Akvaĵoj en Azerbajĝano formiĝis dum longa geologia tempo kaj signife ŝanĝiĝis dum tiu periodo. Ĉi tio estas precipe pruvita de restaĵoj de malnovaj riveroj trovitaj tra la lando. La akvosistemoj de la lando konstante ŝanĝiĝas sub la influo de naturaj fortoj kaj industriaj agadoj enkondukitaj de la homoj. Artefaritaj riveroj (kanaloj) kaj lagetoj estas parto de la akvosistemoj de Azerbajĝano.
La hidrografio de Azerbajĝano esence apartenas al la baseno de la Kaspia Maro.[1]
Riveroj
Mapo de la akvokolekta baseno de la Kaspia Maro, al kiu fluas ĉiuj riveroj en AzerbajĝanoKura kaj Aras estas la plej longaj riveroj de Azerbajĝano kaj ilia akvokolekta baseno kovras la plej grandan parton de la landoRivero Aras laŭ la irana landlima limo kun Naĥiĉevano, Azerbajĝano
Riveroj formas la ĉefan parton de la akvosistemoj de Azerbajĝano. En Azerbajĝano estas 8 359 riveroj de diversaj longoj. El ili 8 188 riveroj estas malpli ol 25 km longaj. Nur 24 riveroj estas pli ol 100 km longaj.
La plej grandaj riveroj, kiuj fluas tra la lando, estas:[2]
Kura, ĉefa fonto de akvo kaj la arterio de la lando[2]
La riveroj en Azerbajĝano povas esti dividitaj en tri grupojn:[1]
Riveroj de baseno Kura (Qanix, Qabirri, Turyan, Agstafa, Shekir, Terter, Khachin, ktp)
Riveroj de baseno Aras (Arpachay, Nakhchivan, Okhchu, Hekeri, Kondelenchay, ktp)
Riveroj, kiuj fluas rekte en la Kaspian Maron (Samur, Gudyal, Velvele, Vilesh, Lenkeran, ktp)
Azerbajĝanaj riveraj sistemoj ŝanĝiĝas kaj evoluas sub la influo de diversaj fiziografiaj faktoroj:[1] klimato, pejzaĝo, geologia strukturo, grundo kaj vegetaĵaro.
La denseco de la rivera reto pliiĝas, poste iom post iom malpliiĝas en pli altaj altitudoj. Escepte de la regiono Talysh (1,6-2,2 km/km²), la rivera denseco estas la plej alta (1-2 km/km²) je 1 000-2 500 kilometroj, dum en la areo de la Taliŝ-Montaro ĝi pintas je 1,6-2,2 km/km² je 500-1 000 km. La averaĝa denseco de la rivera sistemo de Azerbajĝano estas 0,39 km/km². La denseco estas eĉ pli malalta ol 0,05 km/km² en la ebenaĵoj.
Kura kaj Aras
Pli detalaj informoj troveblas en artikoloj Kura kaj Aras.
Kura kaj Aras estas la plej longaj riveroj en Azerbajĝano. Ili fluas tra la baseno de Kura-Aras. La riveroj, kiuj fluas rekte en la Kaspian Maron, originas ĉefe el la nordorienta deklivo de la Granda Kaŭkazo kaj el la Taliŝ-Montaro kaj fluas laŭ la basenoj de Samur-Devechi kaj Lenkeran.
La areo de la rivera baseno de Kura (86 000 km²) ĝis la krucvojo kun la rivero Aras estas pli malgranda ol la akva baseno de Aras (101 937 km²). La rivero daŭre nomiĝas Kura sur la krucvojo ĉar la akva nivelo de la Kura estas duoble pli alta ol tiu de la rivero Aras.
Lago Sarysu, la plej granda lago laŭ areo kaj volumeno[2]
Akvorezervejoj
Akvorezervejo Mingachevir vidita el la spaco
Pli ol 60 akvorezervejoj estis konstruitaj por reguligi la riverfluon en Azerbajĝano. La formado de ĉi tiuj akvorezervejoj estas unu el la agoj plenumitaj por raciigi la uzadon de akvo kaj energiaj rimedoj.
La plej grandaj akvorezervejoj estas:
Agstafachay
Aras
Jeyranbatan
Khanbulanchay
Mingachevir, la plej granda akvorezervejo laŭ areo[2]
