Gizarte irekia (frantsesez: société ouverte) Henri Bergson filosofoak sortutako terminoa da. Haren arabera, gizarte horiek toleranteak diren gobernuak dituzte, eta herritarren nahiei eta kezkei sistema politiko garden eta malguekin erantzuten diete. Estatuko organoek ez dute sekreturik elkarren edo publikoaren artean. Gobernua eta gizartea ez dira autoritarioak, eta ezagutza komuna edo soziala guztiona da. Gizarte irekiaren oinarria askatasuna eta giza eskubideak dira.
Ondoren, Karl Popperrek The Open Society and Its Enemies (euskaraz: «Gizarte irekia eta bere etsaiak») saiakeran terminoari heldu zion, Bertrand Russellen proposamen batekin batera landuz,[1] eta honela definitu zuen: sistema politiko horretan, lider politikoak edo Gobernua indarkeriarik edo odol-isurketarik gabe ordezkatzen dira, gizarte autoritarioak ez bezala, horietan Gobernuak ordezkatzeko mekanismoa iraultza edo estatu-kolpea baita. Gainera, berak gizarte ireki hori honela deskribatzen du: gizabanakoek erabaki pertsonalak hartzeko beharra duten gizartea; edo pentsamendu magiko edo kolektibistak menderatutako gizarte tribalek ez bezala.[2]
Popperren ikuspegian, gizarte tribal eta kolektibistek ez dituzte lege naturalak eta ohiturak bereizten eta, ondorioz, ez da litekeena gizabanakoek beren ustez oinarri sakratu edo naturala duten lege edo ohiturak desafiatu edo zalantzan jartzea. Horrela, gizarte ireki baten hasiera lege naturalen eta gizakiak egindakoen arteko bereizketaren behaketan kokatzen da, eta, horren ondorioz, erantzukizun pertsonala eta erabakiengatik moralki erantzuteko beharra areagotzen dira (kontuan izan Popperrek ez duela egoera hori erlijio-sinesmenekin bateraezina dela ikusten, 5. kapituluko III. zatia). Popperrek indibidualismoa, kritika soziala eta humanitarismoa (gizabanakoen betebeharra giza ongizatea sustatzea dela dioen doktrina) jendea haietaz jabetzen denean ezin direla ezabatu gehitzen du, eta, beraz, ezinezkoa dela "gizarte itxi" batera itzultzea edo inposatzea.
Erreferentziak
- ↑ Popper, K. (1960). «On the sources of knowledge and Ignorance» Proceedings of the British Academy (46).
- ↑ Popper, K., "The Open Society and Its Enemies"
Kanpo estekak
