Chihuahua (urbo)

Chihuahua
Fotomontaĵo
Panoramo de Chihuahua
loĝlokoj de Meksiko
urbo
urbego Redakti la valoron en Wikidata vd

Flago

Blazono

Flago Blazono
Administrado
Lando Meksiko
Ŝtato Chihuahua
Fondita 12-a de oktobro 1709
Poŝtkodo 31000 - 31633
Telefonkodo +52-614
Retpaĝaro http://www.municipiochihuahua.gob.mx/
Politiko
Urbestro Álvaro Madero Muñoz
Demografio
Loĝantaro 748 518
Geografio
Geografia situo 28° 38′ N, 106° 5′ U (mapo)28.635277777778-106.08527777778Koordinatoj: 28° 38′ N, 106° 5′ U (mapo)
Alto 1,460 m
Horzono UTC -7
Chihuahua (Chihuahua)
Chihuahua (Chihuahua)
DEC
Situo de Chihuahua
Chihuahua (Meksiko)
Chihuahua (Meksiko)
DEC
Situo de Chihuahua

Map

Alia projekto
Vikimedia Komunejo Chihuahua City [+]
v • d • r

Chihuahua [ĉiŭaŭa], Esperantigite Ĉiuaŭurbo, estas urbo en Meksiko, ĉefurbo de la samnoma subŝtato Ĉiuaŭo.

Ĝi estas la dua plej granda urbo de la subŝtato (post Ciudad Juárez) kaj, laŭ loĝantaro, la 12-a plej granda de Meksiko, kun la 14-a plej granda aglomeraĵo. Ĝi estas sidejo de arkiepiskopo kaj komerca-industria centro, sidejo de pluraj maquiladoras (lokaj kunmetejoj de eksterlandaj industriaj varoj).

Deveno de la nomo

Oni ne havas historian aŭ lingvistikan konsenton pri la deveno de la nomo. Estas konataj ses diversaj teorioj: La deveno povus esti de la tarahumara, navatla lingvo aŭ de la apaĉa lingvo. Plej konataj aŭ verŝajnaj estas la teorioj ke la nomo povus signifi aŭ "tiom - seka - sabloriĉa" aŭ "proksime de du akvoj".

Historio

Antaŭ la fondo

En la regiono kiu nun estas la urbo Chihuahua origine vivis la indiĝena tribo de la "konĉoj" (Conchos), kiu estis duonnomada tribo, apartenante al grupo de indiĝenoj kiun la hispanoj nomis Ĉiĉimekoj. La konkero fare de la hispanoj en la regiono estis malfacila, ĉar la indiĝenoj forte rezistis en tiu parto de Meksiko.

Je la 24-a de junio 1562, Francisco de Ibarra komencis esploradon de la regiono kie hodiaŭ estas Durango kaj Chihuahua kaj donis al ĝi la nomon Nueva Vizcaya. Je la 20-a de marto 1598 al la apudo de la rivero Sacramento venis la unuaj eŭropanoj kaj metis paŝon al la loko kie hodiaŭ estas la urbo Chihuahua. La kolonian esploradon gvidis Juan de Oñate kiun akompanbis ĉirkaŭ 400 viroj, parte kune kun la familioj.

Fondo

La urbo Chihuahua fondiĝis pro malkovro de diversaj minoj en la ĉirkaŭo. Unue la hispana kapitano Diego del Castillo fondis la vilaĝeton Santa Eulalia en la jaro 1652. Tamen pro la klimato kaj pro daŭraj atakoj de la indiĝenoj la vilaĝo poste dum pluraj jaroj restis sen loĝantaro. Nur proksimume 50 jaroj poste en 1707 oni malkovris pliajn kaj pli grandajn minejojn kaj la loĝantaro kreskis.

La fondinto de la urbo, Antonio Deza y Ulloa.

La kondiĉoj ĉe Santa Eulalia tamen ne estis tre bonaj kaj kiam en 1709 la regestro de "Nueva Vizcaya" Antonio de Deza y Ulloa vizitis la vilaĝon oni kunvokis diversajn gravulojn kaj decidis fondi novan vilaĝon en la loko kie kunfluas la riveroj Chuviscar kaj Sacramento. La oficiala fondodato estas la 12-a de oktobro 1709. Interese estas ke entute 8 de la gravuloj estis kontraŭ la propono kaj 8 voĉdonis subtene. Tamen pro la speciala situacio la regestro havis tiel nomatan kvalitan voĉon kaj decidis fine pri la fondo de nova vilaĝo, kiu ricevis la nomon "Real de Minas de San Francisco de Cuéllar" honore al la vicreĝo de la nova Hispanio Francisco Fernández de la Cueva Enríquez, 10a duko de Alburquerque y Marqués de Cuéllar.

