შაჰ ისმაილის პირველი შემოსევები ქართლში

შაჰ-ისმაილის პირველი შემოსევა ქართლში
შაჰ-ისმაილის შემოსევები ქართლში ნაწილი
თარიღი 1518
შედეგი სეფიანთა გამარჯვება[1]
ტერიტორიული
ცვლილებები		 1518 წლიდან ქართლისა და კახეთის მეფეები და სამცხის ათაბაგი, ყვარყვარე III სეფიანების ვასალები გახდნენ.
მხარეები
ქართლის საერისთავო
სამცხის ათაბაგი 		სეფიანთა იმპერია
მეთაურები
დავით X
რამაზი (დავით X-ს შვილი)
ყვარყვარე III 		ისმაილ I

შაჰ ისმაილის პირველი შემოსევები ქართლში გაგრძელდა რამდენიმე წლის განმავლობაში, სპორადული კონფლიქტები მოხდა 1518-ში.[2][3] ომის შემდეგ ისინი სეფიანთა იმპერიის ვაზალები გახდნენ.[4]

შემოსევა

1518 წელს შაჰ ისმაილ I-მა წამოიწყო რამდენიმე შემოსევა ქართლში, რომლის მიზანი იყო სეფიანთა გავლენა და კონტროლი რეგიონზე. ეს ადრეული ლაშქრობები შესაძლოა მოიცავდეს შეტაკებებს, ბრძოლებს ან სტრატეგიული უპირატესობების მოპოვების მცდელობებს სეფიანთა იმპერიისა და ქართლის მოსაზღვრე ტერიტორიებზე.[5]

დავით მეფის კახეთის უცილების პყრობას ბოლო თურმე გარეშე ხალხის შემოსების მოლოდინმა და შისმა მოუღო. ქართული კინკლოების ცნობით, 1518 წელს ყაენი, ანყ სპარსეთის შაჰი, ისმაილი ქართლის დასამორჩლებლად წამოსულა და როგორი გეგმა ჰქონდა ისმაილს არ არის ცნობილი ჯერ-ჯერობით, მაგრამ მისი მოქმედება ამტკიცებს, რომ მას მაინცდამაინც ფართო განზრახვა არ უნდა ჰქონოდა. კინკლოსებში ნათქვამია:

1518 წ. წამოვიდა ყაენი ქართლისა მოოჴრება (ნიშნავს დარღვევას, დაქცევას, დამხობას; უდაბნოს ან ყამირს) მეფემ დავით ვჳსი (მეათე) შვილი გაუგზავნაო.[6]

ყაენი წამოვიდა ლაშქრითა დიდითა ქართლს ასაოხრებლად და პატრონმა დავით მეფემან თავისი შვილი რამაზ გაუგზავნა ყაენს და დაიხსნა ქართლი.[7]

ქართული ზემომოყვანილი კინკლოსების ცნობების სიმართლეს ადასტურებს სპარსელი ისტორიკოსი ხონდემირი, რომელსაც თავის თხზულებაში ამის შესახებ ამასთანავე უფრო ვრცელი და შინაარსიანი მოთხრობა აქვს ჩართული. ხონდემირის სიტყვით, შაჰ ისმაილს 1518 წელს[8] ნახჭევანში მოსვლისთანავე ქართველების წინააღმდეგ თავისი ერთ-ერთი სარდალთაგანი დივ-სულტანი გამოუგზავნია. დივ-სულტანს საქართველოში მაჯვედ უომნია, ციხეები და ქალაქები აუღია ისე, რომ ქართველ მეფე-მთავრებს ნებაყოფლობითი შეთანხმება ურჩევნიათ. დავით მეფე, კახთ-ბატონი ლევანი და მანუჩარ ათაბაგი, სპარსეთს სარდალთან სადარბაზოდ მივიდნენ და მორჩლება განუცხადეს. დივ-სულტანმა სამაგიეროდ მათ უვნებლობა აღუთქვა და ყველანი ნახჭავანში გადაიყვანა.[9] 1518 წელს შაჰ-ისმაილმა წამოემართა, მან გაიმარჯვა ბრძოლაში და აიღო ციხესიმაგრე, მაგრამ ქართლის მეფემ, დავით მეათემ დააღწია თავს.[10]

