Izotz plataforma

Ross izotz hesia, Antartikan.

Izotz plataforma edo izotz hesia itsasoko uraren gainean flotatzen ari den izotzezko plataforma zabala da, kontinenteko izotz geruzak edo glaziar batek kostaldea hartzen duenean sortzen dena. Gaur egun Antartikan, Groenlandian, Kanada iparraldean era Errusiako eremu artikoan soilik aurki daitezke.

Ezagutzen diren izotz plataforma handienak Antartikako Ross izotz hesia[1] eta Filchner–Ronne izotz hesia dira. Azken hamarkadetan izotz plataformen azalera nabarmen gutxitu da.

Deskribapena

Izotz plataforma ez da bankisarekin nahastu behar. Bankisa itsasoko ura izozterakoan sortzen da, estazionala izaten da, hau da neguan sortu eta udan desegiten da[2], eta plataforma baino askoz finagoa izaten da, gehienetan 3 metrotako lodiera hartzen du[3].

Izotz plataformak aldiz frontean 30 metrotako altuera izan ohi du, kasuren batean 200 metrotako altuerara ere iristen da, adibidez Larsen izotz plataforma. Artikoa eta Antartika esploratu zuten aurreneko abenturazaleek "izotz hesi" deitu zieten plataforma hauei, horrela ezagutzen da adibidez Ross izotz hesia. Ez da ahaztu behar gainera ur azaletik gora izotz masaren 1/9 baino ez dela ikusten. Kostaldera hurbildu ahala izotz plataformaren lodiera handituz doa, 700-1.000 metrotakoa izaterainokoa.

Ekström izotz plataformaren ertza.

Kontinentean dagoen glaziarraren eta dagoeneko uraren gainean dagoen izotz plataformaren arteko mugari "grounding line" esaten zaio, plataforma oinarritzen den lerroa baita. Flexioak eragindako arrakalak ikusten direlako nabaritzen da non dagoen kostalerroa izotzaren azpian. Flexioa amaitzen den lerroari Hinge lerroa esaten zaio, baina zaila izaten da begi hutsez detektatzea.

Grabitatearen eraginez kostaldetik jeisten den izotzak elikatuta izotz plataformek urtetan zehar aurrerantz egiten du[4] eta aldiro frontea hausten da izozmendiak eratuz. Orduan plataformaren fronteak atzera egiten du.

Izotz plataformako izotza mugitu egiten da azpian duen ozeanoko korronteek eraginda[5].

Hausturak

Izotzaren haustura.

Azken hamarkadetan gero eta ohikoagoak izaten dira izotz plataformaren fronteko hausturak eta izotz urtzeak. Klima aldaketari egozten zaizkio[6].

Kanadan Ellesmere uhartea inguratzen zuen izotz plataforma duela 3.000 urtetik existitu izan da[7], baina XX. mendean azaleraren %90 murriztu zen eta hainbat puskatan zatitu zen. Milne izotz hesiak haustura handi bat izan zuen 2020ko uztailaren amaieran eta azaleraren %40a galdu zuen bapatean[8].

Antartikan ere Larsen izotz hesiaren bi zati ehundaka puxkatan hautsi zen 1995 eta 2002 artean eta 2017an izozmendi erraldoia askatu zitzaion[9].

Izotz plataformaren urtzean itsasoaren maila igoko ez duenaren ustea badago ere frogaturik dago igoera gertatuko litzatekeela, baina egia da bankisa urtzeak baino eragin txikiagoa izango lukeela. Plataforma guztiak urtuko balira itsasoaren maila 4 cm baino ez litzateke igoko[10].

Izotz plataformen zerrenda

Kanadan

Kanadako izotz plataforma guztiak Ellesmere uhartearen inguruan kokatzen dira, 82º N latitudetik gora. Gaur egun lau existitzen dira, aurrez beste batzuk ere izan ziren; M'Clintock (1963-66an hautsi zen)[11], Ayles (2005ean)[12] eta Markham (2008an)[13].

