כורדית

כורדית
كوردی, Kurdî, К'ӧрди
מדינות איראן, ארמניה, טורקיה, סוריה, עיראק
אזורים המזרח התיכון
דוברים 20,000,000
שפת אם כ-15,000,000 Browse by Language Family, Ethnologue (באנגלית)
כתב באיראן ובעיראק אלפבית ערבי, בטורקיה ובסוריה אלפבית לטיני, במדינות ברית המועצות לשעבר אלפבית קירילי
משפחה

הודו-אירופית

הודו-איראנית
איראנית
מערבית
כורדית
לאום

כורדיסטן העיראקיתכורדיסטן העיראקית כורדיסטן העיראקית

עיראקעיראק עיראק
מוסד אין
קוד שפה ku עריכת הנתון בוויקינתונים
קוד ISO 639-1 ku עריכת הנתון בוויקינתונים
קוד ISO 639-2 kur עריכת הנתון בוויקינתונים
קוד ISO 639-3 kur עריכת הנתון בוויקינתונים
ראו גם שפהכתברשימת שפות
לעריכה בוויקינתונים שמשמש מקור לחלק מהמידע בתבנית
עיתון כורדי באלפבית לטיני (אזרי).
עיתון כורדי באלפבית ערבי.

השפה הכורדית (كوردی, Kurdî) היא שפתם של הכורדים, ובעיקר המוסלמים שבהם (אין לבלבל עם הארמית החדשה, המכונה לעיתים בפי דובריה בישראל "כורדית" או "כורדית-יהודית", ומדוברת בפי יהודי ונוצרי כורדיסטן ויוצאי כורדיסטן בישראל). הכורדית מדוברת באזור כורדיסטן שבצפון איראן, צפון עיראק ומזרח טורקיה. השפה הכורדית נחלקת לשני דיאלקטים עיקריים: הכורמנג'י והסוראני. אין הבנה הדדית בין הדיאלקטים הללו. יש הטוענים כי על מנת לדייק יש לדבר על "לשונות כורדיות".[1]

הכורדית היא לשון איראנית צפון מערבית.

היסטוריה

השפה הכורדית החלה להתגבש במאה ה-10 לספירה, כאשר שבטים בני העמים האיראניים החלו ליישב את האזור שמכונה היום כורדיסטן.

הספר הקדוש של דת היזידים כתוב בניב כורדי עתיק.

החל מהמאה ה-15 החלה להתפתח שפה כורדית ספרותית. הסופרים הכורדיים הבולטים הם אהמדה חאני (Ehmedê Xanî), מלאיה ז'אזירי (Malaye Jaziri) ופאקי טאיראן (Faqi Tayran).

במאה ה-20 התגבשו המדינות העצמאיות המודרניות ששולטות על השטח של כורדיסטן – טורקיה, איראן, עיראק וסוריה. מתוכן רק עיראק נתנה הכרה רשמית מלאה לשפה הכורדית. בטורקיה וסוריה יש חוקים שמגבילים את השימוש בשפה. אם כי בעשרים השנים האחרונות ניתן להצביע על הגמשה יחסית ביחסי השלטונות ללשון הכורדית ואין איסור על פרסום דברי דפוס ושירים בלשון זו.

דקדוק

בתחום שם העצם הכורדית מבחינה בשני מינים דקדוקיים – זכר ונקבה, ושני מספרים – יחיד ורבים. לכורדית תווית סיתום פוסט-פוזיטיבית[דרושה הבהרה].

הכורדית מבחינה בין שתי יחסות – היחסה הישירה (נומינטיבית) והיחסה העקיפה (כל השאר). בכורדית יש מבנה סמיכות המזכיר את מבנה הסמיכות בשפות השמיות. מבנה הסמיכות מסמן את הנסמך על ידי צורת יחסה מיוחדת ואת הסומך באמצעות היחסה העקיפה. התוצאה, מלבד מבנה סמיכות, היא חוסר סימון של מעמד תחבירי (על ידי אחת משתי היחסות העיקריות) של מבנה הסמיכות עצמו.

הפועל הכורדי מבחין בשני גזעים – גזע העבר וגזע ההווה. אל גזעים אלו מצטרפות מורפמות המסמנות אספקט, זמן (tense) ומודוס. בנוסף קיימת מערכת ענפה של פועלי עזר. הפועל נוטה בגוף ומספר.

