Bolboreta pavo real
Aglais io en Oxfordshire, Inglaterra (vista dorsal) Parte ventral das ás.
Clasificación científica
Reino: Animalia Filo: Arthropoda Clase: Insecta Orde: Lepidoptera Familia: Nymphalidae Tribo: Nymphalini Xénero: Aglais Especie: A. io
Nome binomial
Aglais io (Linnaeus, 1758)
Sinonimia
Inachis io Nymphalis io Papilio io

A bolboreta pavo real^[1], de nome científico Aglais io (antes chamada Inachis io),^[2][3][4] é unha rechamante bolboreta que vive en Europa e zonas temperadas de Asia ata chegar polo leste ao Xapón. É unha das bolboretas da fauna galega. Anteriormente estaba clasificada como único membro do xénero Inachis. Esta especie vive como residente na maior parte da súa área de distribución, e a miúdo inverna en edificios ou árbores, polo que aparece bastante cedo na primavera. Foi investigada para estudar o papel das manchas oculares ou ocelos das súas ás como mecanismo antidepredadores.^[5] A especie está expandíndose dentro da súa área^[2][6] polo que non está ameazada.^[6]

O nome específico io deriva do personaxe da mitoloxía grega Ío, filla de Inachus e sacerdotisa de Hera en Argos (de onde deriva tamén o nome do seu antigo xénero Inachis).

Esta bolboreta ten unha envergadura de ás de 50 a 55 mm. A cor de fondo das ás é un vermello oxdado, e as puntas das ás levan unha distintiva mancha ocular ou ocelo de cor negra, azul e amarela. A parte inferior das ás é moi diferente, moito menos rechamante e dunha cor críptica marrón escura ou negra. Existen dúas subespecies, A. io caucasica (Jachontov, 1912) que se encontrou en Acerbaixán (antes I. io caucasica) e A. io geisha (Stichel, 1908) que se encontrou no Xapón e no oriente distante ruso (antes I. io geisha).

• 
  Parte dorsal
• 
  △ Parte ventral

Vive en bosques, campos, praderías, pasteiros, parques e xardíns, e desde as terras baixas ata alturas de 2500 m. É unha bolboreta relativamene común, non difícil de ver en moitos parques e xardíns europeos. O macho mostra un comportamento territorial, en moitos casos os territorios son seleccionados cando as femias van camiño dos sitios de ovoposición.^[7]

Hiberna durante o inverno despois de poñer os seus ovos no inicio da primavera, en grupos de 400 ovos de cada vez.^[2] Os ovos teñen unha especie de costelas reforzantes e son de cor olivácea escura e deposítanse sobre a cara e o envés das follas de ortigas (Urtica dioica e Urtica urens)^[8] e lúpulo.^[2] As eirugas son dun negro brillante con seis ringleiras de espiñas barbadas e unha serie de puntos brancos en cada segmento, e cabeza negra brillante. As eirugas eclosionan despois de aproximadamente unha semana da posta do ovo e medran ata os 42 mm de lonxitude. As crisálides poden ser cincentas, castañas, ou verdes e poden ter un ton anegrado.^[8]

As bolboretas adultas liban nectar dunha ampla variedade de plantas anxiosermas, como Buddleja, salgueiros, Taraxacum, maiorana silvestre, sabugueiriño, Eupatorium cannabinum, e trevo; pero tamén se alimentan de zume elaborado de árbores e froita podre.

Aglais io emprega un sistema de apareamento monandro, o que significa que só se aparea cun individuo en cada período reprodutivo. Isto débese ao seu ciclo de vida no cal a femia está receptiva só durante o período de eclosión, despois de hibernar. A parella só se aparea tamén despois de hibernar, polo que é moi difícil atopar unha femia receptiva despois dese período.^[9] Nas especies nas que a área onde están as femias non é defendible por un macho, os machos deben defender unha soa área desexable pola que as femias poderían pasar, como áreas con gran densidade de alimentos, buratos con auga, ou sitio favorables para aniñar. Os machos despois intentan aparearse con femias a medida que pasan por alí. O feito de manter o control dun territorio desexable incrementa a probabilidade do macho de atopar unha parella, o que aumenta o seu éxito reprodutivo. Con todo, cada individuo necesita ponderar os beneficios de aparearse co custo de defender un territorio.^[10] Aglais io mostra este tipo de comportamento territorial, e debe efender un territorio desexable da competencia doutros machos. Se só un dos machos coñece o territorio ben, expulsará con éxito aos intrusos. Pero se ambos os machos en cuestión están familiarizados cun terriotorio, haberá unha pugna entre os dous para determinar cal deles permanecerá no territorio. Os sitios máis notables son aqueles que incrementan a cota de femias do macho. Estes sitios son xeralmente sitios de alimentación e oviposición, que son moi procurados polas femias. Ese comportamento territorial está reforzado polo feito de que eses sitios están todos concentrados. Se os recursos valiosos estivesen dispersos, observaríase un menor comportamento territorial.^[11] Para atopar parella e defender o seu territorio, Aglais io mostra un comportamento consistente en permanecer pousado. As bolboretas macho fican pousadas sobre un obxecto a unha determinada altura desde onde poden observar os obxectos que pasan voando. Cada vez que ven pasar un individuo da súa especie ou dunha especie relevante, voan directamente cara a el ata que están a uns 10 cm. Se encontra un macho, o macho residente expúlsao do seu territorio. Se encontra unha femia, perséguea ata que ela pousa e seguidamente ten lugar o apareamento.^[12] O cortexo nesta especie é longo. O macho realiza unha longa serie de persecucións nas que el debe mostrar unha grande habilidade voadora, antes de que a femia lle permite aparearse.^[13]

