სომხური ხალიჩა

ფაზირიქის ხალიჩა

სომხური ხალიჩა (სომხ. Հայկական գորգ) აღნიშნავს სომხეთში ან სომხების მიერ კონკრეტული ტექნიკითა და მეთოდით მოქსოვილ ხალიჩებს უძველესი დროიდან დღემდე.[1][2][3] იგი აღნიშნავს ბრტყლად ნაქსოვ ტექსილის ნიმუშებსაც. ტერმინი შეიცავს ბევრ ვარიანტსა და სუბ-სახეობას. მათთვის დამახასიათებელი სისუსტის გამო ანტიკური ეპოქიდან თითქმის არაფერი - არც ხალიჩები და არც ფრაგმენტები - გადარჩენილა. ჩვენამდე მხოლოდ გვიანი შუა საუკუნეების ნიმუშებმა მოაღწია.

უძველესი დროიდან სომხეთში ხალიჩები იატაკზე დასაფენად, კედლების, დივნების, სკამების, საწოლებისა და მაგიდების გასაფორმებლად გამოიყენებოდა.[4] სომხეთშიხალიჩების დამზადება ყოველდღიური ცხოვრების ნაწილი გახდა და სავალდებულო იყო ყველა ოჯახისთვის. ხალიჩების დამზადება ძირითადად ქალების საქმიანობის ნაწილი იყო.[5] სომხური ხალიჩები უნიკალური „ტექსტებია“, რადგანაც მათზე გამოსახული ორნამენტები და წმინდა სიმბოლოები სომხთა წინაპრების რელიგიური და სხვა რწმენების შესახებ გვიქმნის წარმოდგენას.

ეტიმოლოგია

სომხური ხალიჩების დამზადების ცენტრების რუკა, XIX-XX სს.

ხალიჩის შესაბამისი სიტყვა სომხურში არის karpet (სომხ. կարպետ)[6] ან gorg (სომხ. գորգ)[7]. აღნიშნული სიტყვები სომხურ ენაში სინონიმებია.

სომხური სიტყვა gorg პირველად XVIII საუკუნის წერილობით წყაროებში გვხვდება. აღნიშნული სიტყვა გვხვდება არცახის ქაფთავანის ტაძრის კედლის წარწერაში, რომელიც 1242-1243 წლებით თარიღდება.[8][9] სომხეთის კვლევების პროფესორი, გრიგორ კაპანციანი მიიჩნევს, რომ ეს სიტყვა ხეთურ-სომხური ლექსიკონიდან მოდის და სიტყვის თავდაპირველ ვარიანტად ფორმებს „koork“ და „koorkas“ მიიჩნევს. ხეთების კვლევების სპეციალისტი, ედგარ სტირტევანტი მიიჩნეევს, რომ აღნიშნული სიტყვა „ცხენის ქსოვილს“ აღნიშნავს.[10]

ისტორია

სომხური ხალიჩების ხელოვნების ფესვები ანტიკურ ხანაშია, თუმცა უძველესი პერიოდის ხალიჩები და მათი ფრაგმენტები არ არის შემორჩენილი. ადრეული და გვიანი შუა საუკუნეების ხალიჩების ნიმუშების პოვნა პირად და მსოფლიოს სხვადასხვა მუზეუმის კოლექციებშია შესაძლებელი.

სომხური ხალიჩების მაღაზია ერევანში

სომხეთის ტერიტორიაზე ჩატარებული გათხრებისას აღმოჩენილი ხალიჩების ფრაგმენტები ძვ.წ. VII საუკუნით თრიღდება. ამ პერიოდის მთლიანი ან თითქმის მთლიანი ხალიჩები ჯერ კიდევ არ არის აღმოჩენილი. უძველესი მოქსოვილი ხალიჩა ფაზიქის ხალიჩაა, რომელიც ციმბირის ერთ-ერთ სამარხში აღმოაჩინეს და ძვ.წ. V-III საუკუნეებით თარიღდება და ამჟამად სანქტ-პეტერბურგში, ერმიტაჟის მუზეუმში ინახება. ძვ.წ.-ით V საუკუნის ისტორიკოსი, ჰეროდოტე წერს, რომ კავკასიის ბინადრები ხალიჩებს ისეთი ბრწყინვალე ფერებით ქსოვდნენ, რომ მას ფერი არ გასდიოდა.[11]