כורדית היא שפה ארגטיבית למחצה. מבעים בהם הפועל מצוי בגזע העבר מדגימים מערכת ארגטיבית, מבעים בהם הפועל מצוי בגזע ההווה מדגימים מערכת אקוזטיבית. כלומר – כל הפעלים העומדים מקיימים התאם (בגוף ומין) עם המשתתף היחיד במשפט. הפעלים היוצאים מובדלים זה מזה בהתאמה לגזע הפועל. בגזע ההווה הפועל מקיים התאם עם "עושה הפעולה" המופיע ביחסה הישירה, והמושא מופיע ביחסה העקיפה. בגזע העבר הפועל מקיים התאם עם המושא של גזע ההווה, המופיע ביחסה הישירה, ו"עושה הפעולה" מופיע ביחסה העקיפה.

עם זאת בלשנים רבים מצביעים על כך שההבחנה הזו אינה מדויקת דיה, וכי במצבים מסוימים קיים ניגוד בין דגם פועלי ארגטיבי ודגם פועלי אקוזטיבי.

הקשר בין הכורדית לניבים ארמיים

בלשנים רבים מצביעים על צבר של תכונות דקדוקיות הדומות בין הכורדית (והלשונות האיראניות בכלל) לניבים הארמיים המדוברים באזור האיראני. דמיון זה הוא ככל הנראה תוצאה של מגע ישיר ארוך שנים בין דוברי לשונות איראניות ודוברי ניבים ארמיים. שתי דוגמאות בולטות ביותר הן מערכת הפועל והסמיכות הכורדית. מערכת הפועל בניבים ארמיים מסוימים (זאכו, אורמי) איבדה את מערכת הבניינים השמית לטובת מערכת המבוססת על מספר גזעי פועל (2 או 3). בנוסף הארמית אף היא מראה הבדלים בהתאם הפועל כתלות בגזעו, בדומה לכורדית וללשונות איראניות רבות אחרות (אך לא לפרסית החדשה). הכורדית יוצאת דופן בין הלשונות ההודו אירופיות בכך שפתחה מבנה סמיכות, המאפיין מאוד את הלשונות השמיות אשר דוברו בסביבתה.

השפות הכורדיות נכתבות במספר מערכות כתב שונות:

  • בעיראק ואיראן משתמשים הכורדים בעיקר באלפבית הערבי. בניגוד לשאר השפות המשתמשות באלפבית זה, בשפה הכורדית הוא אינו אבג'ד וכל התנועות מסומנות בו: למשל yeled = یەلەد، לעומת בערבית يلد.

בטורקיה וכן בסוריה משתמשים הכורדים באלפבית לטיני המבוסס על הכתב הטורקי המודרני.

פונמות בכורדית
סדקי לועי ענבלי וילוני חכי בתר־
מכתשי
מכתשי שפתי
שִנִּי)
אפי ŋ n m
סותם ʔ q g kʰ d tʰ b pʰ
מחוכך ʤ ʧʰ
חוכך h ʕ ħ ɣ x ç ʒ ʃ z s v f
מקורב
(צדי)
j ʋ
ɫ l
מקיש ɾ
רוטט r

* בניב הצפוני (כורמאנג'י) קיימות פונמות מנושפות לאלו

ראו גם

קישורים חיצוניים

הערות שוליים

  1. ^ Philip G. Kreyenbroek, "On the Kurdish Language", a chapter in the book The Kurds: A Contemporary Overview, Routledge 2007.

Read other articles:

MonsinyurGonzalo AemiliusSekretaris Pribadi Paus FransiskusKeuskupanKeuskupan RomaTakhtaTakhta SuciAwal masa jabatan26 Januari 2020Masa jabatan berakhirJuli 2023PendahuluFabián PedacchioPenerusDaniel PellizzonImamatTahbisan imam6 Mei 2006oleh Nicolás CotugnoInformasi pribadiNama lahirGonzalo AemiliusLahir18 September 1979 (umur 44)Montevideo, UruguayKewarganegaraanUruguay dan VatikanDenominasiGereja Katolik Roma Gonzalo Aemilius (lahir 18 September 1979 di Montevideo) adalah seora...

 

 

Pembentukan angin darat-laut. Gambar A menunjukkan perpindahan panas dari daratan ke lautan. Angin hanya terbentuk di malam hari. Angin darat (land breeze) adalah jenis angin yang bertiup dari daratan ke laut (angin lepas pantai) yang berkembang di wilayah pesisir pada malam hari.[1] Angin darat adalah sistem angin lokal yang ditandai dengan aliran dari darat ke laut pada larut malam. Daratan menyerap dan melepas energi panas lebih cepat daripada lautan.[2] Angin darat bergant...

