ო’კონორი ვოდევილის მსახიობთა ოჯახში დაიბადა, სადაც მან ისწავლა ცეკვა, სიმღერა, კომედიის თამაში და ბუფონადა. მისი ცეკვის სტილის უმნიშვნელოვანესი დამახასიათებელი ნიშანი ქორეოგრაფიაში ათლეტური ხაზის აქცენტირება იყო. ამ მიმართულებით, თანამედროვეთა შორის, ის პრაქტიკულად უკონკურენტო გახლდათ. მიუხედავად ამისა, საზოგადოება მან საკუთარი „ბავშვური“ მომხიბვლელობით მოიზიდა, რაც ო’კონორის კარიერის განმავლობაში მისი ხასიათის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენდა. კინოსტუდია Universal-ის მიუზიკლებში (ადრეულ 1940-იანი წლები), დონალდი ენამოსწრებულ თინეიჯერადაა გამოყვანილი, და ძალიან ჰგავს კინოსტუდია Metro-Goldwyn-Mayer-ის მიკი რუნის. 1952 წლიდან მოყოლებული, უფრო კონკრეტულად კი ფილმისთვის „სიმღერა წვიმაში“, რეჟისორებმა ო’კონორს სიმპათიური მეორეხარისხოვანი პერსონაჟის იმიჯი შეუქმნეს, რაც მოგვიანებით მის ხელწერადაც იქცა.
მსახიობის ყველაზე ცნობილი ნამუშევარია „გააცინე“ - ქორეოგრაფიული ნომერი ფილმიდან „სიმღერა წვიმაში“ (1952), რომლისთვისაც ო’კონორი ოქროს გლობუსით დაჯილდოვდა. მსახიობი და მოცეკვავე ასევე ფლობდა პრაიმ-თაიმის ემის ჯილდოს (ერთი გამარჯვება, სამი ნომინაცია), და მიღებული აქვს ჰოლივუდის დიდების ხეივნის ორი ვარსკვლავი.
ბავშვობა
დონალდი 1925 წელს, ჩიკაგოში, წმინდა ელიზაბეთის საავადმყოფოში დაიბადა. მამამისი ვოდევილის მსახიობი ედვარდ „ჩაკ“ ო’კონორი იყო, ხოლო დედა - ეფი ირენ (ქრეინ) ო’კონორი. ის ამ საავადმყოფოში დაბადებულ მეორასე ბავშვად ჩაწერეს. ოჯახის აქტიური მოგზაურობებისა და გადაადგილებების გამო, მოგვიანებით, მშობლები ზუსტად ვერც კი იხსენებდნენ ვაჟის დაბადების ადგილს.[1] ეფი პროფესიით ცხენის უუნაგიროდ მოჯირითე იყო, ჩაკი კი ცირკის ძალოსანი და აკრობატი.[2][3] ჩაკის მამის ოჯახი წარმოშობით ირლანდიური გახლდათ.[4]
ო’კონორმა მოგვიანებით განაცხადა - „ალბათ 13 თვის ვიყავი, როგორც მეუბნებიან, როდესაც პირველად დავიწყე ცეკვა. ზურგიდან, კისრით დამიჭერდნენ და მუსიკას დაუკრავდნენ, და მეც ვცეკვავდი. ამის გაკეთება ნებისმიერი ბავშვით შეიძლებოდა, უბრალოდ მე ამისთვის ფულსაც მიხდიდნენ.“[5]
როდესაც ო’კონორი მხოლოდ ორი წლის იყო, ჰარტფორდში, კონექტიკუტის შტატში მას და მის შვიდი წლის დას, არლინს, ქუჩის გადაკვეთისას მანქანამ დაარტყა. დონალდი გადარჩა, მაგრამ მისი და გარდაიცვალა. რამდენიმე კვირის შემდეგ, ჩაკი გულის შეტევამ იმსხვერპლა მასაჩუსეტში, ბროკტონში, სცენაზე ცეკვისას.[6]
ო’კონორის დედა, ამ ფსიქოლოგიური ტრამვების გამო, ძალიან მზრუნველი იყო ვაჟის მიმართ, და მისთვის ქუჩის მარტო გადაკვეთის უფლება იქამდე არ მიუცია, სანამ დონალდი 13 წლის არ გახდა. ეფიმ ასევე აუკრძალა ბიჭს ისეთი ქორეოგრაფიის შესწავლა, რომელიც შესაძლოა სახიფათო ყოფილიყო შესასრულებლად.[7]
