Kedai kopi Uthmaniyyah, atau Kafe Uthmaniyyah adalah bahagian khas dari budaya Kerajaan Uthmaniyyah. Kedai kopi ini, dimulakan pada pertengahan abad keenam belas, menyatukan seluruh masyarakat untuk kegiatan pendidikan, sosial, dan politik serta pertukaran maklumat umum. Kemasyhuran kedai kopi ini menarik minat pemerintah dan dihadiri oleh mata-mata pemerintah untuk mengumpulkan pendapat awam. Kedai kopi Uthmaniyyah juga mempunyai hubungan agama dan muzik. Orang Eropah menyerapkan kedai kopi dan adat istiadat rekreasi Uthmaniyyah yang lain dalam tempoh awal moden.

Kegiatan minum kopi dan kedai kopi berasal dari Semenanjung Arab, dan ia berpindah ke Mesir kemudian ke Parsi kemudian ke Empayar Uthmaniyyah pada abad keenam belas.^[1] Semasa Empayar Uthmaniyyah, kedai kopi pertama dibuka di Istanbul pada tahun 1555 semasa pemerintahan Sulaiman al-Qanuni.^[2] Ia didirikan oleh dua pedagang dari Damsyik dan ditubuhkan di Tahtakale, Istanbul.^[3] Akhirnya, kedai kopi menawarkan lebih daripada sekadar kopi, turut menyediakan minuman manis dan juga gula-gula.^[3] Kedai kopi juga menjadi lebih banyak dan berfungsi sebagai pusat komuniti. Sebelum perkenalan kedai kopi, rumah, masjid, dan kedai ialah tempat utama interaksi interpersonal.^[3] Namun, akhirnya ada satu kedai kopi untuk setiap enam atau tujuh kedai komersial. Dan pada akhir abad kesembilan belas, terdapat hampir 2,500 buah kedai kopi di Istanbul sahaja.^[4]

Kedai kopi menghimpunkan lelaki daripada semua lapisan masyarakat.^[5] Terutama ruang maskulin, tradisi kedai kopi Uthmaniyyah dieksport ke empayar Eropah lain yang kopi menjadi ruji. Di negara-negara Protestan, seperti di Britain, kopi dianggap mempunyai sifat antierotik dan juga merangsang mental.^[6] Idea bahawa kopi akan mendorong orang bekerja dan meningkatkan kualiti kerja sedemikian sangat sesuai dengan ideologi etika kerja Protestan. Bebas daripada gangguan seksual dan memupuk semangat pertapaan, orang mungkin hidup bebas dari dosa. Ia dilihat sebagai alternatif positif untuk alkohol, dan pelawat Protestan ke Kerajaan Uthmaniyyah melihatnya selaras dengan nilai pengekangan diri Kristian (Protestan) dan etika kerja Protestan.^[6]

Menurut The Reuben Percy Anecdotes yang disusun oleh wartawan Thomas Byerley, seorang Armenia membuka sebuah kedai kopi di Eropah pada tahun 1674, pada saat kopi mula-mula menjadi bergaya di Barat. Walaupun Percy menggambarkan rumah kopi Eropah pertama ini sebagai tempat yang "tidak sempurna" yang penuh minuman keras dan, beliau menyatakan bahawa itu adalah "ralat orang Armenia" yang menyebabkan penubuhan sebuah kedai kopi di Paris yang dipanggil Le Procope yang memperkenalkan apa yang disebut Percy sebagai "ais".^[7]

Eminegül Karababa dan Guliz Ger menyatakan bahawa "daripada sekadar menyediakan tempat untuk minum kopi, kedai kopi itu menjadikan tapak yang menyenangkan untuk pelanggan berinteraksi".^[8] Kedai kopi mengumpulkan kumpulan yang berbeza, termasuk akademik, kaki lepak, ahli perniagaan, dan pegawai pemerintah.^[9][10] Walaupun terdapat kepelbagaian, tidak semua warganegara menghadiri kedai kopi yang sama. Kedai kopi berbeza dari segi skala, dengan beberapa daripadanya berfungsi sebagai pertubuhan kejiranan dan yang lain sebagai pusat komuniti yang besar.^[5] Akibatnya, kadang-kadang orang yang berbeza akan mengunjungi kedai yang berbeza.