  • Alfred Ernest
  • Ward Hunt
  • Milne
  • Smith

Antartikan

Antartikako izotz plataformak (grisez).

Antartikako kostaldean dauden badiatan izotz plataforma ugari mantentzen dira[14]. Guztira 1.550.000 km2-ko azalera osatzen dute[15]. Hamar handienak honako hauek dira:

  • Ross (472,960 km2)
  • Filchner-Ronne (422,420 km2)
  • Amery
  • Larsen
  • Riiser-Larsen
  • Fimbul
  • Shackleton
  • Jurgi VI.a
  • West
  • Wilkins

Errusian

  • Matusevich (2012an desegin zen)[16]

Erreferentziak

  1. ↑ Reader's Digest natural wonders of the world. Reader's Digest Association 1980 ISBN 0-89577-087-3. PMC 7274806. (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  2. ↑ (Ingelesez) Zhang, Jinlun; Rothrock, D. A.. (2003-05-01). «Modeling Global Sea Ice with a Thickness and Enthalpy Distribution Model in Generalized Curvilinear Coordinates» Monthly Weather Review 131 (5): 845–861.  doi:10.1175/1520-0493(2003)131<0845:MGSIWA>2.0.CO;2. ISSN 1520-0493. (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  3. ↑ (Ingelesez) «Sea Ice» National Snow and Ice Data Center (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  4. ↑ Greve, Ralf. (2009). Dynamics of ice sheets and glaciers. Springer ISBN 978-3-642-03415-2. PMC 430227952. (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  5. ↑ «Ocean-Ice Shelf Interaction - AWI» www.awi.de (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  6. ↑ (Ingelesez) Rignot, E.; Jacobs, S.; Mouginot, J.; Scheuchl, B.. (2013-07-01). «Ice-shelf melting around Antarctica.» Science (New York, N.Y.) 341 (6143): 266–270.  doi:10.1126/science.1235798. ISSN 0036-8075. (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  7. ↑ (Ingelesez) «Giant chunks break off Canadian ice shelf» Reuters 2008-07-29 (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  8. ↑ (Ingelesez) «Canada's last fully intact Arctic ice shelf collapses» Reuters 2020-08-06 (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  9. ↑ (Ingelesez) «Scientists hope damage to Larsen C ice shelf will reveal ecosystems» the Guardian 2017-10-09 (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  10. ↑ (Ingelesez) «Melting of Floating Ice Will Raise Sea Level» phys.org (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  11. ↑ «Taconite Inlet Project: Watershed & northern Ellesmere Island» www.geo.umass.edu (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  12. ↑ Arctic ice shelves and ice islands. 2017 ISBN 978-94-024-1101-0. PMC 988847853. (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  13. ↑ (Ingelesez) «Rapid Retreat: Ice Shelf Loss along Canada’s Ellesmere Coast» earthobservatory.nasa.gov 2008-09-05 (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  14. ↑ (Ingelesez) Bindschadler, R.; Choi, H.; Wichlacz, A.; Bingham, R.; Bohlander, J.; Brunt, K.; Corr, H.; Drews, R. et al.. (2011-07-18). «Getting around Antarctica: new high-resolution mappings of the grounded and freely-floating boundaries of the Antarctic ice sheet created for the International Polar Year» The Cryosphere 5 (3): 569–588.  doi:10.5194/tc-5-569-2011. ISSN 1994-0416. (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  15. ↑ (Ingelesez) Depoorter, M. A.; Bamber, J. L.; Griggs, J. A.; Lenaerts, J. T. M.; Ligtenberg, S. R. M.; van den Broeke, M. R.; Moholdt, G.. (2013-10). «Calving fluxes and basal melt rates of Antarctic ice shelves» Nature 502 (7469): 89–92.  doi:10.1038/nature12567. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).
  16. ↑ (Ingelesez) Willis, Michael J.; Melkonian, Andrew K.; Pritchard, Matthew E.. (2015-10). «Outlet glacier response to the 2012 collapse of the Matusevich Ice Shelf, Severnaya Zemlya, Russian Arctic» Journal of Geophysical Research: Earth Surface 120 (10): 2040–2055.  doi:10.1002/2015JF003544. ISSN 2169-9003. (Noiz kontsultatua: 2022-10-07).

