Diego Lopitz II.a Harokoa

Diego Lopitz II.a Harokoa

Bizitza
JaiotzaNaiara, 1152
Herrialdea Gaztelako Koroa
HeriotzaBurgos, 1214ko irailaren 16a (61/62 urte)
Hobiratze lekuaNaiarako Andre Maria Erreginaren monasterioa
Familia
AitaLope Diaz I.a Harokoa
AmaAldonza Ruiz
Ezkontidea(k)María Manrique de Lara (en) Itzuli
Tota Pérez de Azagra (en) Itzuli
Seme-alabak
Haurrideak
LeinuaHaro leinua
Jarduerak
Jarduerakgudaria
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkakNavas de Tolosako gudua

Diego Lopitz II.a Harokoa[1] —latinez: Didacus Lupi de Faro— (Naiara, c. 1152 - Burgos, 1214ko irailaren 16a) ezagutzen den Bizkaiko bostgarren kondea izan zen, 1170-1214 urteetan.[2]

Alfontso VIII.aren erreinaldian Gaztelako Erresumako handiki nagusienetariko bat izan zen. Haro leinua finkatu zuen, orduko gizartean bere gailentasuna bermatuz. Gailentasun hori XIII. mendean zehar mantendu zen eta, ondorioz, propagandak bere legenda beltz eta bere urrezko legenda sortu zituen. Hori zela eta, egun bi ezizen ditu: "Zintzoa" eta "Gaiztoa".[3]

Bizitza

Lope I.a Diaz eta Aldontzaren semea izan zen.[4] 1170ean, aitaren heriotzan eta hamazortzi urte inguru zituela, leinuaren buruzagi bilakatu zen.[5]

1178ra arte apenas izan zen errege gortean, agian bere arerioak ziren laratarrek eragin handia zutelako. 1179 eta 1183 artean, lehendabizikoz Nafarroan erbesteratu zuen. Hala eta guztiz ere, itzultzean kargu ezin hobea lortu zuen: errege-alferez, maiordomo nagusiarekin batera gorteko nagusienetariko bat zena. Gainera, aitarenak izan ziren Errioxa, Gaztela Zaharra eta Trasmiera mantendu eta Asturias de Santillana eta Bureba tenentzia berriak lortu zituen.

1187an, Urraka Lopez Harokoa bere arrebak Fernando II.a Leongoa ezkondu zuenean, aukera berriak zabaldu zizkion Leonen eta hara joan zen. Tamalez, hurrengo urtean Leongo erregea hil eta itzuli behar izan zuen.[6]

Zorionez, Gaztelan nahiko ospe zituen itzulera egoera ezin hobean egiteko eta berriro errege-alferez izendatu zuten. Hori esker, 1195eko almohadeen aurkako Alarcosko guduan erretagoardia zuzendu zuen. Porrotaren ondorioz, eskualdearen defentsan parte hartu zuen. Urte haietan bere eremuak zabaldu zituen erresumako ipar-ekialdean eta 1196an «Almazándik itsasoraino» gobernatzen zuen.

1999an erregeak titulua kendu eta Alvaro Nuñez Larakoari eman zion. Diego Lopitz berriro erbesteratu eta 1201 eta 1206 artean Nafarroako eta Leongo erregeen agindupean izan zen. Alfontso VIII.ak Leongo errege berriari Urraka bere arrebarenak ziren Aguilar eta Monteagudoko gazteluak hartzera lagundu zionean erbesteratu zen.[7]

Antso VII.a Azkarra kanpoan zela aprobetxatuz, Alfontso VIII.ak Nafarroa eraso zuen[8] eta Diegoren egoitza zen Lizarra setiatu zuen. Ezin hiribildua hartu eta erregeak Diegorekin harreman onak izateko asmotan 1204ko bere lehendabiziko testamentuan kalte egin ziola aitortu zuen. 1206an Gaztelara itzuli zenean, Alfontso VIII.ak berriro errege-alferez izendatu zuen (nahiz eta 1208an berriro Alvaro Nuñez izendatu). Itzultzeko erregeak Bizkaia behin betiko harotarren feudo moduan onartu zuen. Gainera, 1206ko testamentuan Diego Lopitz erregearen bost betearazleetako bat izan zen.