კარიერა
ო’კონორების ოჯახი
ო’კონორი დედასა და უფროს ძმა ჯეკთან ერთად ქორეოგრაფიულ სასცენო აქტს შეუერთდა. მათ ვოდევილის სამეფო ოჯახი დაირქვეს. ისინი დადიოდნენ საგასტროლო ტურზე ქვეყნის მასშტაბით, ცეკვავდნენ, მღეროდნენ და მსახიობობდნენ. „ჩვენი მთელი ოჯახი სასცენო ცხოვრებით ცხოვრობდა“- ამბობდა დონალდი. „დიდი არჩევანი არც გვქონდა; თუ ოჯახის წევრი იყავი, ამ დადგმის ნაწილიც გერქვა. ვოდევილი მიყვარდა. ცოცხალი აუდიტორია ერთგვარ სპონტანურობას ქმნიდა.“[8]
როცა ო’კონორების ოჯახი საგასტროლო ტურნეში არ იყო, მაშინ ისინი ილინოისის შტატში, დონალდის ბიძა ბილთან, დანვილში ცხოვრობდნენ. ო’კონორს არასდროს უსწავლია სკოლაში.[9]
ის მოგვიანებით ამბობს: „ორი საცეკვაო რუტინა მქონდა ნასწავლი. სამყაროს საუკეთესო მოცეკვავეს ვგავდი. სამ თვლაზე ვასრულებდი კიდეც. მაგრამ არასოდეს მქონია არანაირი ფორმალური ტრენინგი გავლილი. კინოში მუშაობისას საუკეთესო მოცეკვავეებთან მომიწია პარტნიორობამ, საშინელი დღე დამადგა. რუტინებს ვერ ვითვისებდი, რადგან კლასიკური განათლება არასოდეს მიმეღო. თხუთმეტი წლისამ ცეკვის სერიოზულად სწავლა დავიწყე, რაც ძალიან გვიანია ადამიანისთვის, რომელიც პროფესიონალურ ცეკვას გეგმავს.“[5]
ვოდევილის სტილის ბალეტსა და მიუზიკლებთან შედარებისას ო’კონორი აღნიშნავდა, „პროფესიონალები წელს ქვევით ცეკვავენ. მე ცეკვის წელს ზევით სწავლა მომიწია. რის გამოც, „სრულ მოცეკვავედ“ ვიქეცი.“[5]
მცირე ხნით სტუდია Warner Bros.-ში წავიდა, რომ ფილმში „თითის წვერებზე“ (1939) ეთამაშა. შემდეგ, მომდევნო ორი წლით, კვლავ დაუბრუნდა ვოდევილის საოჯახო დასს.[9]
Universal
1941 წელს, ო’კონორმა სტუდია Universal-თან კვირაში 200 დოლარიან კონტრაქტს მოაწერა ხელი, სადაც პირველი როლი ფილმში „რა მზადდება?“ (1942) შეასრულა. ფილმი დაბალბიუჯეტიანი მიუზიკლი იყო. ფილმში მონაწილეობდნენ დები ენდრიუსები, სტუდიის თინეიჯერი მომღერალი ვარსკვლავი გლორია ჯინი და პეგი რაიანი.[11] ფილმი პოპულარული გახდა და სტუდიამ ო’კონორისა და რაიანის წყვილის მოწინააღმდეგე სტუდიისეული (MGM)მიკი რუნისა და ჯუდი გარლანდის საპირწონედ გამოყენება განიზრახა.[12]
დონალდმა, რაიანმა და დებმა ენდრიუსებმა ასევე ითამაშეს ფილმებში: „რიგითი ბუკარო“ (1942) და „გაიმეტეთ, დებო“ (1942); შემდეგ ო’კონორმა გლორია ჯინთან ერთად მთავარი როლი შეასრულა ფილმებში: „დაიხმარე სიყვარულისათვის“ (1942), „როცა ჯონი სახლში დაბრუნდება“ (1943), „გვხვდება სიყვარულო“ (1943) და „ჯაივის სკოლა“, და ამ უკანასკნელის შესრულების დროს დონალდმა იმდენი ნიჭი გამოავლინა, რომ ფილმის ცენტრალურ ფიგურად იქცა. ფილმს სახელი შეეცვალა და „მისტერ დიდი“ (1943) დაერქვა. Universal-მა გადაღების ბიუჯეტს 50,000 დოლარი დაამატა და ბე-კატეგორიიდან ფილმმა ა-კატეგორიამდე აიწია.
