Franz von Suppé (néha Suppè néven említik; teljes eredeti neve Francesco Ezechiele Ermenegildo Cavaliere Suppé Demelli; Spalato (ma: Split), Dalmácia, 1819. április 18. – Bécs, 1895. május 21.) osztrák zeneszerző, karmester. Zenei hagyatéka több mint 200 színpadi műből áll, főleg operettekből. Máig népszerű művei egy-egy nyitány[10] a Költő és paraszt,[11] illetve a Könnyűlovasság[12] című műveihez. Boccaccio című operettjét német nyelvű színpadokon ma is gyakran játsszák.
Élete
Ifjúsága és zenei tanulmányai
Suppé apja egy eredetileg belga, Dalmáciában élő családból származott. Édesanyja bécsi volt. Már nyolc éves korában énekelt a spliti katedrális kórusában. Sokat tanult a karvezetőtől (Giovanni Cigalla), Giuseppe Ferrarinál pedig fuvolázni és zeneszerzést is.
1845-től főleg bécsi színházak (Theater an der Wien, Carltheater) karmestere volt. Számos operettet írt, amelyeket az 1860-as évektől kezdve sikerrel játszottak. Ezekben a bécsi operett hagyományait franciás stíluselemekkel ötvözte. Operákat, szimfóniákat, dalokat és egyházzenét is írt.
Művei
Ennek a szakasznak egy része vagy egésze lefordítandó. Segíts te is a fordításban!
Színházi zeneművei
Számos operát és operettet írt. (Amennyiben nincs más jelölve, az ősbemutatókra Bécsben került sor.)
Die Pariserin (másként Das heimliche Bild, operett, UA am 26. Januar 1898 im Carltheater in Wien, arrangiert aus der Operette Die Frau Meisterin, Libretto: Viktor Léon, Ludwig Held
Der große Unbekannte, operett, 1925, Suppé Donna Juanita című operettje alapján
Die goldene Gans, operett, 1926, arrangiert mit Musik von Suppé
Dichter und Bauer,operett (Neufassung nach der gleichnamigen Komödie von 1846) – 1936
Koncertművei
Sieg der österreichischen Volkshymne, Tongemälde, op. 45
Wiener Jubelouvertüre
Ouvertüre zu Mozart (Mozart eredeti zenéje alapján)
Indulók, keringők és polkák
O du mein Österreich, Marsch von Ferdinand Preis (Trio von Suppé)
Glückswalzer, Walzer aus der Operette Die Jagd nach dem Glück
Ein Hoch- und Deutschmeister (Erzherzog Wilhelm-Marsch)
Danza delle Chizzotte
Liebeswalzer, Walzer aus der Operette Lohengelb, oder die Jungfrau von Dragant
Dalai
Österreichisches Reiterlied, op. 41 (Radetzky Feldmarschallnak ajánlva; Otto Prechtler szövegével)
Ruhe, müder Wanderer
Nimm dich in Acht (bordal), 1890
Tell's Kapelle
Die Beichte (Sonst nichts?)
Ländlich Sittlich, humoros dal, a Hesperus-Gesellschaftnak ajánlva; August Cranz, Hamburg, 1890
Das Vergissmeinnicht, Anna Grobecker költeményére, Heinrich Sontheimnek ajánlva; August Cranz, Hamburg, 1890
Iberisches Ständchen, Anna Grobecker versére; Heinrich Sontheimnek; August Cranz, Hamburg, 1890
Gefangen, L. Holt szövegére, bemutatva 1850 körül
's Dierndl als Concert-Sängerin, Gedicht in österreichischer Mundart von Franz Ullmayer osztrák népkköltésére, Katharina Schillernek; F. Glöggl, Bécs, 1857
's Deanderl ám Bach, Anton Baron von Klesheim osztrák népkölteményére, Mathilde Helwignek ajánlva ; op.32 Nr.1; Tobias Haslinger's Witwe, Bécs, 1848
Was is a Wundá, Anton Baron von Klesheim osztrák népkölteményére, Mathilde Helwignek ajánlva; op.32 Nr.2; Tobias Haslinger's Witwe, Bécs, 1848
Egyházi zene
Missa Dalmatica, F-dúr mise, bemutató Szent Ferenc-templom, Zadar, 1835. szeptember 13.