Tetapi kedai kopi berkongsi beberapa persamaan pada mereka yang hadir. Salah satunya, kedai kopi dihadkan untuk populasi lelaki; wanita dan kanak-kanak tidak dibenarkan masuk ke tempat ini.^[3] Kedai kopi juga merupakan tempat berkumpulnya umat Islam, walaupun penganut agama lain seperti Kristiani diketahui menghadiri sesekali.^[5] Pertubuhan ini memecahkan halangan sosial dan membenarkan sosialisasi dan pertukaran maklumat.^[10]

Kedai kopi era Uthmaniyyah mendemokrasikan pendidikan di semua lapisan masyarakat. Memandangkan individu dari pelbagai latar belakang berkumpul di kedai kopi ini, orang yang buta huruf atau kurang keupayaan untuk membaca boleh duduk di samping individu yang berpendidikan.^[11] Kehadiran yang pelbagai ini memungkinkan sarjana John Houghton panggil sebagai "universiti penny", sebuah pernyataan yang menunjukkan sifat pendidikan yang hampir bebas yang dapat dihadiri oleh lelaki dengan mengunjungi kedai kopi.^[9] Sebagai contoh, kaum borjuis yang menghadiri kedai kopi ingin membuktikan ilmu mereka kepada golongan elit melalui wacana akademik.^[9] Dengan berdekatan perbincangan akademik ini, pelawat yang kurang berpendidikan dapat mendengar dan belajar dari perbualan ini. Kedua, anggota masyarakat yang lebih celik akan mengadakan pembacaan berita secara terbuka, yang membolehkan mereka yang buta huruf terus mendapat maklumat.^[12] Malah pembaca profesional kadang-kadang mengunjungi kedai kopi untuk membaca berita utama harian.^[12] Pembacaan ini sangat berguna bagi mereka yang tidak mampu melanggan surat khabar. Kedai kopi Uthmaniyyah membolehkan anggota masyarakat rendah menerima pendidikan tidak formal, yang secara tradisional diberikan oleh universiti dan gereja.^[10]

Kedai kopi menyediakan tempat baru untuk sosialisasi berlaku.^[13] Sebelum itu, acara keraian hanya dibuat di rumah. Gosip kini ditukar dengan cawan kopi dan di sekitar meja kopi.^[4] Gosip sering merangkumi perbincangan mengenai wanita. Lelaki akan membahaskan atau mempersoalkan kesucian wanita yang dikenali oleh masyarakat.^[5] Dalam kes lain, lelaki hanya akan bercakap mengenai masalah atau skandal harian. Kadang kala, mereka terlibat dalam kegiatan hiburan seperti menghasilkan drama satira kehidupan seharian. Mereka juga akan mengadakan persembahan improvisasi.^[6] Pada masa yang lain, pertunjukan wayang kulit akan dihasilkan atau cerita yang diceritakan akan diceritakan semula.^[5] Kemunculan kedai kopi memperluas ruang persendirian untuk membolehkan banyak perbualan dan pengalaman sosial dalam suasana awam.

Sebelum munculnya kedai kopi, lelaki ditemui di tempat kerja, masjid, atau di rumah.^[6] Keperluan hidup Uthmaniyyah dapat dipenuhi dengan ketiga-tiga tempat ini. Dirujuk sebagai “Tempat Keempat,” kedai kopi memperkenalkan "tempat pertemuan neutral" dengan “pengarasan sosial.”^[6] Ini secara khusus berlaku pada abad keenam belas dan ketujuh belas, terutama ketika warga kota Uthmaniyyah merindukan masyarakat yang erat, tempatan, dan kekeluargaan di tengah-tengah urbanisasi. Unit organisasi semakin tenggelam oleh kebangkitan negara yang terpusat. Tambahan pula, gandingan tuan rumah-tetamu yang biasa dijumpai di rumah tidak wujud di kedai kopi, mewujudkan tahap kesamaan sosial yang lebih besar. Mirip dengan model tuan-hamba, hierarki, walaupun masih penting, digantikan dengan identiti lain di ruang tersebut. Penyair, ahli politik, cendekiawan, darwis, dan, kemudian, janissari dapat bertemu dalam berkumpulan dengan minat yang sama untuk menyatakan hasrat dan pemikiran mereka. Komunikasi lisan adalah kesamaan penting bagi semua tetamu. Bagaimanapun, ia cara utama untuk mengatur perdebatan, drama, narasi, dan bahkan pemberontakan. Jean de Thévenot, seorang pengembara Perancis di Timur Tengah, menyatakan bahawa lelaki dari semua pekerjaan, agama, atau status sering mengunjungi kedai kopi.^[6] Thévenot mengiktiraf “keanekajenisan pelanggan kedai kopi,” dengan menyebut “perbezaan sosio-profesional dan pengakuan.”^[14] Pengikut utamanya ialah tukang, pekedai, namun pedagang dari negara asing seperti England, Rusia, Perancis, dan Venice merupakan kumpulan kedua terbesar.^[14] Disebabkan peningkatan komunikasi dan interaksi antara orang-orang yang berbeza, "proses peniruan" dikembangkan dalam politik, seni, dan, yang paling penting, pemberontakan. Birokrat menyebarkan maklumat kepada pegawai tentera, sama seperti penulis bertukar karya dengan penyair; proses yang benar-benar dialektiklah yang membentuk budaya Uthmaniyyah yang kaya. Seiring berjalannya waktu, kedai kopi, sebagai industri yang menguntungkan, memberi agensi kepada pasaran atas autoriti agama atau negara.^[6]

