Φρανκ Βίλτσεκ
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Frank Wilczek (Αγγλικά)
Γέννηση	15  Μαΐου 1951[1][2][3] Mineola[4]
Υπηκοότητα	Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Σπουδές	Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, Πανεπιστήμιο του Σικάγου και γυμνάσιο Μάρτιν βαν Μπιούρεν
Γνωστός για	κβαντική χρωμοδυναμική
Σύζυγος	Μπέτσι Ντεβάιν
Βραβεύσεις	Βραβείο Νόμπελ Φυσικής (2004), Βραβείο ΜακΆρθουρ (Αύγουστος 1982), Μετάλλιο Λόρεντζ (2002), διεθνές βραβείο επιστημών «Βασιλιάς Φεϊζάλ» (2005), Μετάλλιο Όσκαρ Κλάιν (2013), Βραβείο Υψηλής Ενέργειας και Σωματιδιακής Φυσικής (2003), Julius Wess Prize (2008), ICTP Dirac Medal (1994), συνεργάτης της Αμερικανικής Εταιρείας Φυσικής, Βραβείο Λίλιενφελντ (2003), Βραβείο Σακουράι (1986), μέλος της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης, επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Μαρία Κιουρί Σκουοντόφσκα (2012), Επίτιμος καθηγητής του πανεπιστημίου της Κρακοβίας (2012) και Ταξιάρχης του Τάγματος της Αξίας της Δημοκρατίας της Πολωνίας
Ιστοσελίδα
http://www.frankwilczek.com
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ερευνητικός τομέας	θεωρητική φυσική
Ιδιότητα	φυσικός, καθηγητής πανεπιστημίου, θεωρητικός φυσικός και διδάσκων πανεπιστημίου
Διδακτορικός καθηγητής	Ντέιβιντ Γκρος
Ακαδημαϊκός τίτλος	διδάκτωρ φιλοσοφίας
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Φρανκ Γουίλτσεκ (Frank Wilczek, γενν. 15 Μαΐου 1951) είναι Αμερικανός φυσικός και μαθηματικός. Μαζί με τους Nτέιβιντ Πόλιτζερ και Ντέιβιντ Γκρος βραβεύθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 2004 για την ανακάλυψη της ασυμπτωτικής ελευθερίας στη θεωρία των ισχυρών αλληλεπιδράσεων. Το έργο τους βοήθησε την επιστημονική κοινότητα να πλησιάσει στον στόχο «της εκπλήρωσης μεγάλου οράματος, της εκπόνησης μίας ενιαίας θεωρίας η οποία θα περιλαμβάνει και τη βαρύτητα, με άλλα λόγια μία θεωρία των πάντων», όπως ανέφερε η Ακαδημία για τη βράβευσή τους. Οι ανακαλύψεις της ερευνητικής ομάδας είχαν δημοσιευθεί το 1973 και συνέβαλαν καθοριστικά στην κατανόηση της θεωρίας της κβαντικής χρωμοδυναμικής (QCD).

Ο Γουίλτσεκ γεννήθηκε στη μικρή πόλη Μινίολα της πολιτείας της Νέας Υόρκης, από γονείς πολωνικής και ιταλικής καταγωγής. Πήγε σε δημόσιο σχολείο στο Κουίνς. Οι γονείς του κατάλαβαν ότι ήταν κάτι το εξαιρετικό από την εφηβική του ηλικία, εν μέρει από τα αποτελέσματα ενός τεστ IQ.^[5] Αναθράφηκε ως Ρωμαιοκαθολικός Χριστιανός.^[6]

Πήρε πτυχίο στα μαθηματικά από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου το 1970, μεταπτυχιακό (Master) στα μαθηματικά από το Πανεπιστήμιο Πρίνστον το 1972 και διδακτορικό στη φυσική από το Πρίνστον το 1974.^[7] Είναι καθηγητής της φυσικής (έδρα Herman Feshbach) στο MIT. Έχει εργασθεί επίσης στο Ινστιτούτο Προχωρημένων Σπουδών του Πρίνστον και στο Ινστιτούτο θεωρητικής φυσικής Κάβλι στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα.

Ο Γουίλτσεκ έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία και διακρίσεις. Είναι νυμφευμένος με τη συγγραφέα και δημοσιογράφο Μπέτσυ Ντεβάιν (Betsy Devine, γενν. 1946) από τις 3 Ιουλίου 1973 και έχουν δύο κόρες, την Άμιτυ και τη Μίρα.

Ο Γουίλτσεκ διακήρυξε ότι «το Σύμπαν ενσωματώνει όμορφες ιδέες», αλλά «παρότι αυτό