Kolonia tempo

La loko kreskis pro la minoj kaj agrikulturejoj ĉirkaŭ ĝi. Pro tio la loko je la 1-a de oktobro 1718 oficiale ricevas la titolon "Villa" kun la nomo San Felipe el Real de Chihuahua. San Felipe, honore al la reĝo Felipe V de España kaj uzante unuafoje la nomon Chihuahua. En la sama tempo konstruiĝis templo kaj la vilaĝa administrado postulis specialan imposton pagenda pro la arĝento kiun oni prenas de la minejoj. Hodiaŭ tiu templo estas la katedralo de Chihuahua. Je la 1-a de aprilo 1797 okazas la unua censo en la urbo kaj oni kalkulas 324 virojn kaj 396 virinojn, entute 720 loĝantojn.

Sendependeco

Informoj pri la komenco de la movado por la sendependeco de Meksiko malfrue venis al Chihuahua kaj la vílaĝanoj ilin apenaŭ partoprenis. Post la sendependeco okazis dekreto kaj oni dividis la provincon "Nueva Vizcaya". Ekestis la provincoj Durango kaj Chihuahua, kies ĉefurbo fariĝis la Villa de "San Felipe el Real de chihuahua". En tiu momento ĝi oficiale ricevis la titolon "urbo". Dum la milito inter la tiutempa Usono Chihuahua okupiĝis de usona soldataro pro ordono de Alexander Donipham, kiu antaŭe okupis aliajn meksikajn urbojn. Por defendi al Chihuahua okazis la batalo de Sacramento je la 28-a de februaro 1847 en la samnoma setlejo ĉirkaŭ 15 kilometrojn for de Chihuahua. La meksika soldataro perdis kaj je la 1-a de marto usonaj soldatoj okupis la urbon.

Geografio

La urbo estas malregula pro la situo en valo. Pro tio la kresko okazas ĉefe al la nordo kaj ankaŭ al la oriento. La urbon ĉirkaŭas diversaj montetoj. La ĉefaj estas la "Cerro Grande" (granda monteto je alteco de 2300 msmn) kaj la "Cerro Coronel" je 1800 msmn sude de la urbo.

Sur la teritorio de la urbo fluas la riveroj Chiviscar kaj Sacramento. Sur la teritorioj ankaŭ estas diversaj sekriveroj, kiu havas akvofluon nur en la tempo de la pluvoj.

Klimato

Chihuahua situas en loko inter la transiro inter la tiel nomata "La Meseta" kaj la dezerto. Pro tio sur la tuta urbo teritorio falas malmulte da precipitaĵo, regule nur ĉirkaŭ 400 ĝis 500 mm/m², kiuj ĉefe falas en la monatoj julio, aŭgusto kaj septembro. La averaĝa temperaturo estas ĉirkaŭ 17 °C, sed la klimato estas ekstrema kaj la temperaturoj varias tre multe inter ekzemple −8 °C en vintro ĝis 37 °C en somero. La plej pluvecon jaron oni havis en 1986 kun 762 mm/m² kaj la plej sekan en 1982 kun 236 mm/m².

En januaro la temperaturo ofte estas sub 0 °C habitualmente. La frostoj estas ofte kaj la tagoj estas freŝaj kaj malvarmaj. En februaro la temperaturo pli kaj pli altiĝas. La marto estas la plej seka monato kaj la temperaturoj jam povas atingi 30 °C, kvankam ofte la noktoj ankoraŭ estas malvarmaj. Ofte estas multe da vento. La apriloj ofte jam havas tagojn varmajn kun malvarmaj noktoj. En majo la dumtagaj temperaturoj atingas 40 °C, sed la noktoj povas esti malvarmaj. La junio estas la plej varma monato kun tagaj temperaturoj ĝis 35 °C kaj noktaj temperaturoj ĝis 18 °C. En julio, aŭgusto kaj septembro ofte pluvas kaj estas posttagmezaj pluvegoj pro la varma kaj humeda aero kiu venas de la kalifornia golfo. La tagoj estas varmaj, sed pli freŝaj pro la pluvo. Kelkfoje estas hajlo kaj fulmotondroj. En septembro la temperaturoj jam malplialtiĝas. La oktobro estas la lasta varma monato kaj eĉ povas okazi la unuaj frostoj. Je la 8-a kaj 9-a de oktobro 2000 neĝis en kelkaj partoj de la urbo. Temis pri la plej frua neĝado de la tuta historio de Chihuahua. La novembroj ofte estas malvarmaj, kvankam la tagaj temperaturoj povas atingi 25 °C. Frostoj pli oftas. Fine la decembro, kiu same kiel la januaro ĝenerale estas tre malvarma monato.

