Süntel-fago, Fagus sylvatica var. Suentelensis SCHELLE (1903) sin. Fagus sylvatica var. Tortuosa WILLKOMM (1887), estas malofta vario de la fago (Fagus sylvatica).
La Süntel-fago havas torditajn, kripligitajn, kunkreskintajn branĉojn kaj tre mallongan, torditan trunkon. La arbo kreskas pli horizontale ol vertikale. Ĝi fariĝas malofte pli ol 15 metroj. Kun siaj pendantaj branĉoj la fago formas tendosimilan, duongloban aŭ fungosimilan kronon. La kreskoformo estas hereda, la ekesto ankoraŭ ne konata.
La „Süntel“-fago havas diversajn botanikajn nomojn, kiel tortuosa, suntalensis aŭ suentelensis kaj popolaj nomoj kiel Krause Buche (hirta fago), Krüppel-Buche (kripla fago), Schirm-Buche(ombrela fago), aŭ Schlangen-Buche (serpenta fago). Antaŭe ĝi ankaŭ nomiĝis sorĉistina ligno aŭ diabla fago.
Disvastigo
Süntel estas malgranda altejo norde de Hameln en Malsupra Saksio. Tie ekzistis meze de la 19a jarcento la plej granda arbaro de „Süntel“-fagoj en Eŭropo. Pro la komasacio la tuta areo de la 245 metrojn alta Westeregge inter Hülsede kaj Raden, estis senarbigita en 1843. Tiam la nombro de la „Süntel“ -fagoj malkreskis de kelkaj mil ekzempleroj al nur ĉ. cent. Nur malmultaj kreskejoj hodiaŭ havas malnovajn ekzemplerojn.
Malgranda grupo de pli aĝaj Süntel-fagoj ekzistas en Francujo („hêtre tortillard“), Danujo („vrange bøge“) kaj Svedujo ("vresboken"). Ankaŭ en Usono ekzistas kelkaj junaj Süntel-fagoj.
Similaj fagoj
granda pendo-fago kaj juna „Süntel“-fago
La „Süntel“-fago-rezervejo ekzistas en Bad Münder.
Kreskoformoj
“Süntel“-fago – sentrunka arbustoformoaleo de „Süntel“-fagoj en Bad Nenndorf
Tre simila faga subspecio estas la pendo-fago. Ĝi similas al „Süntel“-fago, sed estas malpli tordita kaj la branĉoj pendas pli multe.
Famaj ekzempleroj en Germanujo
„Krause Buche“, lignogravuraĵo de 1890kronotegmento de „Süntel“-fagoj en la kastela parko Semper“Süntel“-fago apud Lauenau, 1907
Kelkaj eksterordinaraj „Süntel“-fagoj, kiuj atingis altan aĝon kaj havas belan kreskon fariĝis famaj naturmonumentoj.
"Sünte“- fagoj en Francujo
“Süntel“-fago apud Sionne (Francujo)
„Süntel“-fagoj ekzistas ekzemple en la arbaro norde de la loko Sionne (departemento Vosges).
Gerhard Dönig: Süntel-Buchen in Deutschland,Frankreich,Dänemark, Schweden und sonst in Europa (Bad Münder 2012) ISBN 978-3-00-039732-5, Herausgeber: Heimatbund Niedersachsen e.V. Ortsgruppe Bad Münder.
Gerhard Dönig: Die Park- und Gartenformen der Rotbuche – Fagus sylvatica L. Gartenbild, Rinteln 1994. ISBN 3-928521-05-5
Ernst Andreas Friedrich: Naturdenkmale Niedersachsens. Hannover, 1980. ISBN 3-7842-0227-6
Franz Gruber: Über Wachstum und Alter der drei bedeutsamsten Süntelbuchen (Fagus sylvatica L. var. suentelensis SCHELLE) Deutschlands (Gremsheim/Raden/Lauenau). In: Allgemeine Forst- u. Jagdzeitung. Sauerländer, Frankfurt M 174.2002, 1. ISSN0002-5852
Friedrich Lange: Morphologische Untersuchungen an der Süntelbuche. In: Mitteilungen der Deutschen Dendrologischen Gesellschaft. Ulmer, Stuttgart-Hohenheim 1974,67, S. 24–44. ISSN0070-3958
Udo Mierau: Eine neue Heimat für die Süntelbuche. Vom Aufbau des Reservates bei Nettelrede-Luttringhausen. In: Waldemar R. Röhrbein (Hrsg.): Heimat bewahren, Heimat gestalten. Beiträge zum 100jährigen Bestehen des Heimatbundes Niedersachsen. Hannover 2001. Seiten 138–141. Der Artikel enthält auch die Angabe von Standorten der Süntel-Buche.
Adolf Oppermann: Det Forstlige Forsoegsvaesen i Danmark. Gyldendalske Boghandel, Nordisk Forlag, Koebenhaven 1908-1911. ISSN0367-2174
