Balindeyên Kurdistanê
Firinde an balinde , çivîk , çûk an teyr li gelek cinsên cuda cuda tên parvekirin. Di salên 1964-65an de çûknasê (ornîtolog) alman ê bi navê H. Kumerloeve li herêmên Wan û Hekariyê (Bakurê Kurdistanê) 219 cure komar kirin. Eve çend ji firindeyên Kurdistanê ne:
Qû , qaza îraqî an qubeqaza lal (Cygnus olor )
Qaz (Alopochen )
Qaza sîngsor (Branta ruficollis )
Qaza reş
Qaza enîçal , sîqeşanî gewre [ Not 1] (Anser albifrons )
Qaza risasî ya ravrav , xasesî şaqaz [ Not 1] (Anser anser )
Sî (Anser , Branta )
Soravî , soravêrk , sorave , sûreqang [ Not 1] , sûrawîlk [ Not 1] (Tadorna ferruginea )
Werdeka golan , qazmeraviya belek [Şah .], helletanc [ Not 1] (Tadorna tadorna )
Enîzer , feşan [ Not 1] (Anas penelope )
Werdek , miravî an ordek (Anas , Aythya , Melanitta )
Binkûreş , qûnreş [ Not 1] (Anas strepera)
Curek an jî currek, curremirawî [ Not 1] (Anas crecca )
Werdeka avî , werdeka bejî, miravî , meravî [Şah .], sone [ Not 1] , sersewz [ Not 1] (Anas platyrhynchos )
Piştçavbaz, xilxil [ Not 1] (Anas querquedula )
Kepîpan , lûtpan [ Not 1] (Anas clypeata )
Werdeka sersor , sersûr [ Not 1] (Aythya ferina )
Kofîkezik , mirawî cixedar [ Not 1] (Aythya fuligula )
Werdeka kûvî (Anas platyrhynchos )[ 1]
Sûreqan (?)
Xarxarîk (werdeka behdînî) (?)
Kewê gozel (Alectoris chukar kurdistanica )
Kewê eqraz (Alectoris graeca kurdistanica )
Kewsorik , kewê Şingarê (Alectoris graeca weral )
Sûsik, vitik an sûske [ Not 1] (Ammoperdix griseogularis )
Por (Francolinus franculinus )
Çîr an kewê çîr (Perdix perdix canescens )
Zirsûsik (zirrsûsik), sûsk, qitbarûd[ 3] , kerank (kerrank), kerro an hewêrde [ Not 1] , kerrewale [ Not 1] (Coturnix coturnix )
Semanek , qerqewil , qerqawul , çor cinsê (Phasianus )
Tîtav (Phasianus colchicus )
Sûs , barît, ebdal, karwankuj, qolsîmanok (?)
Vitik an sûsik (Ammoperdix griseogularis)
Çîr an kewê çîr (
Perdix perdix )
Zirsûsik an jî kerro (
Coturnix coturnix )
Kewê gozel (
Alectoris chukar )
Por (
Francolinus franculinus )
Kewê eqraz (
Alectoris graeca kurdistanica )
Tîtav (
Phasianus colchicus )
Famîleya mirîşkên beyaban (Tetraonidae )
Famîleya qirmiraviyan (Phalacrocoracidae )
Baleban , balebanê girse (Botaurus stellaris )
Zirbaleban (Ixobrychus minutus )
Garanîk (garranîk), şawerîxne [ Not 1] (Bublucus ibis )
Şaho an şîh (Egretta garzetta )
Şaqaviyê spî yê mezin , şawespîlke [ Not 1] (Egretta alba )
Şîrînşaho , masîgir , xemexwere [ Not 1] ji cinsê (Ardea )
Şaqaviyê gewr , şaq, bizinler, şîneşaho [ Not 1] (Ardea cinerea )
Şaqaviyê gerdenmar , şawemildirêj [ Not 1] (Ardea purpurea )
Şaqaviyê zêrîn [çavkanî hewce ye ] , şîrînşahoyê golan (?) (Ardeola ralloides )
Famîleya leglegan (Ciconiidae )
Famîleya keçelan (Threskiornithidae )
Famîleya sorewîlkan (Phoenicopteridae )
Flemîngoyê mezintir an sorewîlk (Phoenicopterus roseaus )
Baz (Accipiter )
Şabaz , terlan (terrlan) (Accipiter gentilis )