საბჭოთა კავშირის დროს კავკასიაში ხალიჩების დამზადებამ, ისევე, როგორც ცენტრალურ აზიაში ახალ ეტაპზე გადაინაცვლა. საბჭოითა კავშირმა ხალიჩების წარმოების დიდი ნაწილის კომერციალიზაცია მოახდინა და ხალიჩების დამზადებამ საოჯახო საქმიდან კომერციული წარმოების სახე მიიღო. მიუხედავად ამისა, სასოფლო არეალებში ხალიჩების დამზადების ტრადიციული მეთოდები შეინარჩუნეს და მათ კვლავ ოჯახები ამზადებდნენ. კომერციული ხალიჩების შემქმნელები თავიანთ მეთოდებში თავისუფალი იყვნენ, თუმცა რელიგიური თემები შეზღუდული იყო. ამ პერიოდში სომხური ხალიჩის დიზაინი ნაწილობრივ შეიცვალა. ბევრ „საბჭოურ ხალიჩაზე“ კომუნისტი ლიდერები იყვნენ აღბეჭდილი.

საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ ხალიჩების დამზადების ხელოვნება სომხეთსა და მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკაში კვლავ ვითარდება. ხალიჩებს კერძო კომპანიები ან ოჯახები ამზადებენ. ზოგიერთი მქსოველი სომხური ტაძრებისა და მანუსკრიპტების ტრადიციულ მეთოდებს იყენებს.

ხალიჩების მწარმოებლები სომხეთში

სომეხი გოგონები ხალიჩების ქსოვის პროცესში, 1907 წელი

2016 წლისთვის სომხეთის ტერიტორიაზე ხალიჩების მწარმოებელი 5 ფირმა ფუნქციონირებდა:[12] არმის ხალიჩა (ერევანი) 1924 წლიდან ფუნქციონირებს და 2002 წელს გახდა პრივატიზებული. იენგოიანის ხალიჩები - ფუნქციონირებს 1958 (პრივატიზირებული გახდა 1996 წელს) წლიდან გეღარქუნიქის პროვინციაში. ჯრაშოღის ხალიჩა ფუნქციონირებს 1959 წლიდან ტავუშის პროვინციაში. თუფენქიანის ხალიჩები (ხელით დამზადებული ხალიჩები) ერევანში 1994 წლიდან ფუნქციონირებს და მაგერიანის ხალიჩები (ხელით დამზადებული ხალიჩები) 2000 წლიდან ფუნქციონირებს სომხეთის დედაქალაქში. გარდა ამ ხუთი ფირმისა, 2013 წლიდან თვითაღიარებულ მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკის დედაქალაქ ხანქენდში ხელით დამზადებული ხალიჩების ფირმა ყარაბაღის ხალიჩა ფუნქციონირებს.[13]