Within the Janissary-operated coffeehouses, the orta, or battalion, became the chief unit of organization. The warriors expressed strong loyalty to their individual orta and the coffeehouse provided the means to become increasingly isolated from the Ottoman authorities as well as connected to undercover networks for assassinations, gossip, and wealth. During the late Ottoman Empire, these units were carefully monitored for their overreaching influence and power in society, specifically by royal and other authorities. While seemingly harmless, the coffeehouses extended that power into civil society, allowing them to engage with others in private, secluded spaces. The transplantation of the coffeehouse to Europe provided a similar experience. For both imperial administration, the coffeehouse was a “metaphor for urban disorder, the culprit of society’s problems.” More importantly, if these coffeehouses were owned by a Janissary warrior or unit, authorities would have even greater trouble entering. Of the 95% of Muslim-owned coffeehouses, 42% were owned by Janissaries. The elite warriors participated in devlet sohbeti, a term meaning “state talk.” Many of these discussions spread rumors or private information amongst a highly intelligent and capable group. As the owners as well as clients of these establishments, the Janissaries controlled the flow of verbal communication and information in a time of low literacy rates. Since these specific Janissary groups functioned as a type of local police, their actions could be carried out with little to no consequences.

Berita terkini disebarkan dan tindakan penolakan pemerintah dirancang di kedai kopi. Tanpa bentuk komunikasi moden dan kebolehcapaian berita cetak yang terhad, kedai kopi membolehkan warganegara saling mengemas kini berita secara lisan.^[12] Berita sering disiarkan di kedai-kedai ini dan khabar angin politik juga bermula.^[10] Perbincangan spekulatif membincangkan perubahan kabinet, skandal rasuah, dan kemungkinan permulaan perang.^[11] Selain pertukaran maklumat, pemberontakan, rampasan kuasa, dan tindakan penentangan politik lainnya dirancang di kedai kopi. Khususnya, janissari yang gopoh menjadikan rumah kopi sebagai markas mereka untuk pertemuan dan perbincangan mengenai tindakan politik.^[4] Sebilangan janissari bahkan mempunyai kedai kopi mereka sendiri yang mereka tandakan dengan lambang mereka, orta.^[11] Orang bukan janissari dan janissari sendiri akan berkumpul di kedai kopi ini untuk merancang pemberontakan untuk memeriksa kekuasaan Sultan dan mencegah absolutisme atau fahaman kuasa mutlak.^[10][6] Sebagai pusat perbincangan mengenai negara, kedai kopi ditentang oleh kerajaan Uthmaniyyah. Mereka percaya bahawa kedai kopi adalah lokasi maksiat dan gangguan.^[9] Walaupun usaha mereka untuk membakar atau melarang kedai kopi, pertubuhan ini tetap masyhur.^[5]

