"Ederlezi" estas populara tradicia folklora kanto de la Romaoj (ciganoj) en la Balkana duoninsulo. Ederlezi estas la romaa nomo por la tago de Hıdrellez (turka) Đurđevdan (slava), la festo de Sankta Georgo (kristana) kaj la celebrado de la reveno de la printempo.
La kanto akiris sian nomon de Ederlezi kiu estas festo okaze de la reveno de la printempo, festita precipe de romaoj en la balkana duoninsulo, Turkio kaj aliloke ĉirkaŭ la mondo. Ederlezi estas la romaa nomo por la bulgara, makedona kaj serba festo de Sanktulo Georgo. Ĝi estas festita la sesan de majo (okazanta proksimume 40 tagojn post la printempa ekvinokso). La diversaj balkanaj literumoj (Herdeljez, Erdelezi) estas variantoj de la turka Hıdırellez, feriotago indikante la komencon de la printempo, okazanta sur la sama tago.
Muzikisto Goran Bregović verkis ĝin omaĝe al la serboj, ciganoj kaj judoj deportitaj al Jasenovac, la tago de Sankta Georgo. Ederlezi estas la romaa nomo de la festo Sankta Georgo je la 6-a de majo, kiam ciganoj festas la finon de la vintro, malamiko de la ciganoj.
Kantoversioj
La kanto estas prezentita sur la albumo Ćiribiribela (1988) de Bijelo Dugnme kun la titolo "Đurđevdan" (la Tago de Sankta Georgo). Goran Bregović, la gvidanto de Bijelo Dugme, verkis kantotekston en la serbokroata. Li poste diris ke li intence aldonis du versojn de albana folklora kanto, kontraŭargumentante la fakton ke "Đurđevdan" estas foje perceptita kiel naciista kanto. Bregović ankaŭ registris version kun greka kantoteksto, titolita "Tou Ai Giorgi" ("de Sanktulo Georgo", greke: "Του Αη Γιώργη"), kun la greka kantisto Alkistis Protopsalti en 1991. La greka kantoteksto aŭtoras de Lina Nikolakopoulou. Fine, kune kun pola kantisto Kayah li ankaŭ registris version kun pola kantoteksto, titolitan "Nie ma, nie ma ciebie".
Bulgara grupo Ku-ku, kun gvida kantisto Slavi Trifonov, eldonis version de la kanto en pluraj albumoj kun bulgara kantoteksto ("Гергьовден", "Gergyovden, "la Tago de Sankta Georgo"), serbobulgara kantoteksto ("Свети Георги", "Sveti Georgi", "Sankta Georgo") kaj romaa-serbobulgara kantoteksto ("Erdelezi").
La grupo Beirut, itala saksofonisto Daniele Sepe kaj la usona grupo Burry Me Standing ankaŭ faris kovrilojn de la kanto "Ederlezi". Ankaŭ The Gypsy Rebels of Toronto (La Ciganaj Ribeluloj de Toronto), Kanado, kovris la kanton.
Turka kantistino Sezen Aksu eldonis la kanton en sia albumo titolita Düğün ve Cenaze (Geedziĝo kaj Entombigo) kun turka kantoteksto ("Hıdrellez") en 1997. La kantoteksto estis adaptita de Sezen Aksu kaj Pakize Baroışta.
Bosnia versio estis eldonita en 2007 fare de la folkloro-punka muzikgrupo No Smoking Orchestra (Orkestro Ne Fumi), en ia albumo Time of the Gypsies, Punk Opera (Tempo de la Ciganoj, punko-opero).
La franca grupo "Plume Tribu" same eldonis version de la kanto en sia albumo Le Chainon Manquant (2010)
Ederleze estas ankaŭ impona korusa kanto en la interpreto de Camélia Jordana kaj Les Glotte-Trotters (koruso).
En populara kulturo
La versio de Goran Bregović titolita "Ederlezi (Scena Djurdjevdana Na Rijeci)") estis uzata en la filmo de Emir Kusturica Time of the Gypsies (Tempo de la Ciganoj) kiu famigis la kanton ĉefe pro la interpretado de la makedona kantisto Vaska Jankovska, kies unika voĉo kontribuis al ĝia sukceso.
