Bahasa Yunani Pontus

Laman ini mungkin lebih sesuai dipindahkan ke Bahasa Yunani Pontos
Bahasa Yunani Pontos
ποντιακά, ρωμαίικα
Kawasanasalnya Pontos di pesisi Laut Hitam; Yunani, Rusia, Georgia dan Turki
EtnikOrang Yunani Pontik
Penutur bahasa
778,000 (2009–2015)[1]
Indo-Eropah
Dialek/loghat
Yunani, Rumi, Cyril
Kod bahasa
ISO 639-3pnt
Glottologpont1253
ELPPontic
Linguasphere56-AAA-aj
Bahasa Yunani Pontik dikelaskan sebagai Pasti Terancam oleh Atlas Bahasa-bahasa Dunia yang Terancam UNESCO (2010)
Rencana ini mengandungi simbol fonetik IPA. Tanpa sokongan perisian tertentu, anda mungkin melihat tanda tanya, kotak, atau simbol lain dan bukannya askara Unicode. Untuk panduan pengenalan mengenai simbol IPA, lihat Bantuan:IPA.
Dialek-dialek Yunani Anatolia sehingga tahun 1923; Demotik dalam warna kuning. Pontos dalam jingga. Kapadokia dalam warna hijau, dengan titik hijau menunjukkan setiap perkampungan orang Yunani Kapadokia pada tahun 1910.

Bahasa Yunani Pontos (Ποντιακά, rumi: Pontiaka;[a] juga Ρωμαίικα, rumi: Rhomaiika,[b] Turki: Rumca atau Romeika)[3][4] ialah sebuah dialek bahasa Yunani yang dituturkan di wilayah Pontos pesisir selatan Laut Hitam di timur laut Anatolia serta wilayah Turki Timur dan Kaukasus. Ia dialek Yunani yang terancam,[5] dituturkan oleh kaum Pontos kira-kira 778,000 orang di seluruh dunia.[1]

Seperti hampir semua dialek Yunani yang dituturkan hari ini, dialek Pontos mempunyai susur galur daripada Koine Yunani berasaskan dialek Attika–Ionia dan kemudian berkembang menjadi Yunani Byzantium pada Zaman Pertengahan. Selepas terasing dari seluruh dunia Yunani kerana muka bumi, bahasa Yunani Pontos terus berkembang secara berasingan bersama-sama dialek-dialek Yunani Anatolia yang lain, seperti Yunani Kapadokia, dari abad ke-11 dan seterusnya.[6] Akibatnya, loghat Pontos sukar difahami berbanding loghat-loghat mendekati bahasa Yunani Demotik baku yang dituturkan di tanah besar Yunani hari ini.[7][8][9][10] Loghat ini juga mengandungi pengaruh daripada bahasa Rusia, Turki, Kartveli (iaitu Bahasa Laz dan Georgia) dan Bahasa Armenia.

Hari ini, orang Pontos kebanyakannya tinggal di Utara Yunani berikutan pertukaran penduduk pada tahun 1923 sesama orang Yunani dan Turki. Daripada kesemua penduduk mereka, sekitar 200,000–300,000 dianggap sebagai penutur bahasa Yunani Pontos aktif.[11] Bahasa Yunani Pontos juga dituturkan di Turki, Rusia, Georgia, Armenia, dan Kazakhstan, serta oleh diaspora Pontos. Ia masih dituturkan di poket-poket wilayah Pontos , kebanyakannya oleh orang Islam Yunani Pontos di daerah timur Wilayah Trabzon. Bahasa Yunani Pontos banyak ditulis dalam tulisan Yunani; tulisan Rumi digunakan sedikit-sedikit di Turki, manakala abjad Cyril digunakan di Rusia dan negara-negara bekas Soviet secara jarang.[5]

Pengelasan

Bahasa Yunani Pontos dikelaskan sebagai bahasa Yunani Indo-Eropah daripada cabang Attika-Ionia.[1]

