O Imperio Ashanti ou Asanteman foi un estado creado polos ashanti, etnia pertencente ao grupo dos akan. Ocupou as terras próximas á Costa de Ouro, na África Occidental.[1]
Historia
Os akan crearon o seu primeiro estado no século XIII. No século XVII os akan fundaron tres reinos no interior do que hoxe é Ghana: Denkyra, Akyem e Akwamu. Estes reinos, enfrontados entre eles, facían fronteira cos pequenos estados ashanti, chamados oman, que estaban dirixidos por un xefe ou hene.
A presenza europea na rexión comezou coa erección do forte de São Jorge da Mina, construído na costa polos portugueses en 1482, á que seguiu a de Santo Antonio de Axim en 1486. Os neerlandeses, pola súa banda, despois de obter en 1612 o permiso dos xefes locais co Tratado de Asebu, levantaron o forte Nassau, preto de Mouri; en 1637, apoderáronse tamén do forte portugués e mantiveron a súa influencia na rexión mediante novos acordos, como o Tratado de Butre de 1656. Os suecos comezaron a facer acto de presenza en 1653 coa construción de Fort Christiansborg e os dinamarqueses, en 1658.
Século XVIII: política expansionista
A finais do século XVII os oman confederáronse baixo o heneOsei Tutu, que gobernaba o oman de Kumasi. En Akwamu, Osei Tutu conseguiu armas de fogo europeas, coas que se enfrontou a Denkyra en 1700. Despois da batalla de Feyiase (1701), a confederación ashanti substituíu a Denkyira como potencia dominante na rexión, e os neerlandeses comezaron a pagar tributo aos ashanti pola súa colonia de Elmina. Os neerlandeses normalmente pagaban dúas onzas de ouro ao mes ao estado ashanti como tributo. Osei Tutu faleceu arredor de 1717, comezados os combates cos outros dous reinos, que sucumbiron na década de 1730, nacendo o imperio dos ashanti.[1]
O imperio continuou a expandirse cara ao norte, co obxectivo de controlar as rutas comerciais. En 1724 acabara xa con Bono, outro reino dos akan, tralo cal os ashanti se enfrontaron a Gonja e Dagomba, reinos rexidos por outros grupos étnicos. Venceron grazas ao poder que lles outorgaban as súas armas de fogo, tecnoloxía descoñecida na rexión. Con todo, en 1765 o imperio foi derrotado polos reinos dos fanti grazas ao apoio británico.[1]
Século XIX: máxima expansión e tratado de Fomena
Os ashnti tiñan un grande exército, composto por uns corenta ou cincuenta mil infantes a mediados do século XVIII. Destes, só o 20 ou 30 % proviñan de Kumasi e o resto proporcionábano os pobo vencidos e aliados (amantoo).[2] Estaban armados con mosquetes obsoletos, aínda que contaban cunha estrutura de mando eficiente e centralizada (asanthene).[3]
Submisión de Kwaku Dua Prempeh aos británicos en 1896.
Entre 1806 e 1807, o Imperio ashanti volveu enfrontarse aos fanti, absorbéndoos, o que se consolidou tras un posterior enfrontamento en 1811; o imperio obtivo unha nova vitoria no enfrontamento contra a alianza akim-akwapim de 1814-16. Este feito permitiulle entrar en contacto coas potencias coloniais europeas. A partir de entón sucedéronse unha serie de conflitos entre os británicos, os daneses, os neerlandeses e os ashanti, con resultados diversos. En 1817 a Compañía Africana de Comerciantes do Reino Unido asinou un tratado de amizade que recoñecía a soberanía ashanti sobre gran parte da costa. Joseph Dupuis exerceu como primeiro cónsul británico en Kumasi partir de marzo de 1820.[4] Con todo, as disputas sobre as fronteiras entre o Imperio ashanti e a colonia británica deron lugar á primeira guerra anglo-ashanti, que tivo lugar entre 1823 e 1831; as partes acadaron finalmente un acordo polo que aceptaban fixar a fronteira no curso do río Pra.[5] En 1867 o goberno británico aboliu a Compañía de Comerciantes Africanos e apropiouse das terras que posuía ao longo da costa. Posteriormente disputáronse novas contendas entre os ashanti e os británicos: a segunda guerra anglo-ashanti (1863-1864) e na terceira (1873-1874). Nesta última, as tropas ashanti trataron de apoderarse da cidade de Elmina, situada na antiga Costa de Ouro neerlandesa e que en 1872 pasara de mans holandesas a británicas, e que era reclamada polos ashanti. En xaneiro de 1874, o resultado das batallas de Amoaful e Ordashu permitiulles aos británicos apropiarse da rexión; acabaron por entrar na capital asante, Kumasi, saqueárona e estableceron nela unha gornición.