Di dalam kedai kopi yang dikendalikan oleh Janissari, orta, atau batalion, menjadi unit utama pertubuhan.^[15] Para pahlawan menyatakan kesetiaan yang kuat kepada orta masing-masing dan kedai kopi menyediakan cara untuk menjadi semakin terpencil dari pihak berkuasa Uthmaniyyah dan juga terhubung dengan rangkaian rahsia untuk pembunuhan, gosip, dan kekayaan. Pada akhir Kerajaan Uthmaniyyah, unit-unit ini dipantau dengan teliti atas pengaruh dan kekuasaan mereka yang berlebihan dalam masyarakat, khususnya oleh pemerintah dan pihak berkuasa lain. Walaupun kelihatan tidak berbahaya, kedai kopi memperluas kuasa itu ke masyarakat madani, memungkinkan mereka untuk berinteraksi dengan orang lain di ruang terpencil yang tertutup. Penerapan budaya kedai kopi ke Eropah memberikan pengalaman yang serupa. Bagi kedua-dua pemerintahan imperialis, kedai kopi ialah “metafora untuk kekacauan bandar, penyebab masalah masyarakat.”^[14] Lebih penting lagi, jika kedai kopi ini dimiliki oleh pahlawan atau unit Janissari, pihak berkuasa akan menghadapi masalah yang lebih besar lagi. Daripada 95% kedai kopi milik Muslim, 42% dimiliki oleh Janissari.^[14] Pahlawan elit menyertai devh sohbeti, istilah yang bermaksud “perbincangan negara.”^[16] Sebilangan besar perbincangan ini menyebarkan khabar angin atau maklumat peribadi di antara kumpulan yang sangat pintar dan berkebolehan. Sebagai pemilik dan juga pelanggan pertubuhan ini, Janissaries mengawal aliran komunikasi dan maklumat lisan pada masa yang rendah kadar literasi.^[16] Memandangkan kumpulan-kumpulan Janissari yang khusus ini berfungsi sebagai sejenis polis setempat, tindakan mereka dapat dilakukan tanpa sedikit pun akibatnya.

Kerajaan Uthmaniyyah berminat dengan kedai kopi, dan mereka menggunakan perisik untuk mengunjunginya dan mengumpulkan sentimen orang ramai.^[6] Perisik ini sering di kalangan penduduk tempatan atau merekrut pemilik kedai kopi yang akan menjawab kepada polis. Walaupun banyak yang tidak diketahui mengenai perisik, dokumen dari pertengahan abad ke-19 (1840-1845) menunjukkan bahawa pengintip membuat laporan mingguan kepada polis tempatan. Laporan ini dikongsi dengan individu peringkat atasan ataupun Sultan.^[5] Pengintip juga ditugaskan untuk mengawasi kedai tukang cukur, [masjid], tempat mandi peribadi, dan bilik hotel.^[4] Tetapi memandangkan kedai kopi menjadi lokasi utama untuk wacana dan pertukaran maklumat, kebanyakan laporan perisik merangkumi jenis perbualan ini.^[9] Objektif utama pengintip adalah untuk mengumpulkan pendapat umum, termasuk segala-galanya daripada gosip kejiranan hingga rusuhan politik yang dirancang.^[4] Laporan-laporan ini tidak digunakan untuk menganiaya individu atau menuduh mereka melakukan kejahatan. Sebaliknya, laporan tersebut merupakan bentuk [pengawasan] mikro iaitu pemerintah dapat dengan cepat mengumpulkan berbagai pendapat awam mengenai topik yang berbeza.

Golongan elit Uthmaniyyah sering menafikan–dan cemas–tentang apa yang dibangkitkan oleh penduduk lain ketika mereka tidak bekerja.^[17] Keinginan mereka untuk wain dan merokok adalah satu hal, tetapi yang lebih teruk lagi ialah kedai kopi tempay lelaki biasa cenderung untuk berkumpul.^[17] Gambaran mengerikan disusun berdasarkan jenis orang yang sering mengunjunginya.^[17] Nacîmâ, misalnya, menggambarkan sebuah kedai kopi yang buruk di pelabuhan Istanbul yang dilindungi, menurutnya, oleh jenis yang tidak sedap, pencuri dan hamba yang melarikan diri, pertanda dan sekali-sekala pemungut hutang.^[18] Dan menulis kemudian, pada abad ketujuh belas, seorang sejarawan Uthmaniyyah mengadu bahawa orang yang ‘paling hina’ menghabiskan sepanjang hari di kedai kopi, yang menyediakan suasana untuk tingkah laku tidak bermoral dan hasutan.^[19]