Der sechzehnjährige Franz von Suppé komponierte diese Messe als sein erstes geistliches Vokalwerk, deren Manuskript er nach dem Tod seines Vaters am 24. August 1835 vollendete. Missa Dalmatica wurde wahrscheinlich uraufgeführt, kurz nachdem Suppé mit seiner Mutter nach Wien übersiedelte. Mit dieser Messe verschaffte sich der junge Suppé den Zugang zu Ignaz Xaver Ritter von Seyfrieds Musiktheorie-Unterricht.
Suppé fand in František Xaver Pokorný, dem Direktor des Theaters an der Wien, einen Freund und Förderer, der ihn 1845 als Kapellmeister an sein Haus verpflichtete. 1850 verstarb Pokorny, und zu dessen Gedächtnis schuf Suppé fünf Jahre später dieses Requiem.
Filmek
Filmek Suppéról
Hab’ ich nur Deine Liebe – Ausztria – 1953 – Zenés film Suppé életről. A dal- és filmcím („Hab ich nur Deine Liebe”) a Boccaccio című operettből származik. Der Tenor Heesters präsentiert u. a. „Die Welt hat schöne Frauen“, seine Partnerin Gretl Schörg singt neben dem Titellied „Man singt wieder Walzerlieder“ und im Duett mit Heesters „Diese Wonne, diese Seligkeit“ – Regie: Eduard von Borsody, Hauptdarsteller: Johannes Heesters (Franz von Suppé), Gretl Schörg (Sophie Strasser), Helmut Qualtinger
Filmek Suppé műveiből
Stolen Kisses – USA – 1929 – Komédia, Suppé egy ismeretlen művén alapul[13]
Boccaccio – Olaszország – 1940 – az azonos című operett alapján[14]
Emlékezete
1898-ban utcát neveztek el róla (Suppégasse) Bécs Hietzing nevű negyedében.
Fordítás
Ez a szócikk részben vagy egészben a Franz von Suppé című német Wikipédia-szócikk ezen változatának fordításán alapul. Az eredeti cikk szerkesztőit annak laptörténete sorolja fel. Ez a jelzés csupán a megfogalmazás eredetét és a szerzői jogokat jelzi, nem szolgál a cikkben szereplő információk forrásmegjelöléseként.
Források
Andreas Weigel: Franz von Suppè (1819–1895). Mensch. Mythos. Musiker. Ehrenbürger von Gars. Begleitpublikation zur Jubiläums-Ausstellung des Zeitbrücke-Museums Gars. Mit Beiträgen von Andreas Weigel, Anton Ehrenberger, Ingrid Scherney und Christine Steininger. (Gars am Kamp) 2019. ISBN 978-3-9504427-4-8.
5. kötet. In Historisches Lexikon Wien. Szerk. Felix Czeike. Bécs: Kremayr & Scheriau. 1997. 399f. o. ISBN 3-218-00547-7 (Itt Suppé formában.)
4. kötet. In Brockhaus Riemann Musiklexikon. Szerk. Carl Dahlhaus és Hans Heinrich Eggebrecht. 2. kiad. Mainz: Schott. 1998. 212. o. (Itt Suppé formában.)
16. kötet. In Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Szerk. Ludwig Finscher. 2. kiad. Stuttgart: Bärenreiter, Kassel und Metzler. 2006. 287. o. (Itt Suppé formában.)
Alexander Rausch: Suppè, Franz von. In Schwechat bis Zyklus. (németül) Bécs: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. 2006. 2359. o. = Oesterreichisches Musiklexikon, 5. ISBN 3-7001-3067-8
Hans-Dieter Roser: Franz von Suppé: Werk und Leben. Bécs: Edition Steinbauer. 2007. ISBN 978-3-902494-22-1
Hans-Dieter Roser: Chacun à son goût! Cross-Dressing in der Wiener Operette 1860–1936. In Glitter and be gay. Die authentische Operette und ihre schwulen Verehrer. Szerk. Kevin Clarke. Hamburg: Männerschwarm. 2007. 41–59. o. ISBN 978-3-939542-13-1
Otto Schneidereit: Franz von Suppé. Ein Wiener aus Dalmatien. Berlin: VEB Lied der Zeit Musikverlag. 1982.