Demografio

La aglomeraĵo de Chihuahua ampleksas pli ol 800.000 loĝantojn, parte el ili el la komunumoj Aquiles Serdan kaj Aldama. Tiel Chihuahua estas la 14a plej granda metropolitana zono de Meksiko. 49 % de la loĝantaro estas eŭropdevena, 45 % estas mestiza kaj 6 % amerikdevena.

Placo de Chihuahua.

Transporto

Flughaveno

Proksime de la urbo de Chihuahua estas la flughaveno General Roberto Fierro Villalobos kun la tiel nomata IATA-kodo CUU.

Fervojo

En la urbo komencas la fervojo Chihuahua ĝis la pacifiko, kiu estas turisme ege interesa fervojo.

Busoj

En la urbo ekzistas relative granda busstacio. Busoj eliras al ĉiuj ĉefaj lokoj de Meksiko kaj al kelkaj partoj de Usono.

Transporte urbano

El transporte público de la ciudad de Chihuahua es prestado por alrededor de 550 autobuses, la mayoría de ellos de modelo reciente. Sin embargo este sistema de autobuses podría considerarse como deficiente.

Actualmente se está iniciando un proyecto de transporte que consiste en la puesta en marcha de varias rutas troncales de BRT. Este nuevo sistema de transporte entrará en funciones a mediados de 2010.

Turismo

Muzeoj

  • Casa Chihuahua: historiaj ekspozicioj, arto, kulturo kaj scienco.
  • Semilla: ĉiŭaŭaa muzeo de la sciencoj.
  • Casa Siglo XIX: arto, kulturo kaj historio.
  • Arte Contemporáneo: nuntempa arto.

Vidu ankaŭ

Galerio

  • Plaza de armas, Chihuahua, ĉe la katedralo.
    Plaza de armas, Chihuahua, ĉe la katedralo.
  • La anĝelo de la libereco kun la registara palaco fone.
    La anĝelo de la libereco kun la registara palaco fone.
  • Skulptaĵo de Sebastián, enirvojo al la urbo. Nomo: "La arbo de la vivo".
    Skulptaĵo de Sebastián, enirvojo al la urbo. Nomo: "La arbo de la vivo".
  • urbo domo.
    urbo domo.
  • Alia skulptaĵo de Sebastián ĉe la aŭtovojo Delicias-Chihuahua.
    Alia skulptaĵo de Sebastián ĉe la aŭtovojo Delicias-Chihuahua.
Bibliotekoj

Read other articles:

Dayton, Ohio

Peta Ohio menunjukkan lokasi Dayton Dayton merupakan nama kota di Amerika Serikat. Letaknya di bagian utara. Tepatnya di negara bagian Ohio, Amerika Serikat. Pada tahun 2005, kota ini memiliki jumlah penduduk sebanyak 158.873 jiwa dan memiliki luas wilayah 146,7 km². Kota ini memiliki angka kepadatan penduduk 1.083 jiwa/km². Di wilayah metropolitan, berjumlah 848.153 jiwa. Kota kembar Augsburg, Jerman Holon, Israel Monrovia, Liberia Oiso, Jepang Sarajevo, Bosnia-Herzegovina Pranala lua...

 

Hydrogen

This article is about the chemical element. For other uses, see Hydrogen (disambiguation). Chemical element, symbol H and atomic number 1Hydrogen, 1HPurple glow in its plasma stateHydrogenAppearanceColorless gasStandard atomic weight Ar°(H)[1.00784, 1.00811][1]1.0080±0.0002 (abridged)[2] Hydrogen in the periodic table Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine A...

 

Sébastien Turgot

Sébastien TurgotSébastien Turgot lors des Quatre Jours de Dunkerque 2011InformationsNaissance 11 avril 1984 (39 ans)LimogesNationalité françaiseSpécialité Rouleur[1]-Sprinter[2] Classiques flandriennes[3]Équipes amateurs 2003Nantes 442004-2005VC St Jean de Monts2006-2007Vendée U2017US Saint-HerblainÉquipes professionnelles 08.2006-12.2006Bouygues Telecom (stagiaire)2008Bouygues Telecom2009-2010BBox Bouygues Telecom2011-2013Europcar2014-2016AG2R La MondialePrincipales victoires 2...

