PROFILPELAJAR.COM

ნიკელი, ₂₈Ni
ზოგადი თვისებები
მარტივი ნივთიერების ვიზუალური აღწერა	მოვერცხლისფრო-თეთრი
სტანდ. ატომური ; წონა Ar°(Ni)	58.6934±0.0004; 58.693±0.001 (დამრგვალება)
ნიკელი პერიოდულ სისტემაში
	კობალტი ← ნიკელი → სპილენძი
ატომური ნომერი (Z)	28
ჯგუფი	10
პერიოდი	4 პერიოდი
ბლოკი	d-ბლოკი
ელექტრონული კონფიგურაცია	[Ar] 3d8 4s2
ელექტრონი გარსზე	2, 8, 16, 2 ან 2, 8, 17, 1
	ელემენტის ატომის სქემა;
ფიზიკური თვისებები
აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ-ში	მყარი სხეული
დნობის; ტემპერატურა	1455 °C (1728 K, 2651 °F)
დუღილის; ტემპერატურა	2730 °C (3003 K, 4946 °F)
სიმკვრივე (ო.ტ.)	8.908 გ/სმ3
სიმკვრივე (ლ.წ.)	7.81 გ/სმ3
დნობის კუთ. სითბო	17.48 კჯ/მოლი
აორთქ. კუთ. სითბო	379 კჯ/მოლი
მოლური თბოტევადობა	26.07 ჯ/(მოლი·K)
ატომის თვისებები
ჟანგვის ხარისხი	−2, −1, 0, +1, +2, +3, +4
ელექტროდული პოტენციალი	;
ელექტროუარყოფითობა	პოლინგის სკალა: 1.91
იონიზაციის ენერგია	1: 737.1 კჯ/მოლ ; 2: 1753.0 კჯ/მოლ ; 3: 3395 კჯ/მოლ ; ;
ატომის რადიუსი	ემპირიული: 124 პმ
კოვალენტური რადიუსი (rcov)	124±4 პმ
ვან-დერ-ვალსის რადიუსი	163 პმ
	; ნიკელის სპექტრალური ზოლები
სხვა თვისებები
ბუნებაში გვხვდება	პირველადი ნუკლიდების სახით
მესრის სტრუქტურა	კუბური წახნაგცენტრირებული
ბგერის სიჩქარე	4900 m/s (ო. ტ.)
თერმული გაფართოება	13.4 µმ/(მ·K) (25 °C)
თბოგამტარობა	90.9 ვტ/(მ·K)
კუთრი წინაღობა	69.3 ნომ·მ (20 °C)
მაგნეტიზმი	ფერომაგნეტიკი
იუნგას მოდული	200 გპა
წანაცვლების მოდული	76 გპა
დრეკადობის მოდული	180 გპა
პუასონის კოეფიციენტი	0.31
მოოსის მეთოდი	4.0
ვიკერსის მეთოდი	638 მპა
ბრინელის მეთოდი	667–1600 მპა
CAS ნომერი	7440-02-0
ისტორია
აღმომჩენი და პირველი მიმღებია	Axel Fredrik Cronstedt (1751)
ნიკელის მთავარი იზოტოპები
	ნიკელი ვიკისაწყობში •

ნიკელი

28Ni

58.693

3d⁸ 4s²

ნიკელი^[1]^[2] (ლათ. Niccolum; ქიმიური სიმბოლო — ${\ce {Ni}}$ ) — ელემენტთა პერიოდული სისტემის მეოთხე პერიოდის, მეათე ჯგუფის (მოძველებული კლასიფიკაციით — მერვე ჯგუფის თანაური ქვეჯგუფის, VIIIბ) ქიმიური ელემენტი. მისი ატომური ნომერია 28, ატომური მასა — 58.693, t_დნ — 1455 °C, t_დუღ — 2730 °C, სიმკვრივე — 8.908 გ/სმ³. მოვერცხლოსფრო-თეთრი მბზინვარე ლითონი მცირე ოქროსფერი შეფერილობით ერთ-ერთია იმ ოთხი ფერომაგნიტურ ელემენტებს შორის, რომლებიც არსებობენ ოთახის ტემპერატურაზე; დანარჩენი სამია რკინა, კობალტი და გადოლინიუმი. იგი იმყოფება ქიმიურ ელემენტთა პერიოდული სისტემის მეათე ჯგუფში.

ნიკელის გამიყენების მაგალითები ცნობილია ჯერ კიდევ ქრისტეს შობამდე 3500 წლის წინათ, მაგრამ პირველად გამოყო და მისი ქიმიურ ელემენტად კლასიფიკაცია მოახდინა შვედმა ქიმიკოსმა კროონსტეტმა 1751 წელს, რომელსაც თავდაპირველად მისი შენადნობი აერია სპილენძის მინერალში. უფრო სუფთა სახით იგი მიღებული იყო 1804 წელს გერმანელი ქიმიკოსის ი. რიხტერის მიერ.^[3]

ნიკელის უდიდესი მომპოვებელი კვანძები განლაგებულია კანადაში - სადბერის კრატერი, რუსეთში - ნორილსკი და ახალ კალედონიაში. დედამიწის ქერქში ნიკელის შემცველობაა 5,8•10⁻³%.^[3] ლითონი კოროზიისადმი მაღალი მდგრადობით გამოირჩევა, რის გამოც მას იყენებენ სხვა ლითონების დასაფარად, მონეტების წარმოებაში, მაგნიტებსა და მრავალი საყოფაცხოვრებო ხელსაწყოსა თუ ნივთის დასამზადებლად.