Nama

Mengikut sejarah, penutur bahasa Yunani Pontos memanggil bahasa mereka Romeika, juga dieja dalam Latin sebagai Romeyka (Yunani Pontik: Ρωμαίικα), iaitu perkataan bahasa sehari-hari dan dahulu yang digunakan bagi bahasa Yunani Moden. Istilah tersebut berasal dari zaman Byzantium, mencerminkan bagaimana rakyat Byzantium berbahasa Yunani digelarkan sebagai Rhomaioi (Ῥωμαῖοι) dan bahasa Yunani Zaman Pertengahan sebagai Rhomaikḗ (Ῥωμαική). Adjektif "Pontos" berasal daripada bidang ilmiah, tetapi ia telah diterima pakai dalam kalangan masyarakat penduduk Pontos, Yunani di mana bahasa ini lazim dipanggil Pontiaká (Yunani: Ποντιακά).[12] Orang Pontia juga memanggil bahasa mereka Ποντιακόν λαλίαν Pontiakón lalían ("Percakapan Pontos") dan kadang-kadang sebagai Λαζικά Laziká. Dialek ini juga dipanggil Ποντιακή διάλεκτος Pontiakḗ diálektos ("dialek Pontos") dalam bahasa Yunani moden standard.

Dalam bahasa Turki, tiada nama khas untuk bahasa Yunani Pontos; ia dipanggil Rumca ([ˈɾumd͡ʒa]]), daripada perkataan Turki Rum, yang bermaksud orang Yunani Byzantium.[13][14][15] Pada masa kini, penutur Pontos yang tinggal di Turki memanggil bahasa mereka Romeyka, Urumce, Rumca atau Rumcika.[15]

Sejarah

Seperti kebanyakan dialek Yunani moden, Yunani Pontos kebanyakannya berasal daripada bahasa Yunani Koine, yang dituturkan pada zaman Helenistik dan Rom antara abad ke-4 SM dan abad ke-4 Masihi. Berikutan pencerobohan Saljuk ke atas Asia Kecil semasa abad ke-11 Masihi, Pontos menjadi terasing dari kebanyakan wilayah Empayar Byzantium.[16] Orang Pontia kekal terasing daripada orang Yunani tanah besar, menyebabkan bahasa Yunani Pontos berkembang secara berasingan dan berbeza daripada semua bahasa tanah besar Yunani.[17] Walau bagaimanapun, bahasa ini juga telah dipengaruhi oleh bahasa Parsi, Kaukasia dan Turki yang berdekatan.

Abjad

Bahasa Pontos di Yunani ditulis dalam abjad Yunani dengan tanda sebutan bantuan lanju: σ̌ ζ̌ ξ̌ ψ̌ untuk /ʃ ʒ kʃ pʃ/, α̈ ο̈ untuk [æ ø] (/ia io/ dari segi fonologi). Pontos, di Turki, ditulis dalam abjad Rumi mengikut ejaan piawai bahasa Turki. Di Rusia, ia ditulis dalam abjad Cyril.[perlu rujukan] Pada zaman Soviet awal, bahasa Pontos ditulis dalam abjad Yunani secara fonetik, seperti yang ditunjukkan di bawah, menggunakan digraf dan bukannya diakritik; [æ ø] ditulis sebagai ια, ιο. Wikipedia Pontos menggunakan tulisan Yunani: ia telah menggunakan εα, εο untuk bunyi-bunyi vokal ini, untuk mengelakkan pertembungan dengan bahasa Yunani Moden ια, ιο, dan menggunakan digraf daripada sistem Soviet dan bukannya diakritik, tetapi selain daripada itu mengikut ortografi yang sudah lama digunakan dalam sejarah.