Başokê mezin , waşeyê gewr (Accipiter brevipes )
Eylo , helo, daraş, wirxal an qertel (Aquila chrysaetos )
Şahîn [çavkanî hewce ye ] (Buteo buteo ) ji cinsên (Buteo ), (Pernis )
Bazê lingdirêj (Buteo rufinus )
Hulîmarxwer an qertelê marxwer (Circaetus gallicus )[ 4]
Başok (Accipiter nisus )
Hûrhûrik (Circus aeruginosus )
Hulîçal (Circus macrourus )
Hulîçalê mirîşkan ,[çavkanî hewce ye ] hulîçalê bakur (?) (Circus cyaneus )
Başokê marxwer , kulemar (Elanus caeruleus )[ 5]
Şelaqe (Milvus regalis )[çavkanî hewce ye ]
Sîqalkê reş an sisyarek (Aegypius monachus ) ji cinsê (Aegypius )
Sîsark , simsiyark, kurta Misrê, kurta kelaxa, sîqalkê gurî(?), sîsolek, sîsolekê gurî an delaş(?) (Neophron pernopterus )
Sîmerx an sîqalok (Gyps fulvus )
Sîqalokê birî (Gypaetus barbatus )
Famîleya eyloyên masîgir (Pandionidae )
Famîleya şimqaran (Falconidae )
Famîleya mirîşkên avî (Rallidae )
Famîleya qulingan (Gruidae )
Famîleya lepkexuran Haematopodidae
Famîleya çekmesoran (Recurvirostridae )
Famîleya birakedîkan (Burhinidae )
Famîleya lixavgoran (Glareolidae )
Famîleya tirlîkan (Charadriidae )
Tirlîk , tîtirewask , zîqawle [ Not 1] , rewrewe [ Not 1] (Charadrius )
Xilxîlok , Tirlîkê biçûk, rewreweyê gerdin bixalî biçûk [ Not 1] (Charadrius dubius )
Tirlîk , rewrewey gerdin bexalî gewre [ Not 1] (Charadrius hiaticula )
Kedîkê bersingreş , zîqawley sîngreş [ Not 1] (Hoplopterus spinosus )
Tirlîkê boz (Pluvialis squatarola )
Nikulsora beravî , kedîk, teyrikê miriyan, teyrikê ereban, deydûmek [ Not 1] , zîqawle [ Not 1] (Vanellus indicus )
Kedîkê kurîspî , zîqawley kilkspî [ Not 1] (Vanellus leucurus )
Xiloçîzik ,Kedîkê bi kofîk, zîqawle şamî [ Not 1] (Vanellus vanellus )
Famîleya çikçikeyan (Scolopacidae )
Çikçikeyê nikilkurt ê biçûk , qurawîlkey biçûk [ Not 1] (Lymnocryptes minimus )
Herîsorik , Çikçikeyê nikildirêj ê navincî, qarîkik, qurawîlkey nawîne [ Not 1] (Gallinago gallinago )
Çixik,Mirîşka tiraşan, qaritika avî, beta avî, mirbaxî, mirebaxe, bêkas, an mirelare [ Not 1] (Scolopax rusticola )
Tûtika avê [çavkanî hewce ye ] an çikçikeya dûvikreş (Limosa limosa )
Çikçikeyê kesk ; Şêlaqeyê çillpawa [ Not 1] (Tringa ochropus )
Şêlaqeyê kesk (Tringa nebularia )
Çikçike ; şêlaqe 'eslle [ Not 1] (Actitis hypoleucos )
Famîleya şehingan (Laridae )
Famîleya meqesokên deryayî (Sternidae )
Famîleya ravgiran (Stercorariidae )
Kevoşînk , kotireşînk , kewê hêşîn, kevoka zinaran [Farq .], kotireşîne [ Not 1] , kotirekewî [ Not 1] , kotireşînke [ Not 1] (Columba livia )
Gapile , rimêle, remêle [Şah .], rimêl [Farq .], gopile, qurqurik (qurrqurrik), kotiregaye [ Not 1] , gapil [ Not 1] , gakotir [ Not 1] (Columba palumbus )
Tivîrk , tivîlk , tivîrank , kewkûrk , yakerîm [ Not 1] (Streptopelia decaocto )
Kotirî , qumrî, goyîn [Farq .], kotirebarîke [ Not 1] (Streptopelia turtur )
Qumriya navmalan , qumrî [ Not 1] (Streptopelia senegalensis )
Fatfatok , fatik , fatimok , tivîrk (Streptopelia ) (?)