North Korea–Poland relations

Bilateral relationsPoland–North Korea relations North Korea Poland Poland–North Korean relations (Korean: 뽈스까공화국-조선민주주의인민공화국관계) are foreign relations between Poland and North Korea. Poland is one of the few countries that maintain diplomatic and limited trading (fishing) relations with Democratic People's Republic of Korea. North Korea maintains an embassy in Warsaw, and Poland in Pyongyang. As of 2020[update], the North Korean ambassador is I...

 

Sotiris Balafas

Greek professional footballer Sotiris Balafas Personal informationFull name Sotirios BalafasDate of birth (1986-08-19) 19 August 1986 (age 37)Place of birth Arta, GreeceHeight 1.88 m (6 ft 2 in)Position(s) Defensive midfielderYouth career1998–2001 Amvrakikos Arta2001–2002 Ethnikos FillipiadaSenior career*Years Team Apps (Gls)2002–2005 Anagennisi Artas 21 (2)2005–2012 PAOK 108 (7)2009–2010 → PAS Giannina (loan) 11 (0)2010 → Ergotelis (loan) 8 (0)2012–2014 Ho...

 

Camille Van De Casteele

Cet article est une ébauche concernant un coureur cycliste belge. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?). Pour plus d’informations, voyez le projet cyclisme. Camille Van De CasteeleCamille Van De Casteele lors du Tour de France 1929InformationsNaissance 27 juin 1902Saint-AndréDécès 12 février 1961 (à 58 ans)BrugesNationalité belgeÉquipes professionnelles 1923JB. Louvet1924Delage1925-1929JB. Louvet1933t' Belfort1934Léamodifier - modifier le ...

Hellénistes

Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article ne cite pas suffisamment ses sources (août 2011). Si vous disposez d'ouvrages ou d'articles de référence ou si vous connaissez des sites web de qualité traitant du thème abordé ici, merci de compléter l'article en donnant les références utiles à sa vérifiabilité et en les liant à la section « Notes et références ». En pratique : Quelles sources sont attendues ? Com...

 

博里萨夫·约维奇

博里萨夫·约维奇攝於2009年 南斯拉夫社會主義聯邦共和國第12任總統任期1990年5月15日—1991年5月15日总理安特·马尔科维奇前任亚内兹·德尔诺夫舍克继任塞吉多·巴伊拉莫维奇（英语：Sejdo Bajramović） （代任）第12任不结盟运动秘书长任期1990年5月15日—1991年5月15日前任亚内兹·德尔诺夫舍克继任斯捷潘·梅西奇第3任塞尔维亚常驻南斯拉夫社会主义联邦共和国主席团代表任�...

 

Canberra Railway Museum

Railway museum in Kingston, CanberraCanberra Railway MuseumEstablished1985 (1985)LocationGeijera Place, Kingston, CanberraCoordinates35°19′05″S 149°09′18″E / 35.318°S 149.155°E / -35.318; 149.155TypeRailway museumPublic transit accessCanberra railway stationNearest car parkOn siteWebsitewww.canberrarail.org.au The Canberra Railway Museum is located at Kingston in the Australian Capital Territory next to Canberra railway station on the Bombala railway ...

اقتصاد ليخشتنشتاين

اقتصاد ليخشتنشتاينعامالدولة ليختنشتاين عملة فرنك سويسري الإحصائياتالناتج الإجمالي 6.289 بليون دولار أمريكي[1](2015) نصيب الفرد من الناتج الإجمالي 164993 دولار أمريكي[2](2016) تعديل - تعديل مصدري - تعديل ويكي بيانات يعتمد اقتصاد ليخشتنشتاين بصورة رئيسية على الخدمات (خاصة الخ�...

 

Medieval university

Corporation organized during the Middle Ages for the purposes of higher education This article is about Western European institutions. For other early centers of higher learning, see Ancient higher-learning institutions. For an overview of medieval foundations, see List of medieval universities. Illustration from a 16th-century manuscript showing a meeting of doctors at the University of Paris A medieval university was a corporation organized during the Middle Ages for the purposes of higher ...

 

Kanton (pembagian negara)

Kanton merupakan sebuah pembagian wilayah suatu negara yang lazim dipakai di berbagai negara. Kata ini berasal dari bahasa Latin canto yang berarti bagian dari suatu negara. Posisi kanton sendiri bermacam-macam, tergantung negara yang memakainya. Pembagian administratif kanton yang paling terkenal adalah di negara Swiss. Kanton-kanton di Swiss secara teori hampir sama seperti suatu negara yang berdaulat sendiri-sendiri. Di tempat lain, kanton biasanya merupakan bagian dari provinsi atau depar...

