akan menjadi bencana" jika PKU gagal menyokong usaha kemerdekaan.[3] Ahli PKU telah terkejut dengan berita penahanan bekas pemimpin parti, Vladimir Ivashko di Moscow, penaklukan semula Tentera Soviet di bawah pemimpin RSPS Rusia dan penutupan premis Jawatankuasa Pusat Parti Komunis.[4]
Muka depan akhbar parlimen Holos Ukrayiny dengan teks pengisytiharan dicetak pada bahagian bawah (27 Ogos 1991)
Pada hari yang sama (24 Ogos), Parlimen menyeru pungutan suara atas sokongan untuk Pengisytiharan Kemerdekaan.[1][3] Cadangan untuk memanggil pungutan suara kebangsaan datang bersama-sama dari pemimpin pembangkang Ihor Yukhnovsky dan Dmytro Pavlychko.[3] Parlimen juga mengundi untuk penciptaan Pengawal Kebangsaan Ukraine dan menghidupkan bidang kuasa ke atas semua angkatan bersenjata yang terletak di wilayah Ukraine ke atas kawalan sendiri.[3]
Selain orang ramai membuat bising sambil berkumpul di bangunan Parlimen, jalan-jalan di Kyiv sunyi pada hari itu, dengan sedikit tanda sambutan secara terbuka.[3]
Pada hari-hari yang berikur, beberapa resolusi dan ketetapan telah diluluskan: menasionalisasi semua harta PKU dan menyerahkannya kepada Soviet Tertingti dan Majlis Tempatan; mengeluarkan pengampunan untuk semua tahanan politik; Menggantung semua aktiviti PKU dan pembekuan aset PKU dan akaun bank sementara menunggu siasatan rasmi ke dalam mereka yang mungkin terlihat dengan perancang rampasan Moscow; menubuhkan sebuah jawatankuasa siasatan ke dalam tingkah laku rasmi semasa rampasan kuasa; dan menubuhkan sebuah jawatankuasa mengenai perkara-perkara ketenteraan yang berkaitan dengan penciptaan Kementerian Pertahanan Ukraine.[3]
Pada 26 Ogos 1991, Wakil Tetap RSS Ukraine ke Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (RSS Ukraine ialah ahli pengasas Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu),[5]Hennadiy Udovenko, memaklumkan kepada pejabat Setiausaha Agung Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu bahawa misi tetapnya untuk ini pada perhimpunan antarabangsa secara rasmi akan ditetapkan sebagai mewakili Ukraine.[5][6] Pada hari yang sama, jawatankuasa eksekutif Kyiv turut mengundi untuk mengalih keluar semua monumen pahlawan Komunis dari tempat awam, termasuk monumen Vladimir Lenin di tengah Dataran Revolusi Oktober.[3] Jawatankuasa memutuskan bahawa dataran besar itu sendirinnya akan dinamakan semula sebagai "Medan Kemerdekaan" seperti juga stesen Metro pusat di bawahnya.[3]
Dua hari kemudian, lebih 200,000 penduduk wilayah Lviv dan Oblast Lviv mengisytiharkan kesediaan mereka untuk berkhidmat dalam Pengawal Kebangsaan.[7]
Dalam pungutan suara kemerdekaan pada 1 Disember 1991, rakyat Ukraine menyatakan sokongan yang mendalam dan meluas terhadap Akta Pengisytiharan Kemerdekaan, dengan lebih 90% mengundi menyokong, dan 82% daripada pengundi mengambil bahagian.[1] Pungutan suara berlangsung pada hari yang sama dengan pilihan raya Presiden langsung pertama di Ukraine; kesemua enam calon presiden menyokong kemerdekaan dan berkempen untuk undian "ya". Petikan pungutan suara menamatkan sebarang peluang realistik untuk Kesatuan Soviet kekal bersama walaupun pada skala yang terhad; Ukraine telah lama menjadi yang kedua selepas Rusia dalam kuasa ekonomi dan politik.
Sejak 1992, 24 Ogos disambut di Ukraine sebagai Hari Kemerdekaan Ukraine|Hari Kemerdekaan]].[10]
Pengiktirafan antarabangsa
Poland dan Kanada adalah negara pertama yang mengiktiraf kemerdekaan Ukraine, kedua-duanya pada 2 Disember 1991.[11] Pada hari yang sama (2 Disember) ia dilaporkan semasa penyiaran lewat petang program berita televisyen Vesti bahawa Presiden RSPS Rusia, Boris Yeltsin, telah mengiktiraf kemerdekaan Ukraine.[12]
Kronologi pengiktirafan antarabangsa terhadap kemerdekaan Ukraine
^Pengiktirafan Kemerdekaan Ukraine oleh RSPSR telah diumumkan pada 2 Disember 1991 oleh Boris Yeltsin pada hari itu di edisi program berita lewat malam Vesti[12]
(dalam bahasa Inggeris)Declaration of Independence of Ukraine – The Windsor Viter, Jilid 12, Nombor 1, Julai, 2001 Bahagian 2, terjemahan Inggeris oleh Andrew Gregorovich
(dalam bahasa Ukrainian)"Great Saturday" – temuramah bersama penulis dan timbalan parlimen Stepan Pushyk mengenai peristiwa 24 Ogos 1991.