Kantoteksto
| Kantoteksto en Romaa lingvo
|
Traduko en Esperanto
|
Bijelo la kovrilo de Dugme
|
Angla traduko
|
|
Sa me amala (h)oro k(h)elena
Oro k(h)elena, oro k(h)elena, dǐve kerena
Ao (av) tano daje, amaro dǐve
Amaro dive, Ederlezi
Sa me amala oro k(h)elena
Oro kelena, dive kerena
Eeee...j,
Sa o Rroma babo babo
Sa o Rroma o daje
Sa o Rroma babo babo
Eeee Ederlezi, Ederlezi
Sa o Rroma daje
x2
Sa o Roma babo, e bakren ćhinen
A(j) me ćhorro, dural beśava
Ka anes babo, amenqe bakro
Sa o Rroma, babo, e bakren ćhinen
Eeee,...j
Sa o Rroma babo babo
Sa o Rroma o daje
Sa o Rroma babo babo
Eeee Ederlezi, Ederlezi
Sa o Rroma daje
x2
|
Ĉiuj miaj amikoj estas dancantaj la horo-dancon
Dancanta la horon, festanta la tagon
Ĉiuj romaoj, panjo
Ĉiuj romaoj, paĉjo, paĉjo
Ĉiuj romaoj, o panjo
Ĉiuj romaoj, paĉjo, paĉjo
Ederlezi, Ederlezi
Ĉiuj romaoj, panjo
Ĉiuj romaoj, paĉjo, buĉantaj ŝafidoj
Sed mi, senhavulo, mi estas sidanta dise
Romaa tago, nia tago
Nia tago, Ederlezi 2x
Ili donas, Paĉjo, ŝafidon al ni
Ĉiuj romaoj, paĉjo, buĉantaj ŝafidoj
Ĉiuj romaoj, paĉjo, paĉjo
Ĉiuj romaoj, o panjo
Ĉiuj romaoj, paĉjo, paĉjo
Ederlezi, Ederlezi
Ĉiuj romaoj, panjo 2x
|
Proljeće na moje rame slijeće
Đurđevak zeleni
Đurđevak zeleni
Svima osim meni
Drumovi odoše ja osta
Nema zvijezde danice
Nema zvijezde danice
Moje saputnice
Ej kome sada moja draga
Na đurđevak miriše
Na đurđevak miriše
Meni nikad više
Evo zore evo zore
Bogu da se pomolim
Evo zore evo zore
Ej đurđevdan je
Ja nisam s onom koju volim
Njeno ime neka se spominje
Svakog drugog dana
Svakog drugog dana
Osim đurđevdana
|
Spring is landing on my shoulder
Lily of the valley is sprouting
Lily of the valley is sprouting
For everyone, except for me
The roads are gone, but I've stayed
There is no Morning Star
There is no Morning Star
My fellow-traveler
Hey, to whom does my darling now
Smell of the lily of the valley
Smell of the lily of the valley
To me never again
Here comes the dawn,
here comes the dawn
So I can pray to God
Here comes the dawn,
here comes the dawn
Hey it's St George's day
And I am not with the one I love
Let her name be mentioned
On every other day
On every other day
Except on St George's day
|
Vidu ankaŭ
Gelem, gelem (himno de la romaoj)
Romaoj (ciganoj)
Eksteraj ligiloj
Interpreto de de Ederleze fare de Camélia Jordana kaj Les Glotte-Trotters (koruso).
Interpreto de Ederleze fare de nederlanda koruso JIP
Interpreto de Ederlezi fare de Goran Bregović kiel sontrako en la filmo «Time of the Gypsies» de Emir Kusturica
Notoj kaj referencoj
Tiu ĉi artikolo en Esperanto estas tute bazita sur la anglalingva versio de la sama artikolo en Vikipedio, je dato 2017 11 28.