„არ ვიყავი მოცეკვავე, კარგი მოცეკვავე, იქამდე, სანამ ასაკი არ მომემატა.“ თქვა მსახიობმა მოგვიანებით. „შემეძლო რომ ფრთები და მსგავსი მოძრაობები მეკეთებინა და კეთების დროს კარგადაც გამოვიყურებოდი, მაგრამ ღმერთო, ძალიან, ძალიან რთული იყო ჩემთვის წესების ათვისება - ნაბიჯების სწავლა. ყველაფერი ძალიან შრომატევადი იყო. ეს გზა კი სხვა მოცეკვავეებს გავლილი ჰქონდათ.“[5]
„ფრანცისი“
1949 წელს, ო’კონორმა მთავარი როლი ითამაშა ფილმში „ფრანცისი“ (რეჟისორი არტურ ლუბინი). მასში ნაჩვენები იყო მოლაპარაკე ჯორს დამეგობრებული ჯარისკაცის ამბავი. ფილმი იმდენად წარმატებული აღმოჩნდა, რომ 1955 წლამდე ყოველ წელს ფრანცისის ერთი ახალი სერია გამოდიოდა ეკრანზე სრულმეტრაჟიანი ფილმის სახით და ცხადია ო’კონორის მონაწილეობით. დონალდი მოგვიანებით აღნიშნავდა, რომ ფილმები „სახალისო გადასაღები იყო, თუმცა საკმაოდ რთულიც, რადგან მე ისე დამაჯერებლად უნდა მეთამაშა რომ საზოგადოებას მოლაპარაკე ჯორის პერსონაჟი რეალურად აღექვა.“[14]
შემდეგ ითამაშა ფილმში „ფრანცისი რბოლაზე“ (1951), რომელიც ასევე დიდ კომერციულ წარმატებად იქცა. 1951 წლის თებერვალში კი Universal-თან ახალი კონტრაქტი გააფორმა, რომელიც ოთხი წლის განმავლობაში, წელიწადში ერთი ფილმის გადაღებას ავალდებულებდა, რამაც სტუდიის გარეთ მუშაობის შესაძლებლობა მისცა.[15]
„სიმღერა წვიმაში“
1952 წლის იანვარში ო’კონორმა Paramount-ის სტუდიასთან სამ-ფილმიან შეთანხმებას მოაწერა ხელი.[16] მან ასევე მიიღო შეთავაზება, ეთამაშა პიანისტი კოსმო ბრაუნი Metro-Goldwyn-Mayer-ის ფილმში „სიმღერა წვიმაში“ (1952).
სწორედ ამ ფილმშია ნაჩვენები მისი ყველაზე ცნობილი ნომერი, „გააცინე“ (Make ‘Em Laugh), რომელიც მან ასისტენტებისა და ძმის დახმარებით დადგა.[17] ქორეოგრაფია წარმოუდგენლად რთული იყო - ის მოიცავდა ათობით ნახტომს, დაცემას, ორ უკუღმა შესრულებულ ჰაერში ტრიალს, რასაც წინ უძღოდა კედელზე ნახევრად არბენა, და სხვა მრავალ ბუფონადის ტრიუკს.
„სცენა იმგვარი კრესჩენდოსაკენ მიიწევდა, მეგონა თავის მოკვლა მომიხდებოდა.“- თქვა ო’კონორმა.
