Elizabeth Stern

Elizabeth Stern
Bizitza
JaiotzaCobalt (en) Itzuli, 1915eko irailaren 19a
Herrialdea Kanada
 Ameriketako Estatu Batuak
HeriotzaLos Angeles, 1980ko abuztuaren 18a (64 urte)
Hezkuntza
HeziketaTorontoko Unibertsitatea
Jarduerak
Jarduerakpatologoa
Enplegatzailea(k)Kaliforniako Unibertsitatea Los Angelesen

Elizabeth Stern (Cobalt, Ontario, 1915eko irailaren 19a - Los Angeles, 1980ko abuztuaren 18a) kanadar-estatubatuar patologoa izan zen. Bere lanak zelula osasuntsu bat minbizi bihurtzeko prozesua identifikatzen lagundu zuen.[1][2] Stern aitzindaria izan zen zelula gaixoen ikerketan zitopatologian.[3]

Biografia

Sternek Torontoko Unibertsitatean (Kanada) jaso zuen mediku titulua 1939an, eta hurrengo urtean Estatu Batuetara emigratu zuen. Han, herritar bertakotu bihurtu zen 1943an. Pennsylvaniako Unibertsitateko Medikuntza Fakultatean eta Cedars of Lebanon eta Good Samaritan Ospitalean egin zituen egonaldiak, eta Patologiako Estatu Batuetako Batzordeak ziurtatu zuen. Kaliforniako Los Angeleseko Minbizia Detektatzeko Zentroan hasi zuen bere karrera, Laborategietako eta Ikerketako zuzendari gisa. Denbora horretan, Stern umetoki-lepoko minbiziaren progresioaz interesatu zen, eta gaiari buruzko lehen artikuluak argitaratu zituen.[4]

1961ean, ikerketa-koordinatzaile izan zen Hegoaldeko Kaliforniako Unibertsitateko Medikuntza Fakultatean, eta eskolak ematen hasi zen Los Angeleseko Kaliforniako Unibertsitateko Medikuntza Fakultateko patologia sailean. 1963an UCLAko Osasun Publikoko Eskolan sartu zen ikertzaile elkartu gisa, eta 1965ean epidemiologia irakasle izendatu zuten UCLAn.[5][4]

Ikerketa

Stern-en ikerketek epidemiologia eta zitopatologia konbinatu zituzten umetoki-lepoko minbiziaren progresioa eta arrisku-faktoreak deskribatzeko.[6]

Displasia umetoki-lepoko minbiziaren garapenaren lehen zeinu histologiko gisa definitzea bultzatu zuen. 1963an, bere taldeak bi urtez behatu zituen 10.000 emakume deskribatzen zituen ikerketa bat argitaratu zuen. Bi urteko aldiaren amaieran diagnostikatutako umetoki-lepoko minbizi kasu berriak ikerketaren hasieran displasia zerbikala erakusten zuten emakumeengandik zetozela aurkitu zuen. Bere laborategian egindako jarraipen-azterketek baliozkotu zuten displasiak, itzulgarria izan arren, umetoki-lepoko minbizia garatzeko arrisku handiagoa erakusten duela. 1974an artikulu bat argitaratu zuen, umetoki-lepoko minbiziaren analisi histologikorako 100 puntuko eskala zehaztuz. Artikulu honek umetoki-lepoko minbiziaren etapa guztiak deskribatzen ditu, displasiaren lehen etapak barne, eta kategoria bakoitzean behatutako morfologia zelular anormala zehazten du. Gaur egun, errutinako Papanicolaou-proba baten ondoren, zelula zerbikal displasikoak dituzten emakumeak gertutik monitorizatzen dira umetoki-lepoko minbiziaren balizko garapena detektatzeko.[7][8]

Sternek, halaber, ahotiko pilula antikontzeptibo konbinatuen eta umetoki-lepoko minbiziaren arteko konexio posibleei buruzko interesa agertu zuen. Azterketa epidemiologikoak egin zituen, 10.000 emakume baino gehiagori inkesta egin zien Los Angeleseko konderrian, eta antisorgailuen aukeraketaren eta Papanicolaouren probaren emaitzen jarraipena egin zuen 7 urtez. 7 urteko azterketan pilula hartzen zuten emakumeek 6 aldiz arrisku handiagoa zutela umetoki-lepoko minbizia garatzeko aurkitu zuen. Emaitzak 1977an argitaratu ziren Sciencen, eta "Enovid" dosi altuko pilula antikontzeptiboaren birformulazioa bultzatzen lagundu zuten.[9][4]