Abjad Yunani Abjad Turki Abjad Rumi Abjad Cyril AFA Contoh
Α α A a A a А а [ä] ρωμαίικα, romeyika, romejika, ромейика
Β β V v Bb/Vv/Ww В в [v] κατηβαίνω, kativeno, katibënô, кативено
Γ γ Ğ ğ G g Г г [ɣ] [ʝ] γανεύω, ğanevo, ganeyô, ганево
Δ δ DH dh D d Д д [ð] δόντι, dhonti, dónti, донти
Ε ε E e E e Е е [e̞] εγάπεσα, eğapesa, egápesa, егапеса
Ζ ζ Z z Z z З з [z] ζαντός, zantos, zantóſ, зантос
Θ θ TH th Þ þ С с, Ф ф, Т т [θ] θέκω, theko, þékô, теко
Ι ι İ i I i И и [i] οσπιτόπον, ospitopon, ospitópon, оспитопон
Κ κ K k K k К к [k] καλάτσ̌εμαν, kalaçeman, kalácheman, калачеман
Λ λ L l L l Л л [l] λαλία, lalia, lalía, лалиа
Μ μ M m M m М м [m] μάνα, mana, mána, мана
Ν ν N n N n Н н [n] ολίγον, oliğоn, olígon, олигон
Ο ο O o O o О о [o̞] τ'εμέτερον, themeteron, þeméteron, ҭеметерон
Π π P p Pp П п [p] εγάπεσα, eğapesa, egápesa, егапеса
Ρ ρ R r R r Р р [ɾ] ρωμαίικα, romeyika, romejika, ромейка
Σ ς S s S s С с [s] ασπαλώ, aspalo, aspalō, аспalо
Χ̌ χ̌ Ş ş SH sh Ш ш [ʃ] χ̌έριν, şerin, shérin, шерин
Τ τ T t T t Т т [t] νόστιμεσσα, nostimesa, nóstimesa, ностимеса
ΤΖ̌ τζ̌ C c C c Ц ц [d͡ʒ] κεμεντζ̌ έ, kemence, kemencé, кemenце
ΤΣ τς Ç ç CH ch Ч ч [t͡ʃ] μανίτσα, maniça, manícha, манича
Υ υ U u Uu/Yy У у [u] υίαν, uian, uían, уи́aн
Φ φ F f F f Ф ф [f] έμορφα, emorfa, émopfa,.эморфа
Χ χ Hh, KHkh Hh/Xx Х х [x] χάσον, hason, háson, хасон

Catatan

  1. ^ pondiaˈka
  2. ^ roˈmeika

Rujukan

  1. ^ a b c "Pontic". Ethnologue. Diarkibkan daripada yang asal pada April 12, 2018. Dicapai pada 2018-04-11.
  2. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Cambridge
  3. ^ Armostis, Spyros; Voniati, Louiza; Drosos, Konstantinos; Tafiadis, Dionysos (2020). "Trapezountian Pontic Greek in Etoloakarnania". Journal of the International Phonetic Association. 52 (2): 328–340. doi:10.1017/S0025100320000201.
  4. ^ Tursun, Vahit (2023). Romeika (Karadeniz Rumcası): edebiyat - gramer bilgileri ve ağızlar arasi karşılaştırma. Töz araştırma-inceleme (ed. 1. Baskı). Ankara: Töz Yayınları. ISBN 978-605-71864-6-1.
  5. ^ a b "Pontic". Endangered Languages Project.
  6. ^ Mackridge, Peter (1991-01-01). "The Pontic dialect: a corrupt version of ancient Greek?". Journal of Refugee Studies 4: 337.
  7. ^ Tsekouras, Ioannis (2016). "Nostalgia, Emotionality, and Ethno-Regionalism in Pontic Greek Parakathi Singing" (PDF). University of Illinois at Urbana-Champaign. m/s. 65–69.
  8. ^ Fann Bouteneff, Patricia (September 2003). "Greek Folktales from Imera, Pontos". Fabula. 44 (3–4): 292–312. doi:10.1515/fabl.2003.018.
  9. ^ Popov, Anton (2003). "Becoming Pontic: "Post-Socialist" Identities, "Transnational" Geography, and the "Native" Land of the Caucasian Greeks". Ab Imperio. 2003 (2): 339–360. doi:10.1353/imp.2003.0114. S2CID 131320546.
  10. ^ Hionidou, Violetta; Saunders, David (November 2010). "Exiles and Pioneers: Oral Histories of Greeks Deported from the Caucasus to Kazakhstan in 1949". Europe-Asia Studies. JSTOR: Taylor & Francis. 62 (9): 1480. doi:10.1080/09668136.2010.515794. JSTOR 25764696. S2CID 144384647.
  11. ^ Sitaridou, Ioanna; Kaltsa, Maria (2010). "Topicalisation in Pontic Greek". Modern Greek Dialects and Linguistic Theory. 4: 259–279.
  12. ^ Drettas, Georges (1997). Aspects pontiques. ARP. m/s. 19. ISBN 2-9510349-0-3.
  13. ^ "Nişanyan Sözlük - Türkçe Etimolojik Sözlük" [Nişanyan Dictionary - Turkish Etymological Dictionary] (dalam bahasa Turki). Diarkibkan daripada yang asal pada December 28, 2021.
  14. ^ "Rum Kelime Kökeni, Kelimesinin Anlamı - Etimoloji" [Greek Word Origin, Meaning of the Word - Etymology] (dalam bahasa Turki). Diarkibkan daripada yang asal pada December 28, 2021.
  15. ^ a b Özkan, Hakan (2013). "The Pontic Greek spoken by Muslims in the villages of Beşköy in the province of present-day Trabzon". Byzantine and Modern Greek Studies. 37 (1): 130–150. doi:10.1179/0307013112z.00000000023.
  16. ^ Topalidis, Sam (17 February 2017). "Development of the Pontic Greek Dialect". PontosWorld. Diarkibkan daripada yang asal pada September 24, 2020. Dicapai pada 2017-05-01.
  17. ^ Mackridge, Peter (October 10, 1991). "The Pontic dialect: a corrupt version of Ancient Greek?". Journal of Refugee Studies. Academia. 4 (4): 335–339. doi:10.1093/jrs/4.4.335.