1950-იანი წლებიდან ის რეგულარულად ჩნდება ტელევიზიაში. 1952 წლის ერთ-ერთმა შეფასებამ მას „1952 წლის ახალი ვარსკვლავი“ უწოდა. „მას ჯიმი დურანტის ნიჭი და ახალგაზრდული ცეცხლი აქვს. შეუძლია ცეკვა, სიმღერა, მსახიობობა, ხალხის გაცინება და თან ამას არ აკეთებს ვეტერანის გარანდული ოსტატობით.“[19]
1954 წელს ო’კონორის ცნობადობამ პიკს მიაღწია. ის ამავე წლის ოსკარების ცერემონიის წამყვანად მიიწვიეს.[21]
წარმატება ხვდა კიდევ ერთ ფრანცისის ფილმს („ფრანცისი უერთდება ქალთა არმიას“, 1954). ო’კონორი უკვე დამტკიცებული იყო ფილმში „თეთრი შობა“ (1954), სადაც ის ბინგ კროსბის უწევდა პარტნიორობას, თუმცა იძულებული გახდა კონტრაქტი შეეწყვიტა, რადგან სწორედ ამ დროს მკურნალობდა ჯორისაგან გადადებული დაავადებისგან.[22] ის ამ ფილმში დანი ქეიმ ჩაანაცვლა.[23]
დონალდი უკვე თვლიდა, რომ ფრანცისის გადაღებები მის კარიერას ხელს უშლიდა, მაგრამ მაინც დათანხმდა ეთამაშა ამ ფილმის კიდევ ერთ სერიაში - „ფრანცისი საზღვაო ძალებში“ (1955).[24] რეჟისორი არტურ ლუბინი, მოგვიანებით გაიხსენებს, რომ ო’კონორთან მუშაობა „ძალიან გართულდა“: „გასახდელში ჯდებოდა და სიცარიელეს აშტერდებოდა, მგონი სახლში პრობლემები ჰქონდა.“[25]
Universal-მა ო’კონორთან კონტრაქტი 13 წლის თანამშრომლობის შემდეგ აღარ განაახლა. გამოსამშვიდობებელ წვეულებაზე, სტუდიის აღმასრულებელმა პირებმა მას საჩუქარი გადასცეს: კინო-კამერა და 14 კინო-ფირი. ო’კონორი გააოცა ამდენად უმნიშვნელო საჩუქარმა, განსაკუთრებით კი მას შემდეგ რაც მას კინოსტუდიისათვის არაერთი მილიონი ჰქონდა გამომუშავებული. მოგვიანებით აღნიშნა: „მე მსგავს ადამიანებზე არაფრის თქმა არ შემიძლია.“
ბრიუსელის სიმფონიურმა ორკესტრმა დონალდის მუსიკალური ნაწარმოებების ნაწილი ჩაწერა. 1956 წელს კი ო’კონორმა ლოს-ანჯელესის ფილარმონიაში საკუთარი სიმფონიის შესრულებას უიდირიჟორა.[26]
1957 წელს, მან წაიყვანა NBC ტელევიზიის სპეციალური, ფერადი გამოშვება, რომელიც ერთ-ერთ ყველაზე ადრეულ ფერად პროგრამად ითვლება და რომელიც გაფერადებული სახითაა შემორჩენილი. 1976 წლის NBC-ს სპეციალურ, 50 წლისთავისადმი მიძღვნილ გამოშვებაში, ამ პროგრამის კლიპიცაა ნაჩვენები.
ამის შემდეგ მან ყურადღება გადაიტანა სასცენო და ღამის კლუბების სანახაობებზე, რომელსაც ლას ვეგასში ასრულებდა.[28] Universal-ში მხოლოდ ათი წლის შემდეგ დაბრუნდა, რათა სანდრა დისთან ერთად ეთამაშა კომედიაში - „ის სასაცილო შეგრძნება“ (1965).[29]
1968 წელს, ო’კონორმა ერთი სეზონის განმავლობაში წაიყვანა სინდიკატური თოქ-შოუ - „დონალდ ო’კონორის შოუ“. პროგრამა დაიხურა „წამყვანის ზედმეტი პოლიტიზირების“ გამო, ო’კონორს კი სტუდიამ ფორმალური საყვედური გამოუცხადა.