Arrisku handieneko pazienteentzako sarbidea izateko, Elizabeth Sternen laborategiak doako klinika medikoak ezarri zituen emakumeentzat Los Angeles konderriko komunitate pobreetan. Hainbat ikerketa soziologiko eta epidemiologiko egin zituen, emakumeak doako kliniketan parte hartzera eta prebentziozko arreta medikoa doan jasotzera bultzatzen dituzten faktoreak zehazteko. Bere taldeak hainbat ohar egin zituen, gaur egun ere egiazkoak direnak: emakumeek laguntza behar dute haurren zaintzarekin, garraioarekin eta ordutegi malguagoekin, doako zerbitzu medikoak aprobetxatzeko. Halaber, adierazi zuten emakume asko prest zeudela beren ikerketetan parte hartzeko azterketa egiten zuen medikua edo erizaina ere emakumea bazen.[10][4]

Umetoki-lepoko minbiziei buruz egin zituen ikerketa berritzaileek gaixotasun hilgarria izatetik diagnostikatzeko eta tratatzeko errazenetako bat izatera aldatu zuten. Horri esker, diagnostiko-teknikak eta neurri profilaktiko eraginkorrak garatu ahal izan ziren (ezohiko ehuna zatitzea), eta, minbizi horren metastasi tasa geldoarekin batera, izugarri murriztu zen haren hilgarritasun-tasa.

Argitalpenak (aukeraketa)

  • Stern, E; Neely, PM (November–December 1963). "Carcinoma and dysplasia of the cervix: A comparison of rates for new and returning populations". Acta Cytologica. 7: 357–361. PMID 14074943.
  • Stern, E; Forsythe, AB; Youkeles, L; Dixon, WJ (September 1974). "A cytological scale for cervical carcinogenesis". Cancer Research. 34 (9): 2358–2361. PMID 4843536
  • Stern, E; Forsythe, AB; Youkeles, L; Dixon, WJ (June 1977). "Steroid contraceptive use and cervical dysplasia: Increased risk of progression". Science. 196 (4297): 1460–1462. PMID 867043
  • Stern, E; Misczynski, M; Damus, K; Coulson, A (December 1977). "Papanicolaou testing and hysterectomy prevalence in low-income communities: A survey in Los Angeles County". National Cancer Institute Monograph. 47: 113–9. PMID 613231
  • Misczynski, M; Stern, E (March 1979). "Detection of cervical and breast cancer: A community-based pilot study". Medical Care. 17 (3): 304–13. PMID 763008

Erreferentziak

  1. ↑ «Elizabeth Stern’s cancer research has had a lasting impact on women’s health» web.archive.org 2018-08-22 (Noiz kontsultatua: 2024-10-27).
  2. ↑ (Ingelesez) «Elizabeth Stern | Women’s Health, Cancer Research, Genetics | Britannica» www.britannica.com 2024-09-15 (Noiz kontsultatua: 2024-10-27).
  3. ↑ «Elizabeth Stern, women’s health pioneer - Cosmos Magazine» web.archive.org 2021-05-03 (Noiz kontsultatua: 2024-10-27).
  4. ↑ a b c d (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2021-09-09). «Elizabeth Stern, la patóloga que descubrió las señales que preceden al cáncer de cuello de útero» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-10-27).
  5. ↑ Clark, V.. ««Elizabeth Stern, Public Health: Los Angeles»» oac.cdlib.org (Calisphere.) (Noiz kontsultatua: 2024-10-27).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2014-09-19). «Elizabeth Stern, anatomopatóloga» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-10-27).
  7. ↑ Stern, E.; Forsythe, A. B.; Youkeles, L.; Coffelt, C. F.. (1977-06-24). «Steroid contraceptive use and cervical dysplasia: increased risk of progression» Science (New York, N.Y.) 196 (4297): 1460–1462.  doi:10.1126/science.867043. ISSN 0036-8075. PMID 867043. (Noiz kontsultatua: 2024-10-27).
  8. ↑ Stern, Elizabeth; Forsythe, Alan B.; Youkeles, Lee; Dixon, Wilfrid J.. (1974). «A Cytological Scale for Cervical Carcinogenesis». Cancer Research 34 (9): 2358-2361..
  9. ↑ (Ingelesez) Stern, E; Clark, V A; Coffelt, C F. (1971-03). «Contraceptive methods: selective factors in a study of dysplasia of the cervix.» American Journal of Public Health 61 (3): 553–558.  doi:10.2105/AJPH.61.3.553. ISSN 0090-0036. PMID 5553644. PMC PMC1530604. (Noiz kontsultatua: 2024-10-27).
  10. ↑ Stern, E.; Misczynski, M.; Greenland, S.; Damus, K.; Coulson, A.. (1977-10). «"Pap" testing and hysterectomy prevalence: a survey of communities with high and low cervical cancer rates» American Journal of Epidemiology 106 (4): 296–305.  doi:10.1093/oxfordjournals.aje.a112465. ISSN 0002-9262. PMID 910797. (Noiz kontsultatua: 2024-10-27).

Kanpo estekak