 

 

Северное полушарие выделено жёлтым цветом Северное полушарие Се́верное полуша́рие — часть Земли, расположенная к северу от экватора[1]. Поверхность на 60,7 % состоит из воды. На ней расположено 67,3 % суши и живёт около 90%[2] населения Земли. Содержание 1 Особен�...

List of Statutory Rules Part of a series onBritish law Acts of Parliament of the United Kingdom Year      1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 18...

 

 

Sebuah guci porselen Ming dengan adegan pasukan kavaleri sedang bertarung, dari masa pemerintahan Kaisar Jiajing (1522-1566), Musée Guimet, Paris Bagian dari seri artikel mengenaiSejarah Tiongkok ZAMAN KUNO Neolitikum ±8500 – ±2070 SM Tiga Maharaja dan Lima Kaisar±6000 – ±4000 SM Dinasti Xia ±2070 – ±1600 SM Dinasti Shang ±1600 – ±1046 SM Dinasti Zhou ±1046 – 256 SM  Zhou Barat ±1046 – 771 SM  Zhou Timur 770 - 256 SM    Zaman Musim Semi dan Gugu...

 

 

Cluster 5 adalah nama yang diberikan kepada varian mutasi virus SARS-CoV-2. Cluster 5 ditemukan di Region Nordjylland, Denmark, dan diyakini menyebar dari cerpelai ke manusia lewat peternakan cerpelai. Pada 4 November 2020, populasi cerpelai di Denmark diumumkan akan dimusnahkan untuk mencegah kemungkinan penyebaran mutasi ini dan mengurangi risiko terjadinya mutasi baru. Karantina wilayah dan pembatasan perjalanan diberlakukan di tujuh munisipalitas Region Nordjylland untuk mencegah penyebar...

Triangulasi dapat digunakan untuk menentukan koordinat dan jarak dari pantai ke kapal. Pengamat di A mengukur sudut α antara pantai dan kapal, dan pengamat di B melakukan hal yang sama untuk β. Jika panjang l atau koordinat A dan B diketahui, maka hukum sinus dapat diterapkan dalam menentukan koordinat kapal di C dan jarak d. Dalam trigonometri dan geometri dasar, triangulasi atau penyegitigaan adalah proses mencari koordinat dan jarak sebuah titik dengan mengukur sudut antara titik tersebu...

 

 

马来西亚—英国关系 马来西亚 英国 代表機構马来西亚驻英国高级专员公署(英语:High Commission of Malaysia, London)英国驻马来西亚高级专员公署(英语:British High Commission, Kuala Lumpur)代表高级专员 阿末拉席迪高级专员 查尔斯·海伊(英语:Charles Hay (diplomat)) 马来西亚—英国关系(英語:Malaysia–United Kingdom relations;馬來語:Hubungan Malaysia–United Kingdom)是指马来西亚与英国�...

 

 

2020年夏季奥林匹克运动会波兰代表團波兰国旗IOC編碼POLNOC波蘭奧林匹克委員會網站olimpijski.pl(英文)(波兰文)2020年夏季奥林匹克运动会(東京)2021年7月23日至8月8日(受2019冠状病毒病疫情影响推迟,但仍保留原定名称)運動員206參賽項目24个大项旗手开幕式:帕维尔·科热尼奥夫斯基(游泳)和马娅·沃什乔夫斯卡(自行车)[1]闭幕式:卡罗利娜·纳亚(皮划艇)&#...

الدوري الإماراتي للمحترفين شعار البطولة السلسلة الدوري الإماراتي للمحترفين  الموسم 2023–24 التواريخ 18 أغسطس 2023 – 25 مايو 2024 المباريات الملعوبة 7 الأهداف المسجلة 26 (3.71 لكل مباراة) هداف الدوري علي مبخوتيوسف نياكاتي(3 أهداف كل منها) أكبر فوز بيتي بني ياس 4–2 النصر (26 أغسطس 2023...

 

 

Yang Berbahagia Dato'Sheila MajidSheila Majid pada November 2015.Informasi latar belakangNama lahirShaheila binti Abdul MajidLahir3 Januari 1965 (umur 59)Kuala Lumpur, Selangor, MalaysiaGenreJazz, swing pop, pop rock, R&BPekerjaanPenyanyi, aktrisInstrumenVokalTahun aktif1984–sekarangLabelTitra Industries Sdn. Bhd. Roslan Aziz Productions (RAP) EMI (Malaysia) Sdn. Bhd. Warner Music (Malaysia) Sdn. Bhd.Artis terkaitZainal Abidin, Afdlin Shauki, Zubir Ali, Johan Nawawi, Nora, Liza Azi...