Terdapat juga catatan percubaan berulang untuk mengenakan sekatan atau cukai undang-undang pada kedai kopi.^[17] Sultan Murad III, misalnya, melarang penjualan boza, minuman malta beralkohol ringan yang dibuat dengan bijirin tertapai yang disajikan di kedai kopi; Sultan Sultan Murad IV menghapuskan kedai kopi sepenuhnya pada tahun 1633;^[17] dan ejen Abdülhamid yang menyamar sering mengunjungi kedai kopi untuk mengupas perbualan pelanggan. Perundangan ketika itu paling simbolik, yang pemerintah Uthmaniyyah tidak memiliki cara untuk kuatkuasakan, dan tidak berpengaruh lama pada pengambilan kopi.^[17]

Ulama fiqh cenderung untuk bimbang tentang tempat-tempat orang-orang bawahan berkumpul, dan–sementara ada tentunya sisi-sisi kasar dan jenis-jenis yang tidak elok–kenyataannya ialah bahawa kedai kopi yang normal lebih berbahaya berbanding reputasinya.^[20] Kedai kopi bukan hanya tempat minum tetapi bahagian penting dalam kehidupan seharian bagi mereka yang kekurangan ruang sosial di tempat lain di bandar mereka.^[17] Uthmaniyyah yang kaya, dengan kediaman yang luas dan pelbagai ruang makan, dilayan dan bersosial di rumah; kelas bawahan dan menengah, yang tidak mampu untuk membina ruang hiburan yang berasingan di dalam rumah, harus keluar untuk bersosial.^[21] Menjelang pertengahan abad ke-17, bandar-bandar Uthmaniyyah penuh dengan kedai kopi, dan di sinilah sebilangan besar lelaki Uthmaniyyah biasa menghabiskan berjam-jam kehidupan mereka yang tidak bekerja.^[22] Pada awal abad kesembilan belas, menurut dokumen pajak, terdapat lebih dari 2,500 buah rumah kopi di Istanbul, untuk populasi yang mungkin 400,000 penduduk dan pelancong.^[23]

Risto Pekka Pennanen berpendapat bahawa muzik kafe bahasa Yunani bukan gaya bebas seperti "cabang" dari apa yang dia sebut sebagai "muzik popular Uthmaniyyah" atau muzik yang dipersembahkan di kafe dan tempat-tempat riadah lain. Beliau telah menulis bahawa beberapa penulis Yunani "cenderung meremehkan unsur Uthmaniyyah dalam smyrneika", menjelaskan bahawa "Pandangan nasionalis dalam penulisan Yunani mengenai muzik yang menekankan asal-usul domestik faktor budaya, politik dan sosial dapat disebut hellenosentrisme".^[24]

Kopi dan rokok tembakau adalah biasa di kedai kopi Eropah dan Uthmaniyyah, tetapi mereka juga mempunyai beberapa perbezaan. Tidak seperti kedai kopi Inggeris dan Perancis, kedai kopi Uthmaniyyah tidak menghidangkan alkohol atau makanan, dan tidak dinaungi oleh wanita. Beberapa pengarang telah menuliskan bahawa "ketika seorang pemuda menatap jendela kedai kopi, dia menuju dewasa, dan pengakuannya ke institusi itu merupakan peralihan yang diakui secara masyarakat ke arah kehidupan dewasa". Kedai kopi Eropah Barat juga merupakan "ruang maskulin", tetapi wanita kadang-kadang pergi ke kedai kopi walaupun ada konvensyen sosial, kerana tidak ada peraturan formal yang melarang kehadiran mereka. Walaupun pada awalnya penyertaan wanita dalam budaya kedai kopi tidak dapat diterima secara sosial, ia secara beransur-ansur menjadi lebih diterima di Eropah Barat sepanjang abad ke-19. Budaya tradisional bertahan di kedai kopi Uthmaniyyah sehingga pengenalan "kafe" pada abad ke-20.^[25]