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

  1. ↑ Temurjyan, В. С. (1955). "The Carpet Weaving in Armenia" ("Ковроделие в Армении"). Yerevan: Institute of History, Academy of Science of the Armenian SSR. 
  2. ↑ Davtyan Давтян С., С. (1975). "Armenian Carpet" ("Армянский карпет"). Yerevan: Academy of Science of the Armenian SSR. 
  3. ↑ Kouymjian, Dickran (1991). "Les tapis à inscriptions arméniennes",in "Tapis et textiles arméniens". Marseilles, გვ. 247–253. 
  4. ↑ N. Marr, Armgiz, 1939, Yerevan, p. 197 - in Russian
  5. ↑ "Armenians. The End of the 19th - Beginning of the 20th century" at Russian Ethnographic Museum, St. Petersburg, Russia დაარქივებული December 24, 2009, საიტზე Wayback Machine.
  6. ↑ Армянско-русский словарь, Издательство АН Армянской ССР, Ереван, 1987, стр. 345
  7. ↑ Армянско-русский словарь, Издательство АН Армянской ССР, Ереван, 1987, стр. 167
  8. ↑ Голоссарий. Карпет
  9. ↑ Kh. Hakobyan, "Medieval Art of Artsakh", Yerevan, Armenian SSR, "Parberakan, 1990, p. 84, ISBN 5-8079-0195-9
  10. ↑ Sturtevant, Edgar H. (1931). Hittite glossary: words of known or conjectured meaning, with Sumerian ideograms and Accadian words common in Hittite texts. Language, Vol. 7, No. 2, pp. 3-82., Language Monograph No. 9.
  11. ↑ The Nine Books of the Histories of Herodotus. Thomas Gaisford, Peter Laurent, London, 1846, CLIO I p.99
  12. ↑ Armenian carpet traditions
  13. ↑ About Karabakh Carpet. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-09-07. ციტირების თარიღი: 2019-11-07.

Read other articles:

L'Inconnue

Short story by French author Guy de Maupassant, published in 1885 For other uses, see Lucy Virginia French. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: L'Inconnue – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2014) (Learn how and when to remove this template message) La ConfidenceShort story b...

 

SMA Negeri 1 Sidikalang

SMA Negeri 1 SidikalangInformasiDidirikan17 Januari 1962JenisNegeriAkreditasiAKepala SekolahSilas Sihombing[1]Jumlah kelas36 kelas termasuk MIA dan IISJurusan atau peminatanMatematika dan Ilmu Alam dan Ilmu Ilmu SosialRentang kelasX-XIIKurikulumKTSP dan Kurikulum 2013StatusSekolah RujukanAlamatLokasiJalan Dr. F.L. Tobing No. 1, Sidikalang, Dairi, Sumatera Utara, IndonesiaTel./Faks.+62-627-21232Situs webhttps://smanegeri1sidikalang.sch.id/Surelhttps://info@smanegeri1sidi...

 

الأميرة إليزابيث أميرة كلارنس

الأميرة إليزابيث أميرة كلارنس   معلومات شخصية الميلاد 10 ديسمبر 1820(1820-12-10)قصر سانت جيمس  الوفاة 4 مارس 1821 (0 سنة)   قصر سانت جيمس  سبب الوفاة انسداد معوي  مكان الدفن كنيسة القديس جورج  مواطنة المملكة المتحدة لبريطانيا العظمى وأيرلندا  الأب ويليام الرابع ملك ال...

Gelbison Cilento Vallo della Lucania

Italian football club Football clubGelbisonFull nameGelbison Cilento Vallo della LucaniaFounded1956GroundStadio Giovanni Morra,Vallo della Lucania, ItalyCapacity2,250ChairmanMaurizio PuglisiManagerGianluca EspositoLeagueSerie D Group H2022–23Serie C Group C, 18thh of 20 (relegated) Home colours Away colours Gelbison Cilento Vallo della Lucania,[1] commonly known as Gelbison, is an Italian association football club located in Vallo della Lucania, Campania. Gelbison currently plays in...

 

Ann Arbor, Michigan

Ann Arbor beralih ke halaman ini. Untuk kegunaan lain, lihat Ann Arbor (disambiguasi). Ann Arbor, MichiganKotaKota Ann ArborDari atas, kiri ke kanan: pemandangan kota Ann Arbor, matahari terbenam di Ann Arbor, Gereja Episkopal Saint Andrew, Sungai Huron, dan Pameran Seni Ann Arbor 2019Peta interaktif Ann ArborKoordinat: 42°16′53″N 83°44′54″W / 42.28139°N 83.74833°W / 42.28139; -83.74833Koordinat: 42°16′53″N 83°44′54″W / 42.28139°N...