Situación territorial en África occidental cara a 1875, coa extensión das colonias europeas e o Estado asante.
Tras esta vitoria británica, o monarca ashanti asinou cos vencedores o Tratado de Fomena o 13 de febreiro de 1874, polo que se comprometía a manter a paz entre o reino ashanti e o Imperio británico, a compensar economicamente polos gastos ocasionados polas anteriores guerras e a cesar de atacar os intereses británicos na rexión.[6] A partir dese momento, o imperio perdeu parte do control político e algúns dos seus territorios independizáronse.
En 1888 o heneKwaku Dua Prempeh tratou mediante distintas iniciativas de restablecer a influencia política do imperio, alén dos termos do Tratado, mais foi en balde.[1] O 29 de xuño de 1895, o secretario de Estado británico para as colonias Joseph Chamberlain coidou que a independencia de Ashanti era unha «molestia intolerable», nun momento de risco de guerra con Francia, que complicaba a tarefa de asegurar o dominio británico sobre a Costa de Ouro, mentres os franceses aumentaban a súa presenza ao oeste do reino ashanti. Francia buscaba unha alianza con Kwaku Dua Prempeh, mais este non estaba interesado nela, pois só quería a paz cos británicos para que estes axudasen na prosperidade dos ashanti. No entanto, Chamberlain ameazou con ordenar unha incursión militar o 21 de novembro de 1895 para sometelos se non cumprían cos pagos do Tratado de Fomena.[7] Finalmente, isto sucedeu despois de que Prempeh I enviase unha comitiva de paz para negociar co Reino Unido. A delegación, enviada a parlamentar coa raíña Vitoria, permaneceu seis meses en Inglaterra sen que o Goberno británico lles concedese audiencia. En 1896, trala chamada cuarta guerra anglo-ashanti, o imperio rendeuse, cesou a resistencia e Prempeh I foi arrestado.[8] O 1 de xaneiro de 1897, Prempeh I e parte da súa corte foron deportados a Serra Leoa e máis tarde ás Seychelles.
Século XX
O rei ashanti Prempeh II e Arnold Hodson, representante británico, na cerimonia de coroación, o 31 de xaneiro de 1935.
O 25 de marzo de 1900, o representante británico, Frederick Mitchell Hodgson, anunciou que o país ashanti seguía debéndolle á Coroa británica a compensación económica do Tratado de Fomena, e que, estando o rei no exilio, a autoridade británica pasaba a exercer o poder. A corte ashanti, que non fora desterrada ás Seychelles, organizou unha ofensiva contra as forzas británicas instaladas en Kumasi. O ataque encabezouno a raíña ashanti Yaa Asantewaa, raíña-nai do oman de Ejisu. Dende o 28 de marzo de 1900 ata setembro dese mesmo ano, sucedéronse os enfrontamentos entre as tropas británicas e ashanti, dando lugar á chamada guerra do Trono de Ouro. A vitoria británica concluíu coa deportación ás Seychelles de Asantewaa e doutros dirixentes ashanti.
En xaneiro de 1902, os británicos finalmente anexionaron o territorio ashanti á súa colonia da Costa de Ouro británica, permitindo a continuidade da nación ashanti baixo a forma do protectorado ashanti. Yaa Asantewaa morreu no exilio nas Seychelles o 17 de outubro de 1921. O rei Prempeh I puido regresar do exilio en decembro de 1924,[8] tras organizarse iniciativas para que se autorizase o seu regreso, como a Asante Kotoko Union; non obstante, faleceu o 12 de maio de 1931. O seu sucesor, Prempeh II, conseguiu restablecer o consello real ashanti en 1933 e recuperou nominalmente o trono o 31 de xaneiro de 1935. En 1937 as autoridades coloniais concedéronlle a Orde do Imperio Británico.[9] O país foi integrado en Ghana en 1957 baixo o mandato do rei Prempeh II, xunto ao resto dos territorios da Costa de Ouro británica e a Togolandia británica.
↑Shmuel Noah Eisenstadt, Michel Abitbol, Naomi Chazan (1988). The Early State in African Perspective: Culture, Power, and Division of Labor. Tomo III. Leiden: E. J. BRILL, pp. 78. ISBN 978-9-00408-355-4.