Kanpo estekak

Read other articles:

War of the Euboeote Succession

1256–1258 war in Greece War of the Euboeote SuccessionMap of the Byzantine Empire and Latin Romania in 1265Date1256–1258LocationEuboea, Central Greece, PeloponneseResult Achaean victoryBelligerents Principality of AchaeaRepublic of Genoa Republic of VeniceLordship of Athens and ThebesTriarchs of NegroponteLordship of SalonaMarquisate of BodonitsaCommanders and leaders William II of Villehardouin Guglielmo of VeronaNarzotto dalle CarceriPaolo GradenigoMarco GradenigoGuy I de la Roche ...

 

Uskok

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Januari 2023. Uskok / UskociIlustrasi kapal-kapal Uskok mengejar sebuah kapal besar.PemimpinBanyak, beberapa tokoh penting: Petar Kružić (Klis) Ivan Lenković (Senj) Waktu operasi1520an–1618MarkasBerpindah-pindah, dua yang paling dikenal: Benteng Klis di Kl...

 

The Lays of Beleriand

Third of the 12 volumes of 'The History of Middle-earth' The Lays of Beleriand Front cover titled Fingolfin's Challenge by John HoweEditorChristopher TolkienAuthorJ. R. R. TolkienCountryUnited KingdomSeriesThe History of Middle-earthRelease number3SubjectTolkien's legendariumGenreHigh fantasyLiterary analysispoetryPublisherGeorge Allen & Unwin (UK)Publication date1985Media typePrint (hardback & paperback)Pages400 (paperback)ISBN978-0-2611-0226-2Preceded byThe Book of Lost Ta...

Gugur kandungan

Artikel ini membutuhkan rujukan tambahan agar kualitasnya dapat dipastikan. Mohon bantu kami mengembangkan artikel ini dengan cara menambahkan rujukan ke sumber tepercaya. Pernyataan tak bersumber bisa saja dipertentangkan dan dihapus.Cari sumber: Gugur kandungan – berita · surat kabar · buku · cendekiawan · JSTOR (Januari 2017) Gugur kandunganInformasi umumSpesialisasiObstetri  Pengguguran kandungan atau aborsi (Latin: abortuscode: la is deprecat...

 

Gue Kapok Jatuh Cinta

Gue Kapok Jatuh CintaSutradaraThomas NawilisAwi SuryadiProduser GS Marina Hanny Yanuryanty Johnson C Aoura Lovenson Chandra Ditulis olehAwi SuryadiPemeranOka AntaraDude HarlinoTeuku WisnuStan LeeBig DickyHilyani HidrantoSinematograferYunus PasolangPenyuntingDanny BayuDistributor27ant and Simple PicturesTanggal rilis 16 Februari 2006 (16 Februari 2006) Durasi110 menitNegaraIndonesia Gue Kapok Jatuh Cinta adalah sebuah film komedi romantika Indonesia yang diproduksi pada 16 Pebruari 2006. ...

 

King Abdullah Sports City

Large sports complex in Jeddah, Saudi Arabia King Abdullah Sports City StadiumKASC (The Jewel Stadium)Full nameKing Abdullah Sports City StadiumLocationNorth of Jeddah, Saudi ArabiaCoordinates21°45′48″N 39°9′51″E / 21.76333°N 39.16417°E / 21.76333; 39.1641721°45′47.6″N 39°9′51″E / 21.763222°N 39.16417°E / 21.763222; 39.16417OwnerMinistry of SportOperatorSaudi AramcoCapacity62,345Record attendance62,345SurfaceGrassScoreboa...