1970-იანები
მსახიობმა, შოუების დასრულებამდე ენერგიის შენარჩუნების მიზნით, წარმოდგენების დაწყების წინ ნიტროგლიცერინის აბების მიღება დაიწყო. 1971 წელს მას გულის შეტევა მოუვიდა, რამაც აბების მიღების შეწყვეტა აიძულა.[30]
1971 წელს, ის გამოჩნდა „პატარა აბნერის“ სატელევიზიო დადგმაში და განაგრძო ლას ვეგასის სცენაზე მოღვაწეობა.[31]
1978 წელს მისი ჯანმრთელობა საგრძნობლად გაუარესდა და სამი თვით წელს ქვევით პარალიზების გამო საავადმყოფოში ცხოვრების შემდეგ ო’კონორმა განაცხადა, რომ მას დეპრესიისათვის თავი დაეღწია[6] - ოჯახსა და მეგობრებს მისწერა, რომ მისი ცხოვრება „სრულად შეცვლილიყო“. ის ფიზიკური თერაპიის მეშვეობით გამოჯანმრთელდა.
მისი წერილები დეტალურად აღწერს სხვა პაციენტების მდგომარეობას, განსაკუთრებით კი ერთი 30 წლის კაცისას, რომელიც სრულად იყო პარალიზებული.
„რაც მაქვს, აღარაფერს ჩავთვლი თავისთავად დამსახურებულად, ყველაფერს დავაფასებ ცხოვრებაში.“ ეწერა თითოეულ წერილში. ო’კონორი მადლობას უხდიდა პაციენტებს, რომლებსაც ის შეხვდა, და ასევე ღმერთს, რომელმაც გამოჯანმრთელების უფლება მისცა.
1980-იანები
1981 წელს ო’კონორმა ითამაშა ფილმში - „რეგთაიმი“, შეასრულა ადრეული XX საუკუნის მოცეკვავისა და მსახიობის როლი. ეს იყო მისი პირველი სრულმეტრაჟიანი ფილმი 16 წლის შესვენების შემდეგ.
ასევე ითამაშა კაპიტან ენდის როლი ბროდვეის განახლებულ დადგმაში - „შოუ-გემი“ (1983). შემდგომ კვლავ ლაივ-შოუების გასტროლი განაგრძო.
„მთელი სიცოცხლეა გზაზე ვარ“ თქვა 1985 წელს და დაამატა - „ახალ ფილმში ან სერიალში თამაშზე დავფიქრდებოდი, მაგრამ მოხუცი კაცის როლი არ მსურს. არტ კარნი ჩემი ასაკისაა და სიბერის წყალობით კარიერას იკეთებს. მე კვლავ ვმღერი და ვცეკვავ - არ ვარ მზად ვიყო მოხუცი.“[8]
შეიძინა თეატრი, „დონალდ ო’კონორის თეატრი“, სადაც შვილებთან ერთად თამაშობდა.[33]
ამ დროისთვის მას კვლავ მძიმე ჯანმრთელობის პრობლემები ჰქონდა, რის გამოც 1990 წელს წარმატებით გაუკეთდა გულის ოპერაცია.[34]
1990-იანები
ო’კონორმა მცირე როლების თამაში ფილმებსა და ტელევიზიაში 1990-იანებშიც განაგრძო, და თოჯინების დამამზადებელი კომპანიის პრეზიდენტი ითამაშა რობინ უილიამსის ფილმში - „თოჯინები“ (1992). პარალელურად არც თავისი ლაივ-შოუები შეუწყვეტია.[35]
დონალდი 1992 წელს ამბობს: „არასოდეს მინდოდა სუპერვარსკვლავობა. მე ვმუშაობ რომ გავხდე კვაზარი, რადგან ვარსკვლავები ქრებიან. კვაზარები მუდმივად ცოცხლობენ... მე ვეძებ როლებს სადაც ვკვდები და მთელი დარჩენილი ფილმის განმავლობაში ჩემზე ლაპარაკობენ.“[34]
ო’კონორის ბოლო სრულმეტრაჟიანი ფილმი ჯეკ ლემონ-უოლტერ მათაუს კომედია - „ღია ზღვაში“ გახლდათ. ის 2003 წლის ჩათვლით აქტიურად ჩნდებოდა საზოგადოებაში. თქვა, რომ წელიწადში დაახლოებით 32 კვირას სწირავდა გასტროლებს. „ვაკეთებ ჩემს საკონცერტო საქმეებს და ვგეგმავ გამოსვლებს ღამის კლუბებში, მაგრამ ბევრს აღარ ვცეკვავ, მხოლოდ საკმარისს იმისათვის, რომ ხალხს ვანახო, ფეხების მოძრაობა ისევ შემიძლია.“[5]
