Unha pirámide cunha lonxitude de lado 5 contén 35 esferas. As capas son os primeiros números triangulares.
Un número tetraédrico , ou número piramidal triangular , é un número figurado que representa un tetraedro , unha pirámide triangular que ten triángulos equiláteros nas catro caras . O n ésimo número tetraédrico, Ten , é a suma dos n primeiros números triangulares , é dicir,
T
e
n
=
∑ ∑ -->
k
=
1
n
T
k
=
∑ ∑ -->
k
=
1
n
k
(
k
+
1
)
2
=
∑ ∑ -->
k
=
1
n
(
∑ ∑ -->
i
=
1
k
i
)
{\displaystyle Te_{n}=\sum _{k=1}^{n}T_{k}=\sum _{k=1}^{n}{\frac {k(k+1)}{2}}=\sum _{k=1}^{n}\left(\sum _{i=1}^{k}i\right)}
Os números tetraédricos son:
1 , 4 , 10 , 20, 35, 56, 84, 120, 165, 220,... (secuencia A000292 na OEIS )
Fórmula
Os números Tetraédricos aparecendo no triángulo de Pascal
A fórmula para o n ésimo número tetraédrico está representada polo 3º factorial ascendente de n dividido polo factorial de 3:
T
e
n
=
∑ ∑ -->
k
=
1
n
T
k
=
∑ ∑ -->
k
=
1
n
k
(
k
+
1
)
2
=
∑ ∑ -->
k
=
1
n
(
∑ ∑ -->
i
=
1
k
i
)
=
n
(
n
+
1
)
(
n
+
2
)
6
=
n
3
¯ ¯ -->
3
!
{\displaystyle Te_{n}=\sum _{k=1}^{n}T_{k}=\sum _{k=1}^{n}{\frac {k(k+1)}{2}}=\sum _{k=1}^{n}\left(\sum _{i=1}^{k}i\right)={\frac {n(n+1)(n+2)}{6}}={\frac {n^{\overline {3}}}{3!}}}
Os números tetraédricos tamén se poden representar como coeficientes binomiais :
T
e
n
=
(
n
+
2
3
)
.
{\displaystyle Te_{n}={\binom {n+2}{3}}.}
Ao representarse desta maneira, é fácil ver que os números tetraédricos pódense atopar na cuarta posición dende a esquerda (ou a dereita, por simetría) no triángulo de Pascal .
Probas da fórmula
Sabemos que o n -ésimo número triangular vén dado por:
T
n
=
n
(
n
+
1
)
2
.
{\displaystyle T_{n}={\frac {n(n+1)}{2}}.}
Empregando indución :
Caso para
n
=
1
{\displaystyle n=1}
T
e
1
=
1
=
1
⋅ ⋅ -->
2
⋅ ⋅ -->
3
6
.
{\displaystyle Te_{1}=1={\frac {1\cdot 2\cdot 3}{6}}.}
Supoñendo que sexa certo para
n
=
k
{\displaystyle n=k}
, facemos o paso indutivo para
n
=
k
+
1
{\displaystyle n=k+1}
T
e
k
+
1
=
T
e
k
+
T
k
+
1
=
k
(
k
+
1
)
(
k
+
2
)
6
+
(
k
+
1
)
(
k
+
2
)
2
=
(
k
+
1
)
(
k
+
2
)
(
k
6
+
1
2
)
=
(
k
+
1
)
(
k
+
2
)
(
k
+
3
)
6
.
{\displaystyle {\begin{aligned}Te_{k+1}\quad &=Te_{k}+T_{k+1}\\&={\frac {k(k+1)(k+2)}{6}}+{\frac {(k+1)(k+2)}{2}}\\&=(k+1)(k+2)\left({\frac {k}{6}}+{\frac {1}{2}}\right)\\&={\frac {(k+1)(k+2)(k+3)}{6}}.\end{aligned}}}
Esta proba pode facerse de forma alternativa co algoritmo de Gosper .