Çetrî , çetrîtawus (?)
Famîleya tûtiyan (Psittacidae )
Bûmekorik , bumekorik, [Şah .], kundok, kundê çiçk, bimkerk, kerebûm, kerebum [Şah .], kundeşexse [ Not 1] , kundeserpan [ Not 1] (Athene noctua )
Kundê şaxdar , kundepişîle [ Not 1] (Asio otus )
Kundê goran (kundê gorran), kundequte [ Not 1] (Asio flammeus )
Şakund , kundê kor, kundê bor, kundegaye [ Not 1] , şabû [ Not 1] (Bubo bubo )
Tok , taqtaqî bor [ Not 1] (Otus brucei )
Bûm , taqtaqî [çavkanî hewce ye ] an jî pûm (otus scops )
Kundê şevê , an kundê qehweyî (Strix aluco )
Kundê şevê Kurdistanê (Strix aluco sanctinicolai )[ 6]
Famîleya kundên kadînan (Tytonidae )
Famîleya şivanxapînokan (Caprimulgidae )
Şivanxapînok [Farq .], şivangirok [Şah .], şivanlêvink [Şah .], şivanheyrînk [Şah .], şivanmijûlk [Şah .], şivanşitexelîng , bizinmij , çûka şivanan , şevhelû , xapxapok , şiwan xelletêne [ Not 1] (Caprimulgus europeus )
Famîleya vîzvîzik an ebabîlan (Apodidae )
Çevrîk, çivrînk, ebabîlk, çewrûke,Vîzvîzik , vîzvîjik , çûçika tûtelanî an pîlstenga sîngspî [ Not 1] , teyrenebabîl [ Not 1] , çewroke [ Not 1] (Apus apus )
Çevrîka çiyayî , çevrîka navçiya , çewrokey alpî [ Not 1] (Apus melba )
Çevrîka biçûk , çevrîka binpiştspî [Şah .], çewrokey biçûk [ Not 1] (Apus affinis )
Famîleya şahmasîgran Alcedinidae
Famîleya masîxweran Halcyonidae
Famîleya şalûlan (Meropidae )
Famîleya qerejokan (Coraciidae )
Qelaşînk , qeleşînk [Farq .], bûkcuhî , şînşînk , kerê keraco , qerejok , kerhajo , keraco , qirhajo (qirrhajo), kaselleşînke [ Not 1] , xumeşînke [ Not 1] (Coracias garrulus )
Famîleya diksilêmanan (Upupidae )
Silêmanê dunikul , çûka dumdum, dodo, dawudê dunikul, diksilêman, hûphûpik an teyrikê dunikul (Upopa epopa )
Famîleya serstrîkan (Fringillidae )
Befrîk , bifroke , gûçnarik , seyrey lêrrewarran [ Not 1] (Fringilla coelebs )
Serstrîkê serreş , seyrey serreş [ Not 1] (Fringilla montifringilla )
Serstrîkê enîsor , seyrey nêwçawansûr [ Not 1] (Serinus pusillus )
Serstrîkê enîzer , seyrey nêwçawanzerd [ Not 1] (Serinus serinus )
Serstrîkê kesk , pêping , pêpeqing , seyrey kesk (Carduelis chloris )
Zengilok , zengulitik , zengulîlat , zengilîle , kilîl milîl , çûka mastî , heftrengîle , heftrengîn , silivî , şivanok , zelor , zengullemîre [ Not 1] (Carduelis carduelis )
Serstrîkê zer , seyrey zerd [ Not 1] (Carduelis spinus )
Serstrîk , çûçika têvriyan , zîqzîqe , seyrey sîngsûr [ Not 1] (Carduelis cannabina )
Serstrîkê binpiştsor , seyrey kêwî [ Not 1] (Carduelis flavirostris )
Bersork (Pyrrhula pyrrhula )
Kezwankelotik , keskankiroj [Farq .], seyrey dendûkgewre [ Not 1] (Coccothraustes coccothraustes )
Famîleya çirçirokan (Emberizidae )
