Susana Chavez Castillo (Ciudad Juarez, 1974ko azaroaren 5a – 2011ko urtarrilaren 6a) mexikar poeta, idazlea, kazetaria, psikologo[1] eta Giza Eskubideen defendatzailea izan zen. «Ni una menos» eta «Ni una muerta más» esaldiak egin izana egozten diote, eta Latinoamerika osoko erakunde zibilek feminizidioaren aurka borrokatzeko erabili dituzte esaldi horiek.[2][3][4] Cuauhtémoc kolonian hilda eta mutilatuta aurkitu zuten 2011ko urtarrilaren 6an, baina haren gorpuzkiak ez ziren identifikatu urte horretako urtarrilaren 11ra arte.[5]
Bizitza
Susana Chavezek hamaika urterekin ekin zion poesiari.[6]Ciudad Juarezeko zenbait literatur jaialditan eta Mexikoko beste kultur foro batzuetan parte hartu zuen. Bere blog pertsonalaren profilaren arabera, Primera Tormenta, Ciudad Juarezeko Unibertsitate Autonomoan (UACJ) Psikologiako lizentziatura eskuratu zuen eta poema liburu bat idazten ari zen.[7]
Chavezek Ciudad Juarezeko giza eskubideen defentsarako mugimenduan parte hartzen zuen, eta jatorriz «Ni una menos, ni una muerta más» (gero «Ni una menos») zen esaldiaren egiletzat jotzen da, Ciudad Juarezeko feminizidioak argitzeko borrokan, zeinen kopurua hiru mila kasutik gorakoa den, eta oraindik horietatik gehienek argitu gabe jarraitzen duten.[8][2] Chavezek manifestazio zibiletan parte hartzeak bere obraren irakurketa, film labur dokumentalak eta bestelako jarduerak barne hartzen zituen.
Erailketa
Hil zuten egunean, Chavez lagun batzuk bisitatzera zihoan, baina ez zen bere helmugara iritsi, amaren adierazpenaren arabera. 2011ko urtarrilaren 6ko goizean aurkitu zuten haren gorpua, burua poltsa beltz batez estalita eta eskua moztuta. Identifikaziorik ez zuenez, haren gorpuzkiak Chihuahuako Estatuko Fiskaltza Nagusiaren Auzitegiko Medikuntza Zerbitzura (Semefo) eraman zituzten. Urtarrilaren 10ean, astelehena, Chavezen senideak Semefora joan ziren gorpua identifikatzeko, baina hurrengo egunera arte ez zuten haren nortasunaren berri eman. Hilketan parte hartzeagatik hiru atxilotu zituztela iragarri zuten.
Carlos Manuel Salas Chihuahua estatuko fiskal nagusiak esan zuenez, Chavezen erailketa ez zuen inolako zerikusirik ekintzaile gisa izan zuen paperarekin. Horren arabera, Chavezek gazte talde batekin topo egin zuen, eta "dibertitzera joan zen", baina drogatuta eta alkoholizatuta zeudenez, kontrola galdu eta hil egin zuten. Salasek esan zuen arduradunak ageri-agerian atxilotu zituztela.
Orduan Giza Eskubideen aldeko erakundeek salatu zuten biktimari egotzi nahi ziotela erailketaren errua. Norma Ledezma Ortega Justicia para nuestras hijas erakundeko koordinatzaileak esan zuen Susana Chavezen heriotza Ciudad Juarezen bizi zen zigorgabetasun giroaren parte zela. Ildo beretik, Gure alabak etxera bueltan (Nuestras Hijas de Regreso a Casa) erakundearen sortzaileak, Marisela Ortizek, salatu zuen intolerantziaren eta inpunitatearen kulturak edonork krimen bat egin ahal izatea ahalbidetzen duela.[9] Amnesty Internationalek jardun arina eta gardena eskatu zuen.[10]
Gustavo de la Rosak, Chihuahuako Giza Eskubideen Estatuko Batzordeko (GEEH) ikuskatzaileak, bere kezka agertu zuen gertaeren aurrean, eta azpimarratu zuen Juarezko jende gehienak uste zuela ez zegoela delinkuentziarik eta krimen antolatua baino ez zegoela. Hala ere, beste pertsona batzuekin batera, anarkia kriminaleko garai bat bizitzen ari zela esan zuen, eta lumpena espazioez jabetu dzela.[11] Hain zuzen ere, atxilotutako hiru adingabeak gizarte talde marjinatuetako kideak ziren, eta Susana talde horiekin tratua egitera ohituta zegoen, bere lan humanitarioengatik.[12]
Gazteak atxilotu ostean, Los Aztecas talde arriskutsu eta oso bortitzekoak zirela jakin zuten, eta droga eta alkohol kontsumoa onartu zuten.[13][14] Bere aitorpenaren arabera, eztabaida gogorra hasi zuten Los Aztecas-eko kideak zirela esan zutenean, eta Susanak poliziaren aurrean salatuko zituela mehatxu egin zien, eta azkenean hil egin zuten.[15] Nerabeek zabor-poltsa[5] batekin ito zuten eta esku bat moztu zioten zerrote batekin, ondoren gorpua kalera botatzeko. Beraien helburua agintariak nahastea eta delinkuentzia antolatuaren hilketa baten itxura egitea zen.[16]
2013an, Susana Chavez Castilloren hiru hiltzaileei 15 urteko kartzela-zigorra ezarri zien Adingabe Arau-hausleentzako Justizian Espezializatutako Auzitegiak.[17] Epaitutako hiltzaileak adingabeak ziren, bost urtez egon ziren espetxean, eta 2016ko abuztuan aske utzi zituzten, Nerabe Arau-hausleen Lege berria indarrean jartzeagatik —zigorrak murriztu zizkieten—. Hiltzaileetako bat Sergio Cárdenas de la O da, “El Balatas” ezizenez ezaguna.[18][19]
Erreferentziak
Ikus, gainera
Kanpo estekak