შედეგი

აღმოსავლეთ ქართველების გადასვლა სეფიან სპარსელების ვასალებისკენ 1518 წელს[4] და შემდგომ წლებში განპირობებული იყო სხვადასხვა ფაქტორებით, უპირველეს ყოვლისა, გეოპოლიტიკური და სტრატეგიული მოსაზრებებით:

  1. სამხედრო ზეწოლა და სეფიანთა ექსპანსია: შაჰ ისმაილ I, სეფიანთა იმპერიის დამაარსებელი, აგრესიულად აფართოებდა თავის იმპერიას. მისი სამხედრო კამპანიები მიზნად ისახავდა სპარსეთის გარშემო მდებარე რეგიონებს, მათ შორის კავკასიას. სეფიანთა წინსვლამ აღმოსავლეთ საქართველოში შექმნა სცენარი, სადაც ადგილობრივი მმართველები შესაძლოა სეფიანებთან შეერთებას განიხილავდნენ, როგორც პოტენციური შემოსევებისგან ან დამორჩილებისგან თავის დასაცავად.
  2. პოლიტიკური ალიანსები და დინამიკა: ალიანსებისა და მეტოქეების რთულ, ქსელ რეგიონში ხშირად იწვევდა ერთგულების ცვლილებას. რამოდენიმე აღმოსავლეთ საქართველოს მმართველს შესაძლოა ერჩივნა სეფიანთა ვასალები გამხდარიყვნენ, რათა მოეპოვებინათ დაცვა ან მხარდაჭერა ადგილობრივი მეტოქეების ან გარე საფრთხეებისგან (როგორიცაა ოსმალეთის იმპერია).
  3. რელიგიური ფაქტორები: შაჰ ისმაილ I-ის სეფიანთა იმპერია იყო მტკიცე შიიზმი მუსლიმი, ხოლო საქართველო ძირითადად მართლმადიდებელი ქრისტიანი იყო. რელიგიური კუთვნილება ზოგჯერ როლს თამაშობდა დიპლომატიურ ურთიერთობებსა და ალიანსებში. ზოგიერთი ადგილობრივი ქართველი მმართველი შესაძლოა ცდილობდა სეფიანებთან შეთანხმებას სხვადასხვა მიზეზის გამო, მათ შორის რელიგიური კუთვნილების ან რელიგიური ავტონომიის დაპირებების გამო.
  4. სტრატეგიული ინტერესები და ავტონომია: ვასალად გახდომა შესაძლოა პრაგმატულ ნაბიჯად აღიქმებოდეს აღმოსავლეთ საქართველოს ზოგიერთი მმართველის მიერ, რათა შეენარჩუნებინათ გარკვეული ავტონომია სეფიანთა ავტორიტეტის აღიარებით. შესაძლოა მათ საშუალება მისცენ შეენარჩუნებინათ ადგილობრივი მმართველობა სეფიანთა მფარველობით.
  5. ძალაუფლების დინამიკა და გარემოებები: იმ დროის არასტაბილურ პოლიტიკურ ლანდშაფტში პატარა სახელმწიფოები ხშირად ცდილობდნენ ალიანსები ან ვაზალები გამხდარიყვნენ უფრო დიდ ძალებთან, რადგან უზრუნველყონ თავიანთი გადარჩენა ან ძალთა ბალანსი.

სეფიანთა ვასალად გახდომის გადაწყვეტილებაზე, სავარაუდოდ, გავლენა მოახდინა ამ ფაქტორების ერთობლიობამ, თითოეულ მმართველს ან რეგიონს თავისი მოტივაცია და გარემოებები გააჩნდა. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ისტორიულ ჩანაწერებში შეიძლება არ იყოს დეტალური ინფორმაცია თითოეული მმართველის გადაწყვეტილების კონკრეტული მიზეზების შესახებ, მაგრამ ამ ფართო გეოპოლიტიკურმა, სტრატეგიულმა და ზოგჯერ რელიგიურმა ფაქტორებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშეს ამ პერიოდის განმავლობაში ალიანსებისა და ვასალაციის ჩამოყალიბებაში.[5][11]

