Montserrat Caballé
(1971) Irudi gehiago
UNICEFen borondate oneko enbaxadorea
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	María de Montserrat Bibiana Concepción Caballé Folch
Jaiotza	Bartzelona, 1933ko apirilaren 12a
Herrialdea	Katalunia
Heriotza	Bartzelona, 2018ko urriaren 6a (85 urte)
Hobiratze lekua	Cementiri de Sant Andreu de Palomar (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: gaixotasun infekziosoa
Familia
Ezkontidea(k)	Bernabé Martí
Seme-alabak	ikusi Montserrat Martí (en)
Hezkuntza
Heziketa	Conservatori Superior de Música del Liceu (en)
Hizkuntzak	katalana gaztelania
Irakaslea(k)	Conchita Badía
Jarduerak
Jarduerak	opera abeslaria eta estudioko musikaria
Jasotako sariak	ikusi Arte eta letren komendadorea Commander's Cross of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany Elisabet Katolikoaren Ordenaren zalduna Arteetako Asturiasko Printzesa saria  (1991) Arte Ederretako Merituaren Urrezko Domina  (1973) Knight Grand Cross of the Order of Merit of the Italian Republic Alfontso X.a Jakitunaren Ordenako Gurutze Handia  (1975) Gramophone Award for Lifetime Achievement  (2007) Kataluniako Generalitatearen Urrezko Domina Order of the Badge of Honour Order of Friendship Order of Princess Olga, 1st class Gold Medal for Tourism Merit  (1988) honorary doctor of the D. Mendeleev University of Chemical Technology of Russia Echo Klassik Female Singer of the Year  (1996) Elisabet Katolikoaren Ordena Alfontso X.a Jakitunaren Ordena Ohorezko Legioko zalduna Ordre des Arts et des Lettres Order of Merit of the Federal Republic of Germany Asturiasko Printzea Sariak
Izengoitia(k)	Montserrat Caballé
Genero artistikoa	opera vocal music (en)
Ahots mota	sopranoa
Musika instrumentua	ahotsa
Diskoetxea	Polydor Records
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa

Maria de Montserrat Viviana Concepción Caballé i Folch (Bartzelona, 1933ko apirilaren 12a - 2018ko urriaren 6a) kataluniar sopranoa eta opera abeslaria izan zen. XX. mendeko sopranorik handienetakotzat hartua, haren ahots-teknika oso miretsia izan zen nazioartean. Ospe handia lortu zuen mundu osoan, Gioachino Rossini, Vincenzo Bellini eta Gaetano Donizettiren opera lanen interpretazioei esker. Oso ezaguna egin zen 1987an Freddie Mercuryrekin grabatu zuen duoa, Barcelona, geroago 1992ko Olinpiar Jokoetako abesti ofizialetako bat izan zena.^[1]

Maria de Montserrat Viviana Concepción Caballé i Folch Bartzelonan jaio zen, Katalunian, 1933ko apirilaren 12an. Aita Carlos Caballé Borrás kimikaria izan zuen (1907-1995)^[2] tarragonarra izan zuen eta ama, berriz, Ana Folch valentziarra. Jatorri xumeko familian jaio zen Montserrat gerraostean eta anaia ere izan zuen, Carlos.^[2]

Amak erakutsi zizkion solfeoaren oinarriak eta, Bartzelonako Bertrand i Mata familia dirudunari esker, 11 urte besterik ez zuenean, Bartzelonako Lizeoko Musika Kontserbatorioan sartzeko aukera izan zuen, beka bat medio hasiera batean eta aitatutako familia horren laguntza ekonomikoarekin, gero. Napoleone Annovazzi, Eugenia Kemény eta Conchita Badíarekin ikasi zuen eta, 1954an graduatu zen urrezko dominarekin.

1950en igo zen lehen aldiz eszenategira, Reusko Fortuny antzokian, Giovanni Battista Pergolesiren La serva padrona protagonista izan zelarik.

1956an Basileako Udal Antzokian (Stadttheater Basel) hasi zen lanean eta urte bat geroago bere debuta egin zuen bertan. 1962an Bartzelonan estreinatu zen, El Liceun. Eta 1965ean lehen arrakasta handia lortu zuen New Yorkeko Carnegie Hallen egindako emanaldiagatik.

Gero, Basileara aldatu zen, Suitzara, eta 1956ko azaroaren 17an egin zuen debut profesionala Pucciniren La bohème-n Mimí izan zelarik. Basileako Operan egon zen 1959ra arte eta errepertorio zabala hartu zuen: Giacomo Pucciniren Tosca, Giuseppe Verdiren Aida edo Richard Straussen Arabella edo Salomé. Baita Mozarten Erste Dame en The Magic Flute eta alemanieraz abestu zuen, gainera. Ondo etorriko zitzaion 1959-1962 artean Bremengo Operan izango baitzen, bel canto arloko paperetan espezializatu zelarik.

1961ean, Lisboan izan zen, Iphigénieri bizia ematen Iphigénie en Tauride lanean.

1962an, Caballé Bartzelonara itzuli zen eta El Liceun debutatu zuen urtarrilaren 7an, Straussen Arabellarekin.

1962ko udazkenetik hurrengo urteko udaberrira arte, Mexikon egin zuen bira eta arrakasta ugari lortu zituen bai urte horretan eta baita hurrengoan ere.

1965 izan zen, hala ere, nazioartean aparteko ospea emango zion urtea. Apirilaren 20an, Marilyn Horne gaixotu eta ezin izan zuen Lucrezia Borgiaren papera egin New Yorkeko Carnegie Hall eta Montserratek hartu zuen haren ordea. Interpretazioak izugarrizko zirrara piztu zuen eta opera munduan izena eman zion. Horrela ziote New Yorkeko egukariren batean: «Callas + Tebaldi = Caballé»

Urte berean, Glyndebourneko Festibalean debutatu zuen eta baita Metropolitan Opera Housen ere Gounoden Fauston Marguerite izan zelarik.

1972an, La Scalan egin zuen debuta Vincenzo Belliniren Normarekin eta Violetta egin zuen Londresko Royal Opera Housen

1974an arrakasta handia izan zuen berriro Théâtre antique d'Orange, berriz ere Norma operarekin.

1980an, Rossiniren Semiramide egin zuen Aix-en-Provenceeko festibalean, Jesús López Cobosek zuzenduta.

1982an, Kataluniako Generalitatearen Urrezko Domina jaso zuen^[3] eta 1988an, berriz, Espainiako Musika Sari Nazionala.

1986an, Romanza final izeneko film biografikoan parte hartu zuen. José María Forquék zuzendutako lana zen Julian Gaiarren biografiaz eta José Carrerasek egin zuen honen papera.^[4]

2018ko urriaren 6an hil zen Bartzelonan.

• 1968an Grammy Saria, musika klasikoaren arloan bakarka egindako interpretazioagatik.
• 1982an Kataluniako Generalitateak emandako Medalla d'Or eta 2005ean Premi Nacional de Música.
• 1991n Asturiasko Printzearen Saria, Arteen kategoriakoa.

• Musika klasikoa

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Montserrat Caballé