Расизм в России

Расизм в России — проявление расизма жителями России по отношению к представителям других рас или этнических групп[1][2]. Расизм является идеологической основой для насильственных акций, число жертв которых достигло пика в 716 человек в 2007 году[3]. Правитель�...

 

Quiriguá

Mayan archaeological site in south-eastern Guatemala QuiriguáStela D, north side, from Quiriguá, representing king K'ak' Tiliw Chan Yopaat[1]Location within MesoamericaLocationIzabal Department, GuatemalaCoordinates15°16′10″N 89°2′25″W / 15.26944°N 89.04028°W / 15.26944; -89.04028HistoryPeriodsLate Preclassic to Early PostclassicCulturesMaya civilization UNESCO World Heritage SiteOfficial nameArchaeological Park and Ruins of QuiriguáTypeCulturalC...

 

Geary Act

US law of 1892 that extended the Chinese Exclusion Act of 1882 with new requirements Geary ActLong titleAn Act to prohibit the coming of Chinese persons into the United States.NicknamesChinese Exclusion Act of 1892Enacted bythe 52nd United States CongressEffectiveMay 5, 1892CitationsPublic law52-60Statutes at Large27 Stat. 25CodificationActs repealedDecember 17, 1943Legislative historyIntroduced in the House as H.R. 6185 by Thomas J. Geary (D–CA) on February 18, 1892Comm...

Kupa e Shqipërisë 1996-1997

Coppa d'Albania 1996-1997 Competizione Kupa e Shqipërisë Sport Calcio Edizione 45ª Organizzatore FSHF Date dal agosto 1996al giugno 1997 Luogo  Albania Risultati Vincitore  Partizani Tirana(14º titolo) Secondo  Flamurtari Valona Cronologia della competizione 1995-1996 1997-1998 Manuale La Coppa d'Albania 1996-1997 è stata la 45ª edizione della competizione. Il torneo è cominciato nell'agosto 1996 ed è terminato nel giugno 1997. La squadra vincitrice si qualific...

 

コルク

この記事は検証可能な参考文献や出典が全く示されていないか、不十分です。出典を追加して記事の信頼性向上にご協力ください。（このテンプレートの使い方）出典検索?: コルク – ニュース · 書籍 · スカラー · CiNii · J-STAGE · NDL · dlib.jp · ジャパンサーチ · TWL（2017年4月） コルクを打ち抜いて作った瓶の栓 コルク（木栓、�...

 

1330 هـ

قرن: قرن 13 - قرن 14 - قرن 15 عقد: 1300  1310  1320  1330  1340  1350  1360  سنة: 1327 1328 1329 - 1330 - 1331 1332 1333 1330 هـ هي سنة في التقويم الهجري امتدت مقابلةً في التقويم الميلادي بين سنتي 1911 و1912.[1][2][3] فهد بن فيصل الفرحان آل سعود أحداث 11 ربيع الأول — فرنسا تفرض نظام الحماية على ا�...

The Bachelorette (American TV series) season 10

Season of US television series Season of television series The BacheloretteSeason 10Promotional posterStarringAndi DorfmanPresented byChris HarrisonNo. of contestants25WinnerJosh MurrayRunner-upNick Viall No. of episodes13 (including 3 specials)ReleaseOriginal networkABCOriginal releaseMay 19 (2014-05-19) –July 28, 2014 (2014-07-28)Additional informationFilming datesMarch 12 (2014-03-12) –April 23, 2014 (2014-04-23)[1]April 29 –May 10, 2014 (2...

 

Microsoft Outlook

Artikel ini bukan mengenai Outlook (surat elektronik).Microsoft OutlookTipeaplikasi, Perangkat lunak milik perorangan dan email client Versi stabilDaftarAndroid: 4.2327.2 (24 Juli 2023)iOS: 4.2328.0 (25 Juli 2023)Microsoft Windows: 2306 (Build 16529.20182) (11 Juli 2023)macOS: 16.75.1 (18 Juli 2023) GenrePersonal information managerLisensiTrialwareBagian dariMicrosoft Office Karakteristik teknisSistem operasiMicrosoft Windows, macOS, Android dan iOS Bahasa pemrogramanC++ Format kodeDaftarMicr...