لوكا مودريتش

لوكا مودريتش Luka Modrić مودريتش في 2021. معلومات شخصية الاسم الكامل لوكا مودريتش[1] الميلاد 9 سبتمبر 1985 (العمر 38 سنة)[1]زادار، يوغوسلافيا الطول 1.72 م (5 قدم 7 1⁄2 بوصة)[2] مركز اللعب وسط الجنسية كرواتيا  الزوجة فانجا بوسنيتش أبناء 3 (إيفانو، إيما، صوفيا) معلوم...

 

Moberly, Missouri

City in Missouri, United StatesMoberly, MissouriCityCity of MoberlyLocation within Randolph County and MissouriCoordinates: 39°25′04″N 92°26′11″W / 39.41778°N 92.43639°W / 39.41778; -92.43639[1]CountryUnited StatesStateMissouriCountyRandolphFounded1866Incorporated1868Government • TypeCouncil-manager government[2][3] • MayorBrandon Lucas • City ManagerMichael BugalskiArea[4] • T...

 

Balbina da Roma

Disambiguazione – Santa Balbina rimanda qui. Se stai cercando altri significati, vedi Santa Balbina (disambigua). Santa BalbinaLa statua di santa Balbina nel colonnato di San Pietro a Roma Vergine e martire  MorteRoma, 130 Venerato daTutte le Chiese che ammettono il culto dei santi Santuario principaleBasilica di Santa Balbina all'Aventino Ricorrenza31 marzo Attributicatene Patrono diammalati di scrofola Manuale Balbina (... – Roma, 130) fu una martire cristiana che la ...

Don't Cry Out Loud (song)

1976 song written by Peter Allen and Carole Bayer Sager We Don't Cry Out LoudSingle by The Momentsfrom the album Moments with You B-sideCome In GirlReleasedDecember 1976Recorded1976GenreSoulLength3:56LabelStangSongwriter(s)Peter Allen, Carole Bayer SagerProducer(s)Sylvia RobinsonThe Moments singles chronology With You (1976) We Don't Cry Out Loud (1976) I Don't Wanna Go (1977) Don't Cry Out Loud is a song written in 1976 by Peter Allen with lyricist Carole Bayer Sager that is best known as a ...

 

Elezioni amministrative in Italia del 2000

Elezioni amministrative del 200012 comuni capoluogo di provincia Centro-sinistra 8 / 12 Centro-destra 4 / 12 6 provinceCentro-destra5 / 6 Centro-sinistra1 / 6 1999 2001 Le elezioni amministrative in Italia del 2000 si sono tenute il 16 aprile (primo turno) e il 30 aprile (secondo turno). In Valle d'Aosta le elezioni si sono tenute il 7 maggio; in Trentino-Alto Adige il 14 maggio (primo turno) e il 28 maggio (secondo turno). In Sicilia le elezioni si sono tenute altresì il 26 novembre (primo...

 

BMW E90

BMW Serie 3 (E90)Descrizione generaleCostruttore BMW Tipo principaleBerlina Altre versioniStation wagonCoupéCabriolet Produzionedal 2005 al 2013 Sostituisce laBMW E46 Sostituita daBMW F30 Euro NCAP (2005[1]) Altre caratteristicheDimensioni e massaLunghezzada 4526 a 4610 mm Larghezzada 1780 a 1816 mm Altezzada 1379 a 1420 mm Passo2761 mm Massada 1320 a 1750 kg AltroAssemblaggioMonacoRosslynRatisbona ProgettoBurkhard Goeschel StileChris Bangle Adrian ...

Louis-Léopold Boilly

French painter and draftsman (1761–1845) Louis-Léopold BoillySelf-portrait c. 1805BornLouis-Léopold Boilly(1761-07-05)5 July 1761[1]La Bassée, FranceDied4 January 1845(1845-01-04) (aged 83)Paris, FranceKnown forPortrait painting, genre painting Louis-Léopold Boilly (French pronunciation: [lwi leɔpɔl(d) bwɑji] ⓘ; 5 July 1761 – 4 January 1845) was a French painter and draftsman. A creator of popular portrait paintings, he also produced a vast number of gen...

 

Jugurthine War

2nd-century BC war between the Kingdom of Numidia and the Roman Republic This article is about the conflict. For the monograph by Sallust, see Bellum Jugurthinum. Jugurthine WarCoin commemorating Sulla's capture of JugurthaDate112–106 BCELocationNumidiaResult Roman victoryTerritorialchanges Mauretania given some Numidian territoryBelligerents Roman Republic Mauretania NumidiaCommanders and leaders Lucius CalpurniusSpurius PostumiusAulus PostumiusQuintus NumidicusGaius MariusSulla Felix Jugu...