პირადი ცხოვრება
ო’კონორი ორჯერ იყო დაქორწინებული, ჰყავდა ოთხი შვილი. მისი პირველი ქორწინება, თვრამეტი წლის ასაკში, 1944 წელს, ოცი წლის გვენდოლინ (გვენ) კარტერთან შედგა. ისინი ტიხუანაში დაქორწინდნენ.[37] ჰყავდათ ერთი ქალიშვილი - დონა. განქორწინდნენ 1954 წელს.[38][39]
დონალდი მეორედ დაქორწინდა 1956 წლის 11 ოქტომბერს გლორია ნობლზე და სიკვდილამდე მასთან დარჩა. ჰყავდათ სამი შვილი - ალისა, ფრედი და კევინი. ქორწინებაში 47 წელი გაატარეს. ცხოვრობდნენ თაუზენდ-ოუკსში, კალიფორნიაში. გლორია 2013 წელს, 11 ივნისს გარდაიცვალა.
1990 წელს გადატანილი გულის ოპერაციის შემდეგ,[40] ო’კონორი 1999 წელს, პლევრის პნევმონიამ კინაღამ იმსხვერპლა. ის 2003 წელს, 17 სექტემბერს, 78 წლის ასაკში გარდაიცვალა, გულის უკმარისობის გართულებით.[41]
↑ 8.08.1DONALD O'CONNOR'S MUSICAL JOURNEY KEEPS HIM ON ROAD: [SPORTS FINAL, CN Edition]
Dale, Steve. Chicago Tribune December 20, 1985: 50.
↑ 9.09.19.2The Life Story of DONALD O'CONNOR. Picture Show, London, Vol. 62, Iss. 1607 (January 16, 1954): 12.
↑Chicago Born Donald O'Connor Is a Veteran of Stage and Films at 25
Zylstra, Freida. Chicago Daily Tribune July 27, 1950: c1.
↑Obituaries: Donald O'Connor, 78, comic and dancer
Anonymous. Back Stage; New York Vol. 44, Iss. 40, (Oct 3 – 9, 2003): 47.
↑Zylstra, Freida. (July 25, 1950) "Chicago Born Donald O'Connor Is a Veteran of Stage and Films at 25" Chicago Daily Tribune
↑Donald O'Connor, Miss Main Set Comedy. Pace, G K. Los Angeles Times, August 9, 1948: 12.
↑Donald O'Connor's musical Journey keeps him on road
Dale, Steve. Chicago Tribune December 20, 1985: n_a50.
↑„Drama: Howard Duff Will Soon Star in 'Cave'“. Los Angeles Times. February 9, 1951. p. B10.
↑PARAMOUNT SIGNS DONALD O'CONNOR: Actor Will Make 3 Pictures for Studio -- Betty Hutton's Film May Be One of Them By THOMAS M. PRYOR Special to The New York Times. January 24, 1952: 23.
↑LAS VEGAS SCENE: Donald O'Connor in Dancing Shoes Again
Scott, John L. Los Angeles Times April 12, 1973: g21.
↑DONALD O'CONNOR IN 'PICTURES', Los Angeles Times April 12, 1982: g3
↑Donald O'Connor Keeps Studio City Theater in the Family-Literally: [Valley Edition]
ARKATOV, JANICE. Los Angeles Times March 3, 1989: 28.
↑ 34.034.1Donald O'Connor, 78, Who Danced His Way Through Many Hollywood Musicals, Is Dead: [Obituary (Obit)]
Severo, Richard. The New York Times September 29, 2003: B.6.
↑IN STEP WITH: Donald O'Connor
Brady, James. The Washington Post March 14, 1993: AA16.