იხილეთ ასევე

ლიტერატურა

  1. ↑ William Edward David Allen, Paul Muratoff (1971). A History of the Georgian People. 
  2. ↑ ლეონტი მროველი. ქართლის ცხოვრება. 
  3. ↑ ივანე ჯავახიშვილი (1967). ქართველი ერის ისტორია ტომი IV (Georgian), გვ. 223. 
  4. ↑ 4.0 4.1 Walther Hinz.. Irans Aufstieg Zum Nationalstaat Im Fünfzehnten Jahrhundert.. ISBN 3111098168. 
  5. ↑ 5.0 5.1 Roger Savory (1980). "Iran in the Safavid Age: 1501-1722". Cambridge University Press. 
  6. ↑ ჟამნი N2: ქ﹉კბი II, გვ. 335
  7. ↑ წიგნი ქრონიკონნი: ქ﹉კბი II, გვ. 335. 
  8. ↑ 926 წ. ჰიჯრ
  9. ↑ Dorn Benhard (1844). Beiträge zur Geschichte der Kaukasischen Länder und Volker aus morgenländischen Quellen, III: Erster Beitrag zur Geschichte der Georgier:memoires de I'Academie imperiale des sciences de S. Petersbourg. IV: Tabary's Nachrichten uber die Chasaren, nebst Auszugen aus Hafis Abru, Ibn Aasem-el-Kufy., 1st Edition, Saint Petersbourg Academie Imperiale des Sciences. 
  10. ↑ ვახუშტი. ისტ. ჭიჭინაძე, გვ. 21-28. 
  11. ↑ Ronald Grigor Suny (October 22, 1994). The making of the Georgian nation (Paperback), Indiana University Press. ISBN 9780253209153. 

Read other articles:

Enrico Giovannini

La neutralità di questa voce o sezione sull'argomento biografie è stata messa in dubbio. Motivo: Toni quasi da agiografia, specialmente nella sezione L'attività di ministro del lavoro e delle politiche sociali Per contribuire, correggi i toni enfatici o di parte e partecipa alla discussione. Non rimuovere questo avviso finché la disputa non è risolta. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Enrico GiovanniniEnrico Giovannini nel 2019 Ministro delle infrastrutture e della ...

 

Bakhtiari

BakhtiariSaad ad-DaulaAli-Qoli Khan BakhtiariTeymur BakhtiarMohammad MosaddeghShapour BakhtiarSoraya Esfandiary-BakhtiariMohsen RezaeeNavab NassirshalalDaerah dengan populasi signifikanProvinsi Khūzestān, Provinsi Chaharmahal dan Bakhtiari, Provinsi Kohgiluyeh dan Boyer-Ahmad, Provinsi Isfahan, dan Provinsi Lorestān IranBahasaBakhtiari dialek, bahasa PersiaAgamaMuslimKelompok etnik terkaitorang Persia Bakhtiari (Persia: بختیاری) adalah sebuah kelompok etnis di Iran, yang sebagian be...

 

Kabupaten Rembang

Kabupaten RembangKabupatenTranskripsi bahasa daerah • Hanacarakaꦉꦩ꧀ꦧꦁ • Pegonرمباڠ • Alfabet JawaRembangDari kiri; ke kanan: Waduk Panohan, Pantai Sluke, Rumah Adat khas Rembang, Hutan Mangrove Pasarbanggi LambangJulukan: BangkitMotto: Sudira akarya kaswarèng jagad(Jawa) Keberanian Membuat Daerah Termasyur di DuniaPetaKabupaten RembangPetaTampilkan peta JawaKabupaten RembangKabupaten Rembang (Indonesia)Tampilkan peta Indonesia...

Philippine Airlines

Philippine Airlines IATA ICAO Kode panggil PR PAL PHILIPPINE Didirikan14 November 1935 (sebagai Philippine Aerial Taxi Company)26 Februari 1941 (sebagai Philippine AirLines)Mulai beroperasi15 Maret 1941PenghubungBandara Ninoy AquinoPenghubung sekunderBandara Cebu-MactanBandara Francisco BangoyProgram penumpang setiaMabuhay MilesLounge bandaraMabuhay LoungeAnak perusahaanPAL ExpressArmada56Tujuan49SloganThe Heart of the FilipinoPerusahaan indukLT Group (PAL Holdings, Inc.)Kantor pusatPNB Finan...