1212an. Navas de Tolosako guduan, almohadeak mendean hartu zituzten hiru kristau armadetako baten buruzagia izan zen. Joan Osmakoa elizgizonaren esanetan, Alfontso Henrike errege gaztearen erregeordea izan zitekeen baina erregea baino zenbait aste aurrerago hil zen. Gudua irabazi eta berehala, erregeak Durangaldearen tenentzia eman zion.

Tenentziak ondare bilakatzeko, Diegok Lope II.a Diaz Harokoa semearekin partekatu zituen. Semeak 1210etik aurrera Gaztela Zaharra, 1211tik aurrera Asturias de Santillana eta 1213tik aurrera Araba gobernatu zituen.

Diego senideen buruzagi ukaezin bilakatu zen eta taldearen ikuskera aldatu zuen: familia «horizontal»etik leinu «bertikal»era. Hori zela eta, 1184 eta ondorengo agirietan Harokoa abizen moduan erabili zuen.[9]

Diego Lopitz II.a Harokoa Burgosen 1214ko irailaren 16an hil zen. Toledoko urte-liburuetan horrela azaldu zuten:

« Murió Diago López, fillo del conde D. Lop, martes en XVI dias de septiembre, era MCCLII
Diego Lopitz, On Lope kondearen semea, MCCLII Hispaniar aroko irailaren XVIan, asteartean. 		»


Naiarako Andre Maria Erreginaren monasterioko zaldunen klaustroan lurperatu zuten. Erregea erregeen klaustroan lurperatu zutenean Diegoren ehorzketari buruzko behe-erliebeak zituen bere hilobian.

Kondaira

Diego Lopitz II.a Harokoaren oroimenak laster jasan zituen erasoak. Jada 1216n, Alvaro Nuñez Larakoa Henrike I.aren erregeordea zela, Lope II.a Diazen eragina gutxitzeko errege-kantzelaritzak «jaun gaizto» ezizena eman zion. Garaikidea zen Rodrigo Semenez Arradakoa nafar kronikariak 1240-1241 arten berari buruzko irudi anbibalente eman zuen, bere erbesteratze politika kritikatuz.

1270eko hamarkadan, Lope III.a Diaz Harokoak Alfontso Jakitunaren aurka matxinatu zenean, gorteko intelektualek Diego Lopitz gogor kritikatu zuten, Alarcosko porrotaren eragilea zela esanez. Harotarren aldekoek kontraeraso eta mito simetriko bat asmatu zuten monarkiari erantzukizun morala itzultzeko. Hori zela eta, XIII. mendearen amaieran «Toledoko emakume judua»ren istorio asmatu zuten, Alfontso VIII.aren bekatua porrotaren errudun bihurtu zuena.

1340ko hamarkadan, Petri Alfontso Barcelosko kondeak Crónica Geral de 1344 eta Livros de linhagens bere liburuetan Diego Lopitzen mitoak plagiatu zituen. Frantzia eta Bretainiako materiak antzeko mitoak zabaldu zituen eta Diegoren irudi anbiguoa landu zuen. XV. mendearen erdian, Lope Gartzea Salazarrek, Cronica de Vizcaya bere liburuan, kondairaren bi aldeak salatu zituen.

Genealogistek hurrengo urteetan bere irudia are gehiago nahasi zuten. Bukatzeko XX. mendeko lehengo erdira arte hasieran foruzaleek eta gero abertzaleek Bizkaiko «feudo independente»aren mitoa zabaldu zuten.

Ezkontza eta seme-alabak

Luis de Salazar y Castro historialariak lehenengoz Manrique Perez Larakoa lehenengo Molinako jaunaren alaba zen Maria Manrique Larakoa ezkondu zuela zioen. Badaude ezkontza honen aurkako historialariak ere, baina, Laratarren dohaintzetan parte hartu zuenez eta bere ilobetako batek Manrique izena zuenez, gehienek onartzen dute[10] Seme bat izan zuten:

Bigarrenez, Tota Perez Azagrakoa ezkondu zuen. Hau Petri Ruiz Azagrakoa Lizarra eta Albarracíngo jaunaren alaba izan zen. Zazpi seme-alaba izan zituzten:

Erreferentziak

  1. ↑ Euskaltzaindia. 192. araua: Iruñeko eta Nafarroako Erresumako errege-erreginen izenak. Irizpideak. .
  2. ↑ Salazar y Castro, Luis de; Válgoma y Díaz-Varela, Dalmiro de la. (1959). Historia genealógica de la Casa de Haro (Señores de Llodio, Mendoza, Orozco y Ayala). Madril: Real Academia de la Historia OCLC .1399799.
  3. ↑ Baury, Ghislain. (2003). Diego López ‘le bon’ et Diego López ‘le mauvais’: comment s’est construite la mémoire d’un magnat du règne d’Alphonse VIII de Castille. Berceo, 37-92 or. ISSN 0210-8550..
  4. ↑ Baury. (2011). «Los ricoshombres y el rey en Castilla: El linaje Haro, 1076-1322» Territorio, Sociedad, y Poder: Revista de Estudios Medievales (Oviedoko Unibertsitatea) (6): 53-72. ISSN 1886-1121..
  5. ↑ Balparda de las Herrerías, Gregorio. (1933-34). Historia crítica de Vizcaya y sus fueros.. II OCLC .634212337.
  6. ↑ Canal Sánchez-Pagín, José María. (1995). «La Casa de Haro en León y Castilla durante el siglo XII: Nuevas conclusiones» Anuario de estudios medievales 25 (1): 8–10..
  7. ↑ Ruiz Asencio, José Manuel; Herrero Jiménez, Mauricio. (1991). Crónica de Veinte Reyes. Burgos: Burgosko Udala, 278 or..
  8. ↑ Urzainki Mina, Tomás; Olaizola Igiñiz, Juan Maria. (1998). La Navarra marítima. in: Ensayo y testimonio. (1. argitaraldia) Iruñea: Pamiela ISBN 9788476812938..
  9. ↑ Baury, Ghislain. (2003). Diego López ‘le bon’ et Diego López ‘le mauvais’: comment s’est construite la mémoire d’un magnat du règne d’Alphonse VIII de Castille. Berceo, 54 or. ISSN 0210-8550..
  10. ↑ Sánchez de Mora, Antonio. (2003). La nobleza castellana en la plena Edad Media: el linaje de Lara. Tesis doctoral. Sevillako Unibertsitatea, 348-349 or..

Kanpo estekak


Aurrekoa
Lope I.a Diaz 		Bizkaiko jauna
1170 – 1214 		Ondorengoa
Lope II.a Diaz

Read other articles:

George Soper

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada November 2022. George Albert Soper II (2 Februari 1870 – 17 Juni 1948) adalah seorang insinyur sanitasi Amerika Serikat. Ia dikenal karena menemukan Mary Mallon, juga dikenal sebagai Typhoid Mary, seorang pembawa penyakit demam tifoid yang tak memili...

 

Intercooler

Intercooler (atas) pada kompresor udara Ingersoll Rand tahun 1910 ini mengambil limbah panas di antara 2 tahap kompresi. Sebuah intercooler adalah alat mekanik yang digunakan untuk mendinginkan sebuah fluida, termasuk cairan maupun gas, antara tahapan pada proses pemanasan multi-tahap, biasanya berupa alat penukar panas yang membuang limbah panas dalam kompresor gas. Digunakan dalam berbagai aplikasi, termasuk kompresor udara, pendingin ruangan, lemari es, gas turbin, mesin mobil, truk, bus, ...

 

Crise écologique

Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article peut contenir un travail inédit ou des déclarations non vérifiées (février 2023). Vous pouvez aider en ajoutant des références ou en supprimant le contenu inédit. Voir la page de discussion pour plus de détails. Effets du Dust Bowl : tempête de poussière dans le Texas en 1935. En écologie, une crise écologique ou crise environnementale, se définit en tant qu'érosion pérenne de la ...

Первородный грех

Об экономическом термине см. Первородный грех (экономика). ХристианствоБиблия Ветхий Завет Новый Завет Евангелие Десять заповедей Нагорная проповедь Апокрифы Бог, Троица Бог Отец Иисус Христос Святой Дух История христианства Апостолы Хронология христианства Ран�...