• "Coffee and spices: official Ottoman reactions to Egyptian trade in the later sixteenth century," Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes, 76, 1986, pp. 87–93.
• "Coffeehouses: public opinion in the nineteenth-century Ottoman Empire," in Armando Salvatore and Dale F. Eickelman (eds) Public Islam and the Common Good, Leiden: E. J. Brill, 2004, pp. 75–97.
• "Contrôle et taxation du commerce du café dans l’Empire ottoman fin XVIIe–première moitié du XVIIIe siècle," in Michel Tuchscherer (ed.) Le Commerce du cafe avant l’ère des plantations coloniales: espaces, réseaux, sociétés (XVe–XIXe siècle), Cairo: Institut français d’archéologie orientale, 2001, pp. 161–79.
• "Crisis and change 1590–1699," in Halil İnalcık and Donald Quataert (eds) An Economic and Social History of the Ottoman Empire: 1300–1914, 2 vols, Cambridge: Cambridge University, 1994, pp. 411–636.
• "Freedom in an Ottoman perspective," in Metin Heper and Ahmed Evin (eds) State, Democracy and the Military: Turkey in the 1980s, Berlin: Walter de Gruyter, 1988, pp. 23–35.
• "İstanbul: Bir Büyük Kahvehane," İstanbul Dergisi, 47, 2003, pp. 75–8.
• "Kahvehaneler ve Hafiyeler: 19. Yüzyıl Ortalarında Osmanlı’da Sosyal Kontrol," Toplum ve Bilim, 83, 2000, pp. 58–79.
• "Seniority, sexuality and social order: the vocabulary of gender in early modern Ottoman society," in Madeline C. Zilfi (ed.) Women in the Ottoman Empire: Middle Eastern Women in the Early Modern Era, Leiden: E. J. Brill, 1997, pp. 169–96.
• "The Age of Tulips: confluence and conflict in early modern consumer culture (1550–1730)," in Donald Quataert (ed.) Consumption Studies and the History of the Ottoman Empire, 1550–1922: An Introduction, Albany: State University of New York, 2000, pp. 83–106.
• "The love of boys in Arabic poetry of the early Ottoman period, 1500–1800," Middle Eastern Literatures, 8 (1), 2005, pp. 3–22.
• "Wealth and power in the land of olives: the economic and political activities of Müridoğlu Hacı Mehmed Ağa, notable of Edremit," in Making a Living in the Ottoman Lands 1480–1820, Istanbul: Isis Press, 1995, pp. 291–311.
• Açıkgöz, Nâmık. Kahvenâme: Klâsik Türk Edebiyatında Kahve, Ankara: Akçağ Basım Yayım Pazarlama. 1999.
• Afyoncu, Erhan. İbrahim Müteferrika’nın Yeni Yayınlanan Terekesi ve Ölüm Tarihi Üzerine. Türklük Araştırmaları Dergisi, 15, 2004, pp. 349–62.
• Aktepe, M. Münir. Patrona İsyanı, 1730, Istanbul: İstanbul Edebiyat Fakültesi Basımevi. 1958.
• And, Metin. A History of Theatre and Popular Entertainment in Turkey, Ankara: Forum Yayinlari. 1963.
• Artan, Tülay. Architecture as a theatre of life: profile of the eighteenth century Bosphorus’, Ph.D. dissertation, Massachusetts Institute of Technology. 1989.
• Beeley, Brian. "The Turkish village coffeehouse as a social institution," Geographical Review, 60 (4) October, 1970, pp. 475–93.
• Before Homosexuality in the Arab–Islamic World, 1500–1800, Chicago: Chicago University Press. 2005.
• Behar, Cem. A Neighborhood in Ottoman Istanbul: Fruit Vendors and Civil Servants in the Kasap İlyas Mahalle, Albany: State University of New York Press. 2003.
• Beinin, Joel. Workers and Peasants in the Modern Middle East, Cambridge: Cambridge University Press. 2001.
• Beldiceanu-Steinherr, Irene. "Le règne de Selim Ier: tournant dans la vie politique et religieuse de l’Empire ottoman," Turcica, 6, 1975, pp. 34–48
• Brookes, Douglas. The Ottoman Gentleman of the Sixteenth Century. translated by Douglas Brookes, Cambridge: Harvard University Department of Near Eastern Languages and Civilizations. 2003.
• Caratzas, Adam. Formation of the Modern State: The Ottoman Empire, Sixteenth to Eighteenth Centuries, Albany: State University. 1991.
• Coffee and the conquest of the night in the early modern era. Davis, California. 2003.
• Consumption Studies and the History of the Ottoman Empire, 1550–1922: An Introduction, Albany: State University of New York. 2000.
• Coping with the State: Political Conflict and Crime in the Ottoman Empire, 1550–1720, Istanbul: Isis Press. 1995.