 

Seaham Harbour railway station

Former railway station in England Seaham HarbourThe site of the station in January 2017General informationLocationSeaham, County DurhamEnglandCoordinates54°50′14″N 1°20′26″W / 54.8371°N 1.3406°W / 54.8371; -1.3406Platforms1Other informationStatusDisusedHistoryOriginal companyLondonderry, Seaham & Sunderland RailwayPre-groupingNorth Eastern RailwayPost-groupingLNERKey dates1855Opened as Seaham1 March 1925Renamed Seaham Harbour11 September 1939&...

 

Список русских царевичей

Легенда  — умер в младенчестве  — стал царём Список русских царевичей включает хронологическое перечисление законных сыновей русских царей от Ивана Грозного до Петра I. Содержание 1 Список 1.1 Цесаревичи 2 См. также 3 Примечания 4 Библиография 5 Ссылки Список Илл. Имя �...

Carlo Schmid

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Desember 2023. artikel ini perlu dirapikan agar memenuhi standar Wikipedia. Tidak ada alasan yang diberikan. Silakan kembangkan artikel ini semampu Anda. Merapikan artikel dapat dilakukan dengan wikifikasi atau membagi artikel ke paragraf-paragraf. Jika sudah dirapi...

 

Ruger Security-Six/ Service-Six

Le Ruger Security Six calibre 357 Magnum en version sport (canon de 15,24 cm) et finition bronzée. Le Ruger Service Six en calibre .380 british est en service dans la Police indienne du District de Krishnagiri.Les revolvers Ruger Security-Six/ Service-Six (connu aussi comme Police Service Six) furent produits et vendus par Ruger entre 1971 et 1985, date de leur remplacement par le Ruger GP100. Versions Le Security-Six avait une hausse réglable Le Service-Six (connu aussi comme Police Servic...

 

Monti

Monti MònteKomuneComune di MontiLokasi Monti di Provinsi SassariNegaraItaliaWilayah SardiniaProvinsiSassari (SS)Pemerintahan • Wali kotaEmanuele Antonio MutzuLuas • Total123,82 km2 (47,81 sq mi)Ketinggian300 m (1,000 ft)Populasi (2016) • Total2,420[1]Zona waktuUTC+1 (CET) • Musim panas (DST)UTC+2 (CEST)Kode pos07020Kode area telepon0789Situs webhttp://www.comune.monti.ss.it/utente/index.asp Monti (bahasa Sa...

Criticism of the United States government

About the actions and policies of the United States This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article possibly contains original research. Please improve it by verifying the claims made and adding inline citations. Statements consisting only of original research should be removed. (January 2020) (Learn how and when to remove this message) This article may require cleanup to mee...

 

ديدوش مراد

الشهيد ديدوش مراد   معلومات شخصية الميلاد 13 يوليو 1927(1927-07-13)المرادية،  الجزائر الوفاة 18 يناير 1955 (27 سنة)زيغود يوسف  الجنسية جزائري والدان ديدوش سعيد الحياة العملية المهنة عسكري  الحزب حزب الشعب الجزائري  اللغات العربية  الخدمة العسكرية الرتبة عقيد  المعار�...

 

The Rocketeer (character)

Pulp Friction redirects here. For the film, see Pulp Friction (film). American comic book character Comics character The RocketeerCharacter art of The Rocketeer, art by Dave StevensPublication informationPublisherPacific Comics (1982–1983)Eclipse Comics (1984)Comico (1988–1989)Dark Horse Comics (1995)IDW Publishing (2009–present)First appearanceStarslayer #2 (April 1982)Created byDave StevensIn-story informationAlter egoCliff SecordSpeciesHumanAbilitiesAbove-average hand to hand combata...

Associate Director of National Intelligence and Chief Information Officer

Office of the Associate Director of National Intelligence and Chief Information OfficerADNI/CIOIC CIOODNI SealAgency overviewFormedAugust 7, 2008JurisdictionFederal Government of the United StatesHeadquartersWashington, DCAgency executiveAdele J. Merritt, Chief Information OfficerParent agencyOffice of the Director of National IntelligenceChild agenciesIntelligence Community Enterprise Architecture (ICEA)Intelligence Community Enterprise Solutions (ICES)Intelligence Community Information Assu...