 

 

Type of planar transmission line Cross section of a conductor-backed coplanar waveguide transmission line A 517 μm tall copper coplanar waveguide created using LIGA technique.[1] Coplanar waveguide is a type of electrical planar transmission line which can be fabricated using printed circuit board technology, and is used to convey microwave-frequency signals. On a smaller scale, coplanar waveguide transmission lines are also built into monolithic microwave integrated circuits. Conven...

Upper house of the Georgia General Assembly Not to be confused with the as of yet unestablished upper house of the Parliament of the country of Georgia, anticipated by the constitution of 1995, which is also styled the Senate. For the current session, see 157th Georgia General Assembly. Georgia State SenateGeorgia General AssemblyTypeTypeUpper House Term limitsNoneHistoryNew session startedJanuary 11, 2021LeadershipPresidentBurt Jones (R) since January 9, 2023 President pro temporeJohn F. Ken...

 

 

Map of congressional districts represented by Asian Americans or Pacific Islander Americans in the 117th Congress.   State had an Asian Senator at the beginning of the 117th Congress   State has in the past had an Asian Senator This is a list of Asian Americans and Pacific Islander Americans in the U.S. Congress. Asian Americans are Americans of Asian descent. The term refers to a panethnic group that includes diverse populations with ancestral origins in East Asia, South...

 

 

Belgian cyclist (1948–1971) Jean-Pierre MonseréJean-Pierre Monseré with son at Het Kuipje after winning the 1970 Six Days of GhentPersonal informationFull nameJean-Pierre MonseréNicknameJempi MonseréBorn(1948-09-08)8 September 1948Roeselare, BelgiumDied15 March 1971(1971-03-15) (aged 22)Lille, BelgiumTeam informationDisciplineRoadRoleRiderProfessional team1969–1971Flandria–De Clerck–Krüger Major winsOne-day races and Classics World Road Race Championships (1970) Gir...

كريستوفر ويليس   معلومات شخصية الميلاد سنة 1978 (العمر 45–46 سنة)  نيوكاسل  مواطنة المملكة المتحدة  الحياة العملية المدرسة الأم كلية كلير  المهنة ملحن،  وعالم موسيقى  اللغات الإنجليزية  مجال العمل موسيقى،  وأفلمة الموسيقى  المواقع IMDB صفحته على IMDB[...

 

 

آثار الأبرار وأنوار الأخبار تعديل مصدري - تعديل   هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (أغسطس 2012) كتاب آثار الأبرار وأنوار الأخبار في الأحاديث تأليف السيد الفاضل المحدث الواعظ أبي الخير الداعي بن الرضا ...

 

 

Stasiun Shin-Unuma 新鵜沼駅Stasiun Shin-Unuma pada Juni 2007Lokasi5 Chome Unuma Minamimachi, Kakamigahara-shi, Gifu-ken 509-012517.6 km dari Meitetsu-GifuOperator MeitetsuJalur ■ Jalur Inuyama ■ Jalur Kakamigahara Jumlah peron2 peron pulau + 1 peron sampingInformasi lainStatusMemiliki stafKode stasiunIY17Situs webSitus web resmi (dalam bahasa Jepang)SejarahDibuka21 Januari 1926PenumpangFY201511.024 Lokasi pada petaStasiun Shin-UnumaLokasi di JepangSunting kotak info...

朴素淡박소담2022年於第58屆大鐘獎典禮現場女演员罗马拼音Park So Dam国籍 韩国出生 (1991-09-08) 1991年9月8日(32歲) 韩国首爾特別市松坡區蠶室洞(朝鲜语:잠실동)职业演員、主持人语言韓語、英語教育程度韓國藝術綜合大學演劇學學士出道日期2013年代表作品《黑祭司》《寄生上流》《灰姑娘與四騎士》《青春紀錄》《死期將至》活跃年代2013年至今经纪公司Caramel Ent...

 

 

Public park in London, England Victoria Tower Gardens, 2011, with the Buxton Memorial Fountain and the Palace of Westminster in the background Victoria Tower Gardens is a public park along the north bank of the River Thames in London, adjacent to the Victoria Tower, at the south-western corner of the Palace of Westminster. The park, extends southwards from the Palace to Lambeth Bridge, between Millbank and the river. It forms part of the Thames Embankment. Victoria Tower Gardens is a Grade II...