Relación recursiva
Como comentamos anteriormente, os números tetraédricos derivan directamente dos triangulares, polo que nace esta relación entre estes:
T
e
n
=
T
e
n
− − -->
1
+
T
n
(
1
)
T
n
=
T
n
− − -->
1
+
n
(
2
)
{\displaystyle {\begin{aligned}&Te_{n}=Te_{n-1}+T_{n}&(1)\\&T_{n}=T_{n-1}+n&(2)\end{aligned}}}
A ecuación
(
1
)
{\displaystyle (1)}
convértese en
T
e
n
=
T
e
n
− − -->
1
+
T
n
− − -->
1
+
n
{\displaystyle {\begin{aligned}&Te_{n}=Te_{n-1}+T_{n-1}+n\end{aligned}}}
Substituíndo
n
− − -->
1
{\displaystyle n-1}
por
n
{\displaystyle n}
na ecuación
(
1
)
{\displaystyle (1)}
T
e
n
− − -->
1
=
T
e
n
− − -->
2
+
T
n
− − -->
1
{\displaystyle {\begin{aligned}&Te_{n-1}=Te_{n-2}+T_{n-1}\end{aligned}}}
Por ende, o
n
{\displaystyle n}
o número tetraédrico cumpre que:
T
e
n
=
2
T
e
n
− − -->
1
− − -->
T
e
n
− − -->
2
+
n
{\displaystyle {\begin{aligned}&Te_{n}=2Te_{n-1}-Te_{n-2}+n\end{aligned}}}
Xeneralización
O patrón atopado para os números triangulares
∑ ∑ -->
n
1
=
1
n
2
n
1
=
(
n
2
+
1
2
)
{\displaystyle \sum _{n_{1}=1}^{n_{2}}n_{1}={\binom {n_{2}+1}{2}}}
e para números tetraédricos
∑ ∑ -->
n
2
=
1
n
3
∑ ∑ -->
n
1
=
1
n
2
n
1
=
(
n
3
+
2
3
)
{\displaystyle \sum _{n_{2}=1}^{n_{3}}\sum _{n_{1}=1}^{n_{2}}n_{1}={\binom {n_{3}+2}{3}}}
pódese xeneralizar. Isto leva á fórmula: [ 1]
∑ ∑ -->
n
k
− − -->
1
=
1
n
k
∑ ∑ -->
n
k
− − -->
2
=
1
n
k
− − -->
1
… … -->
∑ ∑ -->
n
2
=
1
n
3
∑ ∑ -->
n
1
=
1
n
2
n
1
=
(
n
k
+
k
− − -->
1
k
)
{\displaystyle \sum _{n_{k-1}=1}^{n_{k}}\sum _{n_{k-2}=1}^{n_{k-1}}\ldots \sum _{n_{2}=1}^{n_{3}}\sum _{n_{1}=1}^{n_{2}}n_{1}={\binom {n_{k}+k-1}{k}}}
Interpretación xeométrica
A interpretación xeométrica vén de representar tetraedros mediante o uso de esferas ou calquera outro obxecto. Por exemplo, podemos comezar a partires do triangulo das bólas de billar coas que se comeza o xogo, son 15 bolas, o quinto número triangular, se imos apilando* máis bólas ata completar o tetraedro, en total empregaremos 35 bólas o quinto número tetraédrico.
Propiedades
Te n + Te n −1 = 12 + 22 + 32 ... + n 2 , o número n-ésimo número piramidal cadrado .
Te 2n+1 = 12 + 32 ... + (2n+1) 2 , suma dos cadrados dos impares.
Te 2n = 22 + 42 ... + (2n) 2 , suma dos cadrados dos pares.
A. J. Meyl provou en 1878 que solo 3 números tetraédricos son tamén cadrados perfectos :
Te 1 = 12 =1
Te 2 =22 =4
Te 48 = 1402 = 19600 .
Sir Frederick Pollock hizo una conjetura de que todo número enteiro positivo, pódese escribir como suma de 5 números tetraédricos.
O único número tetraédrico que tamén é número triangular cadrado é 1 (Beukers, 1988), é o único que tamén é un cubo perfecto é 1.
A suma infinita dos recíprocos dos números tetraédricos é 3 / 2 , pódese calcular empregando series telescópicas :
∑ ∑ -->
n
=
1
∞ ∞ -->
6
n
(
n
+
1
)
(
n
+
2
)
=
3
2
.
{\displaystyle \sum _{n=1}^{\infty }{\frac {6}{n(n+1)(n+2)}}={\frac {3}{2}}.}
A paridade dos números tetraédricos segue a secuencia, impar-par-par-par.
Una observación:
Te 5 = Te 4 + Te 3 + Te 2 + Te 1
Os números que son á vez tetraédricos e triangulares, cumplen a ecuación:
T
n
=
(
n
+
1
2
)
=
(
m
+
2
3
)
=
T
e
m
{\displaystyle T_{n}={\binom {n+1}{2}}={\binom {m+2}{3}}=T_{em}}
O terceiro número tetraédrico é igual ao cuarto número triangular xa que o n -ésimo número k -simple é igual ao k -ésimo número n -símplex debido á simetría do triángulo de Pascal , e as súas diagonais son números simples; do mesmo xeito, o quinto número tetraédrico (35) é igual ao cuarto número de pentácoron , e así por diante
Os únicos números que son tanto tetraédricos como triangulares son :
Te 1 = T 1 = 1
Te 3 = T 4 = 10
Te 8 = T 15 = 120
Te 20 = T 55 = 1540
Te 34 = T 119 = 7140
Te n é a suma dos produtos p × q cando (p , q ) son pares ordenados e p + q = n + 1
O número tetraédrico máis grande da forma
2
a
+
3
b
+
1
{\displaystyle 2^{a}+3^{b}+1}
para enteiros a e b é 8436.
Notas
Véxase tamén
Ligazóns externas