 

Esquerra Republicana de Catalunya

Esquerra Republicana de Catalunya Presidente Oriol JunquerasSecretario/a general Marta RoviraCoordinador/a nacional Pere AragonèsPortavoces Congreso: Gabriel RufiánSenado:Sara BailacParlamento de Cataluña:Marta VilaltaFundación 19 de marzo de 1931Ideología Socialdemocracia[1]​[2]​[3]​Independentismo catalán[4]​Nacionalismo catalán[5]​[2]​Nacionalismo de izquierda[6]​[7]​[8]​Nacionalismo verde[9]​Republicanismo[10]​[11]&#...

Chapter One: The Hellfire Club

Chapter One: The Hellfire ClubEpisode Stranger ThingsPoster promosi oleh Butcher Billy[1]Nomor episodeMusim 4Episode 1SutradaraThe Duffer BrothersPenulisThe Duffer BrothersDurasi77 menitBintang tamu Logan Riley Bruner sebagai Fred Benson Joe Chrest sebagai Ted Wheeler Catherine Curtin sebagai Claudia Henderson Mason Dye sebagai Jason Carver Amybeth McNulty sebagai Vickie Elodie Grace Orkin sebagai Angela Gabriella Pizzolo sebagai Suzie Grace Van Dien sebagai Chrissy Cunningham Ma...

 

KH domain

KH domainStructure of a KH domain from the human protein vigilin.IdentifiersSymbolKH_1PfamPF00013Pfam clanCL0007InterProIPR018111SMARTKHSCOP21vig / SCOPe / SUPFAMAvailable protein structures:Pfam  structures / ECOD  PDBRCSB PDB; PDBe; PDBjPDBsumstructure summaryPDB1dt4​, 1dtj​, 1e3h​, 1e3p​, 1ec6​, 1j4w​, 1j5k​, 1k1g​, 1khm​, 1tua​, 1vig​, 1vih​, 1we8​, 1wvn​, 1x4m​, 1x4n​, 1ztg​, 1...

 

History of the Middle East

Middle Eastern History Contemporary political map of the Middle East A map showing territories commonly considered part of the Near East The Middle East, also known as the Near East, is home to one of the Cradles of Civilization and has seen many of the world's oldest cultures and civilizations. The region's history started from the earliest human settlements and continues through several major pre- and post-Islamic Empires to today's nation-states of the Middle East. Part of a series onHuman...

Majelis Nasional (Afganistan)

Majelis NasionalRepublik Islam Afganistan[1] د افغانستان د اسلامی جمهوري دولت ملي شوریشورای ملی دولت جمهوری اسلامی افغانستانJenisJenisBikameral MajelisMeshrano Jirga (Dewan Sesepuh)Wolesi Jirga (Dewan Rakyat)PimpinanKetua Dewan SesepuhFazel Hadi Muslimyaar Ketua Dewan RakyatAbdul Rauf Ibrahimi KomposisiAnggota352 anggota (Dewan Sesepuh: 103, Dewan Rakyat: 249)Tempat bersidangKabulSitus webwj.parliament.afmj.parliament....

 

Cannabis in Uzbekistan

Cannabis in UzbekistanLocation of Uzbekistan (dark green)MedicinalIllegalRecreationalIllegal Cannabis in Uzbekistan is illegal. Opiates, cannabis, and other plants containing psychotropic substances are illegal.[1] References ^ Criminal Code of the Republic of Uzbekistan (in Uzbek). The national database of legislation of the Republic of Uzbekistan. Retrieved 2 August 2013. Portals: Cannabis Uzbekistan vteCannabis by countryBy countryAfrica Algeria Angola Benin Botswana Burkina Faso ...