 

Omar Sívori

Omar Sívori Informasi pribadiNama lengkap Enrique Omar SívoriTanggal lahir 2 Oktober 1935Tempat lahir San Nicolás, ArgentinaTanggal meninggal 17 Februari 2005(2005-02-17) (umur 69)Tempat meninggal San Nicolás, ArgentinaTinggi 1,63 m (5 ft 4 in)Posisi bermain Striker / PlaymakerNomor 10Karier senior*Tahun Tim Tampil (Gol) 1954–19571957–19651965–1969 River PlateJuventusNapoli 063 0(29)215 (134)063 0(12) Tim nasional1956–19571961–1962 ArgentinaItalia 19 0(9)09 ...

Klapanunggal, Bogor

KlapanunggalKecamatanKlapanunggalPeta lokasi Kecamatan KlapanunggalKoordinat: 6°27′47″S 106°57′12″E / 6.463009030419063°S 106.95330962366815°E / -6.463009030419063; 106.95330962366815Negara IndonesiaProvinsiJawa BaratKabupatenBogorPemerintahan • CamatDrs. Achmad Kosasih, M.SiPopulasi • Total114,056 Jiwa (2.010) jiwaKode Kemendagri32.01.32 Kode BPS3201181 Desa/kelurahan9 Kantor Baru Kecamatan Klapanunggal Bogor, Jawa Barat Klapan...

 

Tina Nanami

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Desember 2023. Tina Nanami Tina Nanami (Jepang: 七海ティナ; lahir 8 Desember 1993) adalah seorang pemeran film dewasa Jepang. Awalnya merupakan seorang idola gravure, ia debut sebagai pemeran film dewasa pada Januari 2019. Ia merilis singel perdananya yang ...

 

The Rifles (band)

English indie rock band For other uses, see The Rifles and The Rifles (novel). The RiflesThe Rifles in concert in Doornroosje, Nijmegen, NetherlandsBackground informationOriginChingford, EnglandGenresIndie rockYears active2004–presentLabelsCooking VinylSixsevenineUniversal PublishingMembersJoel StokerLucas CrowtherRobert PyneGrant MarshDean MumfordPast membersLee BurgessKenton ShinnWebsitetherifles.com The Rifles are an English indie rock band from Chingford, London. Their debut album No Lo...

VP-5

Patrol squadron of the US Navy VP-5 Mad FoxesVP-5 Unit InsigniaActive2 January 1937 – presentCountryUnited StatesBranch United States NavyTypePatrolRoleMaritime PatrolAnti-Submarine WarfareAnti-Surface WarfareIntelligence, Surveillance, and ReconnaissanceELINTSIGINTSearch and RescueDrug InterdictionShip InterdictionPart ofCommander, Patrol and Reconnaissance Wing ElevenGarrison/HQNaval Air Station JacksonvilleNickname(s)Blue Foxes Blind Foxes (1943–1946)Mad Foxes (1948 – present)Pa...

 

التحالف الفرنسي الأمريكي

استقبال فرانكلين في محكمة فرانكي ، 1778 كان التحالف الفرنسيّ الأمريكيّ تحالفًا أُبرِم سنة 1778 بين مملكة فرنسا والولايات المتحدة خلال حرب الاستقلال الأمريكية. اتخذت معاهدة التحالف طابعًا رسميًا عام 1778، وكانت معاهدة عسكرية بحيث زودت فرنسا العتاد للأمريكيين. انضمت هولندا وإسب...

 

Lobo-guará

Lobo-guará Ocorrência: Pleistoceno - Recente Lobo-guará fotografado no sul de Minas Gerais. Estado de conservação Quase ameaçada (IUCN 3.1) [2] Classificação científica Reino: Animal Filo: Cordados Classe: Mamíferos Ordem: Carnívoros Família: Canídeos Género: ChrysocyonSmith, 1839 Espécie: C. brachyurus Nome binomial Chrysocyon brachyurus[1](Illiger, 1815) Espécie-tipo Canis jubatusDesmarest, 1820 Distribuição geográfica Sinónimos[3] Canis brachyurus Illiger, 1811 Canis c...