Çirçiroka zer , surrey lîmoyî [ Not 1] (Emberiza citrinella )
Çirçiroka zinaran , surrey kêwî [ Not 1] (Emberiza cia )
Çirçiroka serxwelîkî , surrey lacangzerd [ Not 1] (Emberiza cineracea )
Çirçiroka gewrîzer , surrey serzeytûnî [ Not 1] (Emberiza hortulana )
Çirçiroka levenan , surrey zelan [ Not 1] (Emberiza schoeniclus )
Zerzerî , zerwêleyê cehan , tûtire'êl (tûtirre'êl), çûçezer , beyarok , zerdezêre [ Not 1] , zerdî welî [ Not 1] (Emberiza melanocephala )
Çîzçîzok , Çirçirok (çirrçirrok), Garsok , cit , surremêrge [ Not 1] , surrsurremêrg [ Not 1] (Miliaria calandra )
Çirçiroka berfê (?), çivîka berfê , çivîka befrê (Plectrophenax nivalis )
Famîleya qirikan (Corvidae )
Şirkak , kirkak , kirkewt (kirrkewt), şilkak , bûrek , qirika belek , qijawke [ Not 1] , qijallke [ Not 1] , hewt zimanke [ Not 1] (Garrulus glandarius )
Qirereşka biçûk , qajik , qijik , qelerreşe [ Not 1] , qellasêlke [ Not 1] , çîq [ Not 1] , qellerreşke [ Not 1] (Corvus monedula )
Qaqîşk , qaqwîşk , qelqîj , qelqijk , qijyank , qajû, qajuwemerre [ Not 1] , qajî dendûksûr [ Not 1] (Pyrrhocorax pyrrhocorax )
Qaqîşkê nikulzer , qajuwe dendûkzerde [ Not 1] (Pyrrhocorax graculus )
Qirika reş , qirereşka ziyanan (qirrerreşka ziyanan), qelexurav , qelexirab , qela mizgînî, qiriqa zeviyan (Corvus frugilegus )
Qirgurik (qirrgurik), qira kelexan (qirra kelexan), qelareşk (Corvus corax )
Zaq , qijqelank, dûdirêjk, qelqişk, qelebask, dûvdirêj, qijok, qijak, qijqijik, qelebaçke [ Not 1] , qeşqelle [ Not 1] (Pica pica )
Qirgewrik (qirrgewrik), qirbelek (qirrbelek), qelegewr , qirik , qelebelleke [ Not 1] , qelesabûnî [ Not 1] (Corvus corone cornix )
Qarqarok , qel, teyrê kelax [ Not 1] (Corvus corone corone )
Famîleya çûkreşan (Sturnidae )
Reşîşk , zerzûrî , gûbijînk , reşwêle , çûkreş , keşûşke , cîq , serû [ Not 1] , reşêle [ Not 1] , reşîle [ Not 1] , reşole [ Not 1] , gawanî [ Not 1] (Sturnus vulgaris )
Teyrkulî , xezayîk , xezalok , reşîlesor , xezayî [ Not 1] , çolekexezayî [ Not 1] , aynemel [ Not 1] (Sturnus roseus )
Çûkreş an cîq (
Sturnus vulgaris )
Famîleya tûkan (Certhiidae )
Famîleya kevirhilperkan Tichodramadidae
Beytik , çivîka beytik , sivyank , sîvandok , tivîl , berşe , çoleke [ Not 1] (Passer domesticus )
Sivyankê çolê , çolekey sîngreş [ Not 1] (Passer hispaniolensis )
Sivyankê çeman , çolekey çoman [ Not 1] (Passer moabiticus )
Beytika dahlan , Sivyanokê darûbaran, çolekey daran [ Not 1] (Passer montanus )
Beytika boz , Sivyankê keviran , çolekey bor [ Not 1] (Petronia brachydactyla )
Sêddank , çolekey kêwî [ Not 1] (Petronia petronia )
Sivyankê befre , çivîka berfê , çolekey befrî [ Not 1] (Montifringilla nivalis )
Çikçiko (?)
