O nome de "columnario" non responde a unha nova unidade monetaria senón a unha tipoloxía de moeda, con valores de medio, un, dous, catro e, sinaladamente, oito reais. Este último circulou e colleu sona por todo o mundo, debido en parte a ter un acabamento e unha calidade moi superiores aos das antigas moedas cuñadas a martelo.
As moedas coloniais anteriores, coñecidas como "macuquinas", adoitaban ter forma irregular e por iso eran doadas de cernar no seu canto, para lles subtraer fraudulentamente parte da súa a prata (ou ouro, no caso dos escudos).[6] Pola contra, os columnarios tiñan unha forma ben arredondada e contaban cun bordo gravado, o que facía imposible a cernadura da moeda e a súa nova posta en circulación.[7]
A través de dúas disposicións reais de 1728 e 1730 iniciouse o proxecto de establecer novas casas de moeda na América española, co obxectivo de cambiar a antiga moeda macuquina, cuñada a martelo, pola nova moeda. Primeiramente implantouse para este efecto a ceca de México (1733), logo a de Lima (1754) e máis tarde a de Potosí (1767).[8]
A moeda columnaria foi substituída paulatinamente a partir de 1772 pola chamada "de busto", por amosar a imaxe do monarca nos seus anversos.[9]
No bordo superior dos anversos aparece a lenda VTRAQUE VNUM ("ambos son un"), que alude á unidade entre os territorios do Imperio Español en cada hemisferio. O espazo entre a data e a lenda está ocupado comunmente pola marca de ceca.[13]
Anverso
A tipoloxía habitual dos anversos dos columnarios consistía no nome do monarca español seguido pola lenda D[EI] G[RATIA] HISPAN[IARUM] ET IND[IARUM] REX ("pola graza de Deus, rei das Españas e das Indias"). Á esquerda aparecían as iniciais do ensaiador e no centro o escudo de España coa coroa real na parte superior. Á dereita deste, un número arábigo indicaba o valor facial en reais.[14]
Castán Ramírez, C. "Los columnarios de la ceca de Popayán". En Gaceta Nuimismática, 18 (1970), 46-48.
Gilboy, F. F. The Milled Columnarios of Central and South America: Spanish American Pillar Coinage, 1732 to 1772. Prairie Wind Publishing. 1999. ISBN 978-0968520604
Harris, R. Pillars & Portraits. An illustrated catalogue of the numismatic history of the Spanish American Empire. Bonanza Press. 1968.
Palmer JR, Darwin, & Almanzar Alcedo F. l. Pillar and Portrait: Four Reales of the New World. Almanzar's Coins of the World, 1982. ISBN 9780882420257