2002 ICC Champions Trophy

2002 cricket tournament held in Sri Lanka Cricket tournament 2002 ICC Champions TrophyAdministrator(s)International Cricket CouncilCricket formatOne Day InternationalTournament format(s)Round-robin and knockoutHost(s) Sri LankaChampions India Sri Lanka (1st title)Participants12Most runs Virender Sehwag (271)Most wickets Muttiah Muralitharan (10)← 20002004 → The 2002 ICC Champions Trophy was a cricket tournament held in Sri Lanka in 2002. It marked the third edition ...

 

German fortification of Guernsey

Aspect of the German occupation of Guernsey Observation post Marine Peilstand 4 (2015) After the Wehrmacht occupied the Channel Islands on 30 June 1940, they assessed the existing defences to determine if they would be of use. The Germans found the Islands' fortifications antiquated and woefully inadequate for modern warfare. Because the Germans expected to invade the United Kingdom in the autumn of 1940, they decided that expenditure on defences for the islands would be a waste. Initial...

 

ايل كانتو ديلي إيتالياني

Il Canto degli Italiani أديب كانت ديلي إيتالياني العنوان بالعربية اغنية الايطاليون   البلد إيطاليا  تاريخ الاعتماد 1859[1]  اللغة الإيطالية  استمع للنشيد   تعديل مصدري - تعديل   ورقة نوتة اللحن مع كلمات النشيد إيل كانتو ديلي إيتالياني (بالإيطالية: Il Canto degli Italiani)‏ وتعن�...

العلاقات الكورية الجنوبية الموريتانية

العلاقات الكورية الجنوبية الموريتانية كوريا الجنوبية موريتانيا   كوريا الجنوبية   موريتانيا تعديل مصدري - تعديل   العلاقات الكورية الجنوبية الموريتانية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين كوريا الجنوبية وموريتانيا.[1][2][3][4][5] مقارنة بين ا�...

 

Abbé Prévost

French novelist (1697–1763) Abbé PrévostPortrait by Georg Friedrich Schmidt, 1745BornAntoine François Prévost d'Exiles(1697-04-01)1 April 1697Hesdin, Artois, FranceDied25 November 1763(1763-11-25) (aged 66)Courteuil, Picardy, France Antoine François Prévost d'Exiles (UK: /ˌpreɪvoʊ dɛɡˈziːl/ PRAY-voh deg-ZEEL, US: /preɪˌvoʊ -/ pray-VOH -⁠, French: [ɑ̃twan fʁɑ̃swa pʁevo dɛɡzil]; 1 April 1697 – 25 November 1763), usually known simply as...

 

Alamo Square, San Francisco

Alamo Square Park redirects here. For the park in Colorado, see Alamo Square Park, Colorado Springs. Neighborhood of San Francisco in California, United StatesAlamo SquareNeighborhood of San FranciscoLooking across Alamo Square Park towards the famous Painted Ladies and city skylineAlamo SquareLocation within Central San FranciscoShow map of San FranciscoAlamo SquareAlamo Square (California)Show map of CaliforniaAlamo SquareAlamo Square (the United States)Show map of the United StatesCoordina...

بطاطا حلوة محمصة

هذه المقالة تحتاج للمزيد من الوصلات للمقالات الأخرى للمساعدة في ترابط مقالات الموسوعة. فضلًا ساعد في تحسين هذه المقالة بإضافة وصلات إلى المقالات المتعلقة بها الموجودة في النص الحالي. (يناير 2021) بطاطا حلوة محمصةمعلومات عامةالمنشأ الصين النوع طبق بطاطس المكونات الرئيسية swee...

 

List of statisticians

Statistics Outline Statisticians Glossary Notation Journals Lists of topics Articles Category Mathematics portal vte This list of statisticians lists people who have made notable contributions to the theories or application of statistics, or to the related fields of probability or machine learning. It includes the founders of statistics and others. It includes some 17th- and 18th-century mathematicians and polymaths whose work is regarded as influential in shaping the later discipline of...