• Deleuze, Gilles. A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia, translated by Brian Massumi, Minneapolis: University of Minnesota Press. 1987.
• Desmet-Grégoire, Hélène. Cafés d’Orient revisités, Paris: Centre National de la Recherche Scientifique Editions. 1997.
• Efendi, Abdi. 1730 Patrona İhtilâli Hakkında Bir Eser: Abdi Tarihi, edited by Faik Reşit Unat, Ankara: Türk Tarih Kurumu. 1943.
• Eldem, Edhem. The Ottoman City between East and West: Aleppo, Izmir and Istanbul, Cambridge: Cambridge University Press. 1999.
• Evren, Burçak. Eski İstanbul’da Kahvehaneler, Istanbul: Milliyet Yayınları. 1996.
• Faroqhi, Suraiya. Towns and Townsmen of Ottoman Anatolia: Trade, Craft and Food Production in an Urban Setting, 1520–1650, Cambridge: Cambridge University Press. 1984.
• Göçek, Fatma Müge. East Encounters West: France and the Ottoman Empire in the Eighteenth Century, New York: Oxford University Press. 1987.
• Gökman, Mehmet. Tarihi Sevdiren Adam: Ahmet Refik Altınay – Hayatı ve Eserleri, Istanbul: İş Bankası Yayınları. 1978.
• Hattox, Ralph S. Coffee and Coffeehouses: The Origins of a Social Beverage in the Medieval Near East. Seattle: University of Washington Press. 1985.
• Heinz, Wilhelm. Die Kultur der Tulpenzeit des Osmanischen Reiches. Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes, 61, 1962, pp. 62–116.
• Ismācil, Muhammad Husām al-Din. "Le café dans la ville de Rosette à l’époque ottomane XVIe–XVIIe siècle," in Michel Tuchscherer (ed.) Le Commerce du cafe avant l’ère des plantations coloniales: espaces, réseaux, sociétés (XVe–XIXe siècle) Cairo: Institut français d’Archéologie orientale, 2001, pp. 103–9.
• Işın, Ekrem. "Bir içecekten daha fazla: kahve ve kahvehanelerin toplumsal tarihi" ("More than a beverage: a social history of coffee and coffeehouses"), in Selahattin Özpalabıyıklar (ed.) Tanede Sakli Keyif, Kahve (Coffee, Pleasures Hidden in a Bean) Istanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, 2001, pp. 10–43.
• Kırlı, Cengiz. "The struggle over space: coffeehouses of Ottoman Istanbul, 1780–1845," Ph.D. dissertation, State University of New York, Binghamton. 2000.
• Kultur und Alltag im osmanischen Reich, Munich: C. H. Beck’sche. 1995.
• Kural, Ezel. "The double veil: travelers’ views of the Ottoman Empire," in Ezel Kural Shaw and C. J. Heywood (eds) English and Continental Views of the Ottoman Empire, 1500–1800, Los Angeles: William Andrews Clark Memorial Library, 1972, pp. 1–29.
• Men of Modest Substance: House Owners and House Property in Seventeenth-Century Ankara and Kayseri, Cambridge: Cambridge University Press. 1987.
• Morality Tales: Law and Gender in the Ottoman Court of Aintab, Berkeley: University of California Press. 2003.
• Özpalabıyıklar, Selahattin. Tanede Saklı Keyif Kahve (Coffee, Pleasures Hidden in a Bean) Istanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık. 2000.
• Peirce, Leslie. The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire, Oxford: Oxford University Press. 1993.
• Rise of the Bourgeoisie, Demise of Empire: Ottoman Westernization and Social Change, Oxford: Oxford University Press. 1996.
• Sennet, Richard. The Fall of Public Man, New York: Alfred. 1977.
• Unat, Fuat. Osmanlı Sefirleri ve Sefâretnâmeleri, edited by B. S. Baykal, Ankara: Türk Tarih Kurumu. 1968.
• Ünver, Süheyl. Ressam Ali Rıza Beye göre Yarım Asır Önce Kahvehanelerimiz ve Eşyası, Ankara: Ankara Sanat Yayınları. 1967.
• Watenpaugh, Heghnar. The Image of an Ottoman City: Imperial Architecture and Urban Experience in Aleppo in the 16th and 17th Centuries, Leiden: E. J. Brill. 2004.
• Weinberg, Bennett. The World of Caffeine: The Science and Culture of the World’s Most Popular Drug, New York: Routledge. 2002.
• Wheatcroft, Andrew. The Ottomans. London: Viking. 1993. White, Charles. Three Years in Constantinople; or, Domestic Manners of the Turks in 1844, 3 vols, London: Henry Colburn. 1845.
• Yaşar, Ahmed. The coffeehouses in early modern Istanbul: Public space, sociability and surveillance. MA thesis, Boğaziçi University. 2003.