PROFILPELAJAR.COM

June Sutor
Bizitza
Jaiotza	Auckland, 1929ko ekainaren 6a
Herrialdea	Zeelanda Berria
Heriotza	Londres, 1990eko maiatzaren 27a (60 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: minbizia
Hezkuntza
Heziketa	Aucklandeko Unibertsitatea ; Cambridgeko Unibertsitatea ; Newnham College
Jarduerak
Jarduerak	kristalografoa
Enplegatzailea(k)	Birkbeck, University of London (en) ; Department of Scientific and Industrial Research (en) ; Londresko University College

Dorothy June Sutor (Auckland, Zeelanda Berria, 1929ko ekainaren 6a – Londres, Erresuma Batua, 1990eko maiatzaren 27a) Zeelanda Berrian jaiotako kristalografoa izan zen, bere ikerketa-ibilbide gehiena Britainia Handian eman zuen. Karbono atomoei lotutako hidrogeno atomoetan hidrogeno loturak sor zitezkeela ezarri zuen lehen zientzialarietako bat izan zen. Kathleen Lonsdale-ren laborategian ere egin zuen lan gernu-kalkuluen azterketan eta prebentzioan.

Hezkuntza eta lehen urteak

Sutor Zeelanda Berrian jaio zen 1929ko ekainaren 6an, Aucklandeko Parnell auzoan. Victor Edward Sutor, lanbidez karrozaria, eta bere emazte Cecilia Maud Sutorren alaba zen.^[1]^[2] St Cuthbert's Collegen hezi zen, eta Kimikako goi mailako ikasketak egin zituen Aucklandeko Unibertsitatean.^[3]^[4] Zientzietan maistratasuna lortu zuen 1952an, eta, Frederick Llewellynen begiradapean, 1954an doktoratu zen.^[5] Bere lehen artikulua egile bakar gisa Acta Crystallographican argitaratu zuen, ikaslea zela.^[6]^[7]

En 1954, Sutor se ubicó en el Reino Unido con una beca del Colegio Newnham, en la Universidad de Cambridge, donde completó un segundo doctorado en 1958 investigando las estructuras de purinas y nucleósidos. Durante esta etapa, Sutor también resolvió la estructura de la cafeína, y demostró su recristalización en forma monohidratada.

1954an, Sutor Erresuma Batuan aritu zen Newnham Ikastetxeko beka batekin, Cambridgeko Unibertsitatean, eta 1958an bigarren doktorego bat osatu zuen purina eta nukleosidoen egiturak ikertuz.^[4]^[1] Etapa horretan, Sutorrek kafeinaren egitura ere deszifratu zuen, eta bere birkristalizazioa forma monohidratatuan frogatu zuen.^[8]

Ikerketa

Sutor 1958an Australiara joan zen Melbournen ikertzaile gisa lan egitera.^[1]^[4] 1959an Britainia Handira itzuli zen Londresko Unibertsitateko Birkbeck Collegen John Desmond Bernal, Rosalind Franklin eta Aaron Klugekin lan egin zuen biologia molekularrean kristalografia X izpietan aplikatzeko. Bertan, Teakrina, ADN eta beste konposatu batzuen egitura ikertu zuen, molekula txikietatik hasi eta alkaloideetaraino. Hidrogeno-loturetan eta kimika konputazionalean kontzentratu zen bereziki, eta EDSACerako zenbait programa idatzi zituen. Sutorrek elektronegatibitasunaren kontzeptua erabili zuen, Linus Pauling-ek 1932an sartua, hidrogeno-loturak azaltzeko. Van der Waals-en eta hidrogeno-loturen arteko distantzien laburtzearen azterketan oinarrituta, proposatu zuen ionizazio partzial batek aktibatutako C-H taldeak hidrogeno-lotura bat ezar dezakeela, C-H O. lotura deitu zuena. 1962an, Sutorrek esperimentu kristalografikoetan oinarritutako C-H·O loturei buruzko ondorioak argitaratu zituen.^[9]^[6]