 

Frauen regier'n die Welt

Frauen regier'n die Welt Roger Cicero interprétant Frauen regier'n die Welt Chanson de Roger Cicero Sortie 2007 Durée 2:59 Langue Allemand Genre Pop Format Single Auteur Matthias HassFrank Ramond Compositeur Matthias Hass Label Starwatch Music Chansons représentant l'Allemagne au Concours Eurovision de la chanson No No Never(2006) Disappear(2008)modifier Frauen regier’n die Welt (en français, Les Femmes règnent sur le monde) est la chanson représentant l'Allemagne au Concours Eu...

 

Diamond Mine (Blue Rodeo album)

1989 studio album by Blue RodeoDiamond MineStudio album by Blue RodeoReleasedMarch 20, 1989Recorded1989StudioDonlands TheatreKingsway StudioGenreCountry rockLength60:35LabelRisque DisqueProducerMalcolm Burn and Blue RodeoBlue Rodeo chronology Outskirts(1987) Diamond Mine(1989) Casino(1990) Professional ratingsReview scoresSourceRatingAllmusic linkHi-Fi News & Record ReviewA:1/1*[1] Diamond Mine is the second album by Blue Rodeo, released in 1989. It was recorded in 1989 at...

Iran Scout Organization

A youth organization in Iran You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Persian. (February 2009) Click [show] for important translation instructions. View a machine-translated version of the Persian article. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and confirm that the translation is accurate, rather than simply copy-pasting machine-transla...

 

Independence Day (Bangladesh)

National holiday in Bangladesh Independence DayThe first flag of the independent Bangladesh, which was subsequently replaced by the current version.Official nameIndependence Day of BangladeshObserved byBangladeshTypeNational holidayCelebrationsFlag hoisting, parades, award ceremonies, singing patriotic songs and the national anthem, speeches by the President and the Prime Minister, entertainment and cultural programs.Date26 MarchNext time26 March 2025 (2025-03-26)FrequencyAnnua...

 

Massalia

Sisa-sisa pelabuhan kuno Massalia di Marseille. Massalia (bahasa Yunani Kuno: Μασσαλία, translit. Massalía) adalah suatu koloni Yunani yang didirikan sekitar tahun 600 SM di pesisir Laut Tengah yang sekarang bagian dari kota Marseille, Prancis. Koloni ini didirikan oleh masyarakat Ionia dari Fokaia, Anatolia bagian barat. Setelah Fokaia direbut oleh bangsa Persia pada tahun 545 SM, sebagian besar penduduk Fokaia melarikan diri menuju koloni tersebut.[1][2] ...

Lucas Gassel

16th century Flemish Renaissance painter Lucas Gassel in the Pictorum aliquot celebrium by Dominicus Lampsonius, contemporary engraving Lucas Gassel or Lucas van Gassel (Deurne, Netherlands, c. 1485 – Brussels, 1568 or 1569)[1][2] was a Flemish Renaissance painter and draughtsman known for his landscapes. He helped further develop and modernize the landscape tradition in Flanders. He also designed prints which were published by the Antwerp publisher Hieronymus Cock.[3 ...

 

Big Five (association football)

Group of European association football markets For the Argentine football teams, see Big Five (Argentine football). Map showing the 'Big Five' countries with their men's top-division leagues.  England (Premier League)   Spain (La Liga)   Italy (Serie A)   Germany (Bundesliga)   France (Ligue 1) The Big Five refers to the association football markets of England, Germany, Spain, Italy and France. As of 2024[update], they are the five Eur...

 

Grand Coulee

For other uses, see Grand Coulee (disambiguation). Ancient river bed in the U.S. state of Washington Grand CouleeGrand Coulee, below Dry Falls. The layering effect of periodic basalt lava flows is visible.Map of Washington stateLocationWashington stateCoordinates47°37′12″N 119°18′27″W / 47.62°N 119.3075°W / 47.62; -119.3075 U.S. National Natural LandmarkDesignated1965 Looking northward in Grand Coulee. Steamboat Rock in the Grand Coulee. Part of the Grand C...