O sistema de apareamento monandro causou a evolución dunha duración da vida máis curta nos machos desta especie. En bolboretas polixinas, o éxito reprodutivo dos machos depende en gran medida da duración da súa vida. Por tanto, canto máis viva o macho máis se poderá reproducir, polo que terá unha mellor eficacia biolóxica ou fitness, o que determina que os machos tendan a vivir tanto coma as femias. En A. io a eclosión síncrona ao final do inverno fai que os machos só se apareen uha vez. O seu éxito reprodutivo non está, pois, ligado á duración da súa vida, e non hai presión selectiva para vivir máis tempo, polo que os machos viven menos que as femias.^[9]

A. io ten mecanismos de defensa antidepredadores que dependen das catro manchas oculares ou ocelos da parte dorsal das súas ás. Estes ocelos están coloreados brillantemente en círculos concéntricos. Como moitas outras bolboretas que hibernan, esta bolboreta mostra moitas liñas de defensa contra posibles depredadores. As aves que son depredadores da bolboreta inclúen o ferreiriño bacachís, o papamoscas negro e outros pequenos paseriformes. A primeira liña de defensa contra estes depredadores que teñen moitas bolboretas hibernantes é a de agocharse cripticamente, é dicir pasaren desapercibidas no seu ambiente ao imitaren uha folla ou permaneceren inmóbiles.^[14] Algunhas bolboretas hibernantes como A. io teñen unha segunda liña de defensa: cando son atacadas, abren as súas ás, mostran os seus ocelos das ás e realizan unha exhibición intimidante que serve de ameaza.^[14] A exhibición visual intimidante que mostra A. io dálle moitas máis posibilidades de escapar aos depredadores da que teñen as bolboretas que só confían en imitar unha folla.^[14] Aínda que as principais medidas antidepredación están dirixidas a pequenas aves paseriformes, mesmo as aves grandes como os pitos reaccionan a eses estímulos e evitan a bolboreta cando esta exhibe os seus ocelos alares.^[15]

As investigacións realizadas indican que os depredadores aviarios que tratan de atacar a bolboreta dubidan durante máis tempo se encontran bolboretas que exhiben ocelos nas ás que cando encontran outras que teñen ditos ocelos cubertos. Ademais, os depredadores retardan ao seu regreso onda a bolboreta se esta mostra as súas manchas oculares^[15][16] e algúns depredadores mesmo foxen en vez de atacalas.^[16] Ao intimidar o depredador de modo que este retarde ou renuncie ao ataque, esta bolboreta ten unha maior posibilidade de escapar á depredación.

Segundo a hipótese do mimetismo do ollo, os ocelos das ás teñen un propósito antidepredador ao imitar os ollos de depredadores naturais inimigos das aves.^[15] A diferenza da anterior, a hipótese da visibilidade afirma que en vez de servir para que estas manchas se consideren que pertencen a un inimigo, a rechamante natureza dos ocelos das ás, normalmente grandes e brillantes, causa unha resposta no sistema visual do depredador que fai que eviten a bolboreta.^[17]

Nun experimento, as respostas observadas nas aves depredadoras de bolboretas aos ocelos incluían un aumento da vixilancia, un retardo en volver onda a bolboreta, e a produción de chamadas de alarma asociadas con predadores que viven no chan.^[15] Estas respostas aos estímulos aos ocelos alares apoian a hipótese do mimetismo, xa que indican que a ave depredadora sente que as manchas oculares pertencen a un inimigo potencial. Cando se enfronta con aves depredadoras de bolboretas como o ferreiriño bacachís, A. io fai un ruído asubiante e mostra os seus ocelos ameazantemente. Porén, o que máis protexe á bolboreta son os ocelos alares, xa que as bolboretas ás que se lles eliminou a súa capacidade de producir son pero teñen ocelos alares aínda poden defenderse moi ben contra os depredadores aviarios.^[18]

Cando está hibernando en zonas escuras, esta bolboreta pode encontrarse ás veces con roedores depredadores como pequenos ratos. Porén, contra estes depredadores, a exhibición visual dos ocelos alares é ineficaz debido á escuridade do ambiente. Contra estes depredadores a bolboreta produce un sinal auditivo asubiante que serve de disuasión.^[19]

• 
  Patrón inferior
• 
  Ovos
• 
  Eiruga
• 
  Alimentación
• 
  Crisálide
• 
  Adulto coas ás algo danadas
• 
  Forma acromática das manchas oculares

Commons ten máis contidos multimedia sobre:  Bolboreta pavo real

Wikispecies posúe unha páxina sobre:  Bolboreta pavo real

• Peacock (Inachis io)
• vídeo
• páxina sobre a bolboret pavo real, Aglais iodo Butterfly ConservationArquivado 16 de novembro de 2010 en Wayback Machine.
• Inachis io, Arkive
• Inachis io Arquivado 04 de marzo de 2016 en Wayback Machine.
• Peacock - Inachis io, guía de bolboretas europeas