Çûka bedensore xevxevkesk (?)
Çûka gewremelisork (?)
Çûka pêsirqîçik (?)
Çûka qarîtkên çîqdirêj (?)
Pitpito (?)
Famîleya fîsqegulan (Paridae )
Famîleya êtîmokên kurîdirêj (Aegithalidae )
Famîleya çirvindikan (Troglodytidae )
Çitok, Çirvindik, bilbilê dehlan, çirzink, çirvink, mûte , hewêrde an fisqe [ Not 1] , çolekemişke [ Not 1] , kellefinde [ Not 1] (Troglodytes troglodytes )
Mûte (
Troglodytes troglodytes )
Famîleya berkuteyan (Sittidae )
Famîleya kîrkotan (Laniidae )
Famîleya pispilkan (Remizidae )
Famîleya fîsqegulên bisimbêl (Paradoxornithidae )
Çoleke , hecîreşk, qernequşk, qerneqûçik an cinsê (Hirundo )
Hechecikê malan an perresêlke an jî perresêlkeyê paşellspî (Delichon urbica )
Hacîreşka gewr a çiyayî, hechecikê zinaran ; perresêlkeyê rewezan (Ptyonoprogne rupestris an Hirundo rupestris )
Hacîlok an jî dîlmeqesk (Hirundo rustica )
Hacîreşka binepiştsor ; perresêlkeyê paşêlsor (Hirundo daurica )
Hacîreşka kendalavan, kûşk an perresêlkey xîzellan (Riparia riparia )
Famîleya balavîkan an qûnhejhejokan (Motacillidae )
Famîleya bilbilên nas (Pycnonotidae )
Famîleya Bombycillidae
Famîleya Hypocoliidae
Famîleya çûkên biavger (Cinclidae )
Famîleya bilbilên strî (Prunellidae )
Famîleya boqijeyan (Turdidae )
Famîleya çivîkên şeytanok (Sylviidae )
Famîleya Çûkên dengbêjCettiidae
Famîleya Regulidae
Çend balindeyên ku li navên xwe yên zanistî digerin (2008)
Çavkanî û not
Not
^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg dh di dj dk dl dm dn do dp dq dr ds dt du dv dw dx dy dz ea eb ec ed ee ef eg eh ei ej ek el em en eo ep eq er es et eu ev ew ex ey ez fa fb fc fd fe ff fg fh fi fj fk fl fm fn fo fp fq fr Ev navek bi soranî e.
Çavkanî
Ehmed Behrî (2001). Ferhengî balinde. Aras , Hewlêr.
Zana Farqînî . Ferhenga kurdî-tirkî. Enstîtuya Kurdî, Stenbol. = [Farq .]
Zana Farqînî. Türkçe-Kürtçe Sözlük. Enstîtuya Kurdî, Stenbol.
Îzolî . Ferhenga kurdî-tirkî-kurdî. = [Îz .]
H. Kumerloeve (1969). Zur Avifauna des Van Gölü- und Hakkâri-Gebietes (E/SE-Kleinasien), Revue de la Faculté des Sciences de l'Université d'Istanbul , Série B, Tome XXXIV, Fasc. 3-4.
R.F. Porter, S. Christensen, P. Schiermacker-Hansen (1996). Field Guide to the birds of the Middle East. T & A D Poyser, London.
Îsmaîl Taha Şahîn (2006). Balindeyên Kurdistanê, 1-4. Spîrêz , Duhok. = [Şah .]
Dr. Mehmed Teqî Îbrahîmpûr (1373). Wajename-ye Kordî-Farsî. Qeqnûs, Taran.
Taufiq Wahby & C.J. Edmonds (1966/1996). A Kurdish-English Dictionary. Oxford University Press, Oxford.
Girêdanên derve
Faunaya Kurdistanê
Nemovikdar
Movikdar