Pandunia gaur egun 100 hiztun inguruk hitz egiten duten nazioarteko hizkuntza eraikia da, Reddit eta Telegram bezalako sare sozialen bidez egunero sarean topa daiteke. Fonemak sinpleak dira, gramatika zehatza eta sinplea, ikasteko erraza .
Panduniaren helburua nazioarteko komunikazioa erraztea da [1], planetan dauden giza hizkuntza ezberdinen berdintasuna sustatzeko [2] . Hedatuen dauden hogei [3] hizkuntza panduniaren sustraien iturri gisa balio izan dute, besteak beste, ingelesa, gaztelania, hindia, frantsesa, portugesa, errusiera, turkiera, txinera, arabiera, indonesiera, japoniera... [4] [4] , [5] .
Risto Kupsala finlandiarrak 2005ean abian jarritako proiektuak 2007an jaso zuen izena. 2017ko martxoan hizkuntza hau guztiz isolatzaile bihurtu zen, baina gero, abuztuan, elementu aglutinatzaile batzuk ere mantentzearen apustua egin zen, batez ere zenbait hitzen rola eta hitz elkartuen eraikuntza definitzeko amaiera batzuk. Hizkuntza "finkatuta" dago2 2019ko maiatzaren 2tik [6], nahiz eta 2.0 bertsioa kaleratu zen 2021eko irailaren 28an [7] .
Alfabetoa eta ahoskera
Pandunia latinezko alfabetoko hogeita bost letra erabiliz idazten da, beti minuskulaz, eta letra bakoitzak beti ahoskatze bera gordetzen du, beti fonema bera ordezkatzen du. Ez dago letra muturik edo apaingarri hutsa den letrarik:
Gramatika
Hitz aldaezinak
Genero eta plural/singular markarik ez. Substantibo bat ere ez da aldatzen generoan edo kopuruan, ez dago aditz aldakorrik pertsonan; pertsona guztiak berdin jokatzen dira ondoko testuinguruak markatuko du subjektua eta objektua zein den:
Hitz konposatuak -o- bokal zentralak batzen dituen bi erroz osatuta daude:
Aditzak
Panduniak perpausak nahi bezala ordenatzeko eta erabiltzeko aukera ematen du subjektu-aditz-objektu eta subjektu-objektu-aditz ordenetan, bi eredu nagusiak, amaierak -a (SVO perpausak) edo -u (SOV perpausak) amaitzen dituzten aditzen bitartez .
Pertsona-izenordainek ere ez dute genero markarik.
Testuinguruak ahalbidetzen duenean, aditz baten subjektua ken daiteke.
Etimologia eta iturri lexikoak
Pandunia-n, hitzak planetan gehien hitz egiten diren hizkuntzen artean gehien erabiltzen den formatik hurbil dauden forma batetik datoz, Europako eta Amerikako hizkuntzak, Afrikakoak eta Asiakoak barne [3] . Gainera, hitz batzuek planetako hainbat hizkuntzarekin lotutako sorburuak dituzte. 2019ko maiatzean hitzen erdiak ingelesetik gertu zeuden, heren bat inguru gaztelania, hindia, frantsesa eta portugesetik hartuak ziren, laurden bat errusiera, turkiera, txineratik...; seiren bat arabieratik, indonesieratik, japonieratik, swahilitik, alemanetik [5] , [8] .
Munduko hizkuntzen artean, beraz, hiztun gehien dauzkaten hizkuntzak hartu dira lexikoa osatzeko, eta horietatik fonetika aldetik forma "errazagoak" zeuzkaten hitzak hobetsi dira. Genero/numero markak kendu egin dira.
Nahiko ohikoa da panduniako hitzak beste hizkuntzetako hiperonimoak izatea; horrela, panduniako hitz batek hainbat errealitate isla ditzake, daria bezala: lakua, itsasoa, ozeanoa edo ibaia [9] esan nahi duena aldi berean.
Erreferentziak
Kanpo estekak
