Diana meategia (Lotza), Lotzako meategia ere deitua, aire zabaleko asfalto naturalen ustiapen zaharra da, Lotzako kontzejuan dagoena, Urizaharreko udalerrian, Arabako Mendialdeko koadrilan. XIX. mendearen bigarren erdian eta XX. mendearen lehen erdian egon zen martxan.[1]
Kokapena
Lotza herriaren ekialdean dago, "Arabako hegoaldeko mendilerroen" babes-eremu periferikoan, GR-1aren ondoan, Pipaón eta Peñacerrada herriak lotzen dituen zatian.[1]
Historia
Arabako Foru Aldundiko txosten teknikoaren arabera, Diana meategiko asfalto naturalen ustiapenarekin lotutako lehen jarduerak 1855ean hasi ziren[1]. Baina 1918an Gasteizen argitaratutako "Descripción de Álava" liburuan, Miguel Becerro kapitainak 1857an Diana meategia aurkitu zuela baieztatzendu Ricardo Becerro de Bengoak.[2]
1858an Blas Viana Urizaharreko bizilagunak meatze-sozietate bat eratu zuen meategiak ustiatzeko,
horietako bat, Diana meategia, Juan Prim Reuseko kondeari utzi ziona ustiatzeko.[3]
Ustiategiak fabrika bat izan zuen asfaltozko arroka prozesatzeko eta asfaltoa egiteko. Joaquín Iglesiasena zen fabrika hori, eta 1921ean desegin zuten, eta Errioxako Briones herrira eraman zuten.[4] 1918an, Diana meategiko asfalto-fabrikak 10 eraikinez osatutako instalazioak zituen Brionesera eraman aurretik, eta 14 langilek egiten zuten lan bertan. Instalazio horietan asfaltozko eta asfalto-hautsezko ogiak ekoizten ziren.[5] 1950eko hamarkadaren hasieran, meatze-ustiapenak eta Briones fabrikak aktibo jarraitzen zuten.[6]
Berreskuratzea eta balioa ematea
2020an, Arabako Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak Arabako Mendialdeko asfalto naturaleko meatze-paisaiak berreskuratzeko proiektua jarri zuten abian, eremu horietako batzuk erabilera publikorako eta turismo-jardueretarako berreskuratzeko. Proiektu honen memorian Mina Luciarekin eta Elortza-Zekuiano meatze-eremuarekin batera nabarmentzen den meatze-eremuetako bat Diana meatze-barrutia da. Barruti horretan asfaltozko zainak azaleratzen dira erauzketa-eremu zaharretako harkaitz-ezpondetan.
Erreferentziak
Ikus, gainera
Kanpo estekak