 

Clean Air Zone

Area in the United Kingdom where targeted action is taken to improve air quality See also: Low-emission zone Clean Air ZoneClean Air Zone traffic sign symbolLocationSee § List of Clean Air ZonesLaunched5 March 2021 (in Bath)[1] A Clean Air Zone (CAZ) is an area in the United Kingdom where targeted action is taken to improve air quality.[2] A CAZ can be non-charging or charging.[citation needed] Whether a vehicle is charged when entering or moving through a CAZ depends...

 

Muleshoe, Texas

City in Texas, United StatesMuleshoe, TexasCityMain Street in downtown MuleshoeLocation of Muleshoe in TexasCoordinates: 34°13′35″N 102°43′25″W / 34.22639°N 102.72361°W / 34.22639; -102.72361CountryUnited StatesStateTexasCountyBaileyGovernment • MayorColt Ellis • City ManagerRamon Sanchez • City SecretaryZanea Carpenter • Police ChiefGary R. McHoneArea[1] • Total3.43 sq mi (8.89&...

Neuleiningen

Municipality in Rhineland-Palatinate, GermanyNeuleiningen Municipality Coat of armsLocation of Neuleiningen within Bad Dürkheim district Neuleiningen Show map of GermanyNeuleiningen Show map of Rhineland-PalatinateCoordinates: 49°32′31″N 8°8′22″E / 49.54194°N 8.13944°E / 49.54194; 8.13944CountryGermanyStateRhineland-PalatinateDistrictBad Dürkheim Municipal assoc.LeiningerlandGovernment • Mayor (2019–24) Franz Adam[1] (CDU)Area...

 

古希臘天文學

安提基特拉机械是制造于公元前 150 至 100 年一种用于计算天体位置的模拟计算机 古希腊天文学是指古典时期用希腊语记录的天文学，涵盖古典希腊时期、希腊化时期、希腊罗马时期、古典时代晚期等时期的天文学。它不局限于地理上的希腊或种族上的希腊人，因为在亚历山大大帝的南征北战之后，希腊语已经成为希腊化世界学术界的通用语言。这一时期的希腊天文学又被�...

 

Hungary at the 2020 Summer Olympics

Sporting event delegationHungary at the2020 Summer OlympicsIOC codeHUNNOCHungarian Olympic CommitteeWebsitewww.olimpia.hu (in Hungarian and English)in Tokyo, JapanJuly 23, 2021 (2021-07-23) – August 8, 2021 (2021-08-08)Competitors169 in 22 sportsFlag bearers (opening)Aida MohamedLászló Cseh[2]Flag bearer (closing)Bálint Kopasz[1]MedalsRanked 15th Gold 6 Silver 7 Bronze 7 Total 20 Summer Olympics appearances (overview)1896...

Bishop Auckland (UK Parliament constituency)

Parliamentary constituency in the United Kingdom, 1885 onwards Bishop AucklandCounty constituencyfor the House of CommonsBoundaries since 2024Boundary of Bishop Auckland in the North East EnglandCountyCounty DurhamPopulation87,143 (2011 census)[1]Electorate70,879 (2023)[2]Major settlementsBishop Auckland, Shildon, Barnard Castle, SpennymoorCurrent constituencyCreated1885Member of ParliamentSam Rushworth (Labour)SeatsOneCreated fromSouth Durham Bishop Auckland is a constituency...

 

Eugène Lami

Pour les articles homonymes, voir Lami. Eugène Louis LamiNaissance 12 janvier 1800Ancien 4e arrondissement de ParisDécès 19 décembre 1890 (à 90 ans)1er arrondissement de ParisSépulture Cimetière du Père-Lachaise, Grave of Lami (d)Surnom LouisNationalité FranceActivité artiste peintre, aquarelliste, illustrateur, lithographe, costumier, décorateurMaître Horace Vernet, baron Gros, Richard Parkes BoningtonÉlève Ambroise ChoiselatLieux de travail Londres (1829-1830), Lond...