Bibliografi

  • Berikashvili, S. (2017). Morphological aspects of Yunani Pontos spoken in Georgia [Aspek-aspek morfologi bahasa Yunani Pontos yang dituturkan di Georgia]. LINCOM GmbH. ISBN 978-3862888528.
  • Öztürk, Ö. (2005). Karadeniz: ansiklopedik sözlük. Heyamola Yayıncılık. İstanbul. ISBN 975-6121-00-9.
  • Τομπαΐδης, Δ.Ε. (1988). Η Ποντιακή Διάλεκτος. Αθήνα: Αρχείον Πόντου. (Tompaidis, D.E. (1988). Dialek Pontos. Athens: Archeion Pontou.)
  • Τομπαΐδης, Δ.Ε. ϗ Συμεωνίδης, Χ.Π. (2002). Συμπλήρωμα στο Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντικής Διαλέκτου του Α.Α. Παπαδόπουλου. Αθήνα: Αρχείον Πόντου. (Tompaidis, D.E. & Simeonidis, C.P. (2002). Penambahan Leksikon Sejarah Dialek Pontos A.A. Papadopoulos. Athens: Archeion Pontou.)
  • Παπαδόπουλος, Α.Α. (1955). Ιστορική Γραμματική της Ποντικής Διαλέκτου. Αθήνα: Επιτροπή Ποντιακών Μελετών. (Papadopoulos, A.A. (1955). Tatabahasa Sejarawi Dialek Pontos. Athens: Jawatankuasa Pengajian Pontia.)
  • Παπαδόπουλος, Α.Α. (1958–61). Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντικής Διαλέκτου. 2 τόμ. Αθήνα: Μυρτίδης. (Papadopoulos, A.A. (1958–61). Leksikon Sejarawi Dialek Pontos. 2 jilid. Athens: Mirtidis.)
  • Οικονομίδης, Δ.Η. (1958). Γραμματική της Ελληνικής Διαλέκτου του Πόντου. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (Oikonomidis, D.I. (1958). Tatabahasa Dialek Yunani Pontos. Athens: Akademi Athens.)
  • Τοπχαράς, Κονσταντίνος. (1998) [1932]. Η Γραμματική της Ποντιακής: Ι Γραματικι τι Ρομεικυ τι Ποντεικυ τι Γλοςας. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη. (Topcharas, K. (1998) [1932]. Tatabahasa Pontos. Thessaloniki: Afoi Kiriakidi.)

Pautan luar