Redhead (musical)

MusicalRedheadLogoMusicAlbert HagueLyricsDorothy FieldsBookDorothy Fields Herbert Fields Sidney Sheldon David ShawProductions1959 BroadwayAwardsTony Award for Best Musical Redhead is a musical with music composed by Albert Hague and lyrics by Dorothy Fields, who with her brother, Herbert, along with Sidney Sheldon and David Shaw wrote the book/libretto. Set in London in the 1880s, around the time of Jack the Ripper, the musical is a murder mystery in the setting of a wax museum. Background He...

 

Veda Ann Borg

Veda Ann BorgAnn Borg pada 1940Lahir(1915-01-11)11 Januari 1915Boston, Massachusetts, Amerika SerikatMeninggal16 Agustus 1973(1973-08-16) (umur 58)Hollywood, California Amerika SerikatNama lainAnn NobleTahun aktif1936–1963Suami/istriPaul Herrick ​ ​(m. 1942; bercerai 1942)​ Andrew V. McLaglen ​ ​(m. 1946; bercerai 1958)​Anak1 Veda Ann Borg (11 Januari 1915 – 16 Agu...

 

Jewish fascism

Fascism associated with Jewish far right See also: Definitions of fascism, Jewish nationalism, Far-right politics in Israel, and Jewish insurgency in Mandatory Palestine Part of a series onFascism Principles Actual idealism Aestheticization of politics Anti-communism Anti-intellectualism Anti-materialism Anti-pacifism Authoritarianism Chauvinism Class collaboration Conspiracism Corporatism Cult of personality Dictatorship Direct action Dirigisme Eugenics Heroic capitalism Heroic realism Hero...

町村信孝

町村信孝 日本第75任眾議院議長任期2014年12月24日—2015年4月21日 君主明仁前任伊吹文明继任大島理森  日本第75任内閣官房長官任期2007年9月26日—2008年9月24日 总理福田康夫前任与謝野馨继任河村建夫  日本第136-137、140任外務大臣任期2007年8月27日—2007年9月26日 总理安倍晋三前任麻生太郎继任高村正彦 任期2004年9月27日—2005年10月31日 总理小泉純一郎前任川口順子�...

 

Madisonville, Louisiana

Town in Louisiana, United StatesMadisonville, LouisianaTownTown of MadisonvilleMadisonville Town HallLocation of Madisonville in St. Tammany Parish, Louisiana.MadisonvilleLocation in LouisianaShow map of LouisianaMadisonvilleLocation in the United StatesShow map of the United StatesCoordinates: 30°24′26″N 90°09′42″W / 30.40722°N 90.16167°W / 30.40722; -90.16167CountryUnited StatesStateLouisianaParishSt. TammanyFounded1800Named forJames MadisonGovernment...

 

LGBT culture in the Philippines

LGBT rights in the Philippines PhilippinesStatusLegalMilitaryGays, lesbians and bisexuals allowed to serve openly since 2009Discrimination protectionsNone at the national level but many anti-discrimination ordinances exist at the local government level.Family rightsRecognition of relationshipsNoneRestrictionsThe Family Code of the Philippines defines marriage as a special contract of permanent union between a man and a woman. The Constitution of the Philippines does not prohibit same-sex mar...

Erling Størmer

Norwegian mathematician (born 1937) Erling StørmerBornErling Størmer (1937-11-02) 2 November 1937 (age 86)NationalityNorwegianAlma materColumbia UniversityScientific careerFieldsmathematics Erling Størmer (born 2 November 1937) is a Norwegian mathematician, who has mostly worked with operator algebras. He was born in Oslo as a son of Leif Størmer.[1] He was a grandson of Carl Størmer and nephew of Per Størmer.[2] He took his doctorate at Columbia University in ...

 

Gli occhi grandi della luna

2004 studio album by AlexiaGli occhi grandi della lunaStudio album by AlexiaReleased2004GenrePopLabelSony MusicProducerAlessia Aquilani & Al PortentoAlexia chronology Il cuore a modo mio(2003) Gli occhi grandi della luna(2004) Da grande(2005) Singles from Gli occhi grandi della luna Come tu mi vuoiReleased: 2004 Una donna solaReleased: 2004 (Radio Promo) Gli Occhi Grandi Della Luna (translated as 'The Large Eyes Of The Moon') is the seventh studio album by Alexia released in Italy...