Jerry Donohue oso kritiko agertu zen Sutorren lanaren aurka, eta zalantzan jarri zituen Van der Waalsen distantzien bere neurriak, bere datu esperimentalak zuzenak ez zirela iradokiz. Garai hartan, Donohue autoritate bat zen, eta bere liburuak laborategi gehienetan erabiltzen ziren, eta askotan berrikusten zituen kristal-egiturei buruzko artikulu zientifikoak.^[1] Robin Taylor eta Olga Kennardek 1980ko hamarkadan ikusi zuten Sutor, Cambridgeko datu-base kristalografikoan neutroien 113 difrakzio-patroi aztertu zituztenean, eta ondorioztatu zuten C-H distantzia edo Sutor distantzia egokiak zirela 0.03 Å-eko errore baten barruan.^[10]^[11]^[1] Gautam Radhakrishna Desirajuk hidrogeno-loturei buruzko liburuko kapitulu bat eskaini zion Sutorren lanari. Carl Schwalbek, zeinak Sutorrek aipatutako egiturak birdeterminazio modernoekin alderatu zituenak, jeloskortasun profesionalak aipatu zituen Donhoueren kritiken azalpen posible gisa, «zientzian emakumeen onarpena, bereziki zientzia fisikoetan, ez baitzen inondik inora erabatekoa».^[12]^[6]

Sutor Zeelanda Berrira itzuli zen, eta Ikerketa Zientifiko eta Industrialeko Departamentuan lan egin zuen, aita zaintzeko baimena hartu aurretik. Aita 1964an hil zen.^[1]^[13] 1966an, Kathleen Lonsdalek lan bat eskaini zion Sutorri Londresko Unibertsitate Ikastetxean, giltzurrunetako kalkuluak eta horiek prebenitzeko moduak aztertzeko, Nuffield Fundazioaren beka bati esker. Sutorrek harreman onak izan zituen ospitaleko langileekin, eta Napoléon III.aren kalkulu bat aztertzea ere lortu zuen. 1979an, Sutorrek ikusmena galdu zuen partzialki, eta harrien hazkundearen alderdi teorikoez arduratu zen batez ere.^[6]^[14] 1990eko maiatzaren 27an minbiziak jota hil zenean, 500.000 libera esterlinako dirutza utzi zuen June Sutor bekak ezartzeko, itsutasuna prebenitzeko.

Erreferentziak

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Extance, Andy. (2 de abril de 2019). «The forgotten female crystallographer who discovered C–H⋯O bonds» Chemistry World.
↑ Births. 8 de junio de 1929, 1 or..
↑ School prizes. 13 de diciembre de 1945, 7 or..
↑ ^a ^b ^c June Sutor 1929–1990. All Saint's Church, Talbot Road, Highgate julio de 1990.
↑ «NZ University Graduates 1870-1961» Shadows of Time.
↑ ^a ^b ^c ^d Schwalbe, Carl H.. (2012-07-01). «June Sutor and the C–H ··· O hydrogen bonding controversy» Crystallography Reviews 18 (3): 191–206. doi:10.1080/0889311X.2012.674945. ISSN 0889-311X..
↑ «SCANZ | University of Auckland» scanz.iucr.org.
↑ Kolehmainen, Erkki; Nonappa. (2016). «Caffeine as a Gelator» Gels 2 (1): 9. doi:10.3390/gels2010009. OCLC .6318762 PMID 30674141..
↑ June Sutor, D.. (1962). «The C–H… O Hydrogen Bond in Crystals» Nature 195 (4836): 68–69. doi:10.1038/195068a0. ISSN 1476-4687. Bibcode: 1962Natur.195...68J..
↑ Taylor, Robin; Kennard, Olga. (1984-09-01). «Hydrogen-bond geometry in organic crystals» Accounts of Chemical Research 17 (9): 320–326. doi:10.1021/ar00105a004. ISSN 0001-4842..
↑ Taylor, Robin; Kennard, Olga. (1982-09-01). «Crystallographic evidence for the existence of CH⋯O, CH⋯N and CH⋯Cl hydrogen bonds» Journal of the American Chemical Society 104 (19): 5063–5070. doi:10.1021/ja00383a012. ISSN 0002-7863..
↑ Desiraju, Gautam R.. (1996-01-01). «The C−H···O Hydrogen Bond: Structural Implications and Supramolecular Design» Accounts of Chemical Research 29 (9): 441–449. doi:10.1021/ar950135n. ISSN 0001-4842. PMID 23618410..
↑ Burial & cremation details. Purewa Cemetery and Crematorium.
↑ June Sutor, D.. (1981-01-01). «Crystal growth in bile» Progress in Crystal Growth and Characterization 4 (1): 47–57. doi:10.1016/0146-3535(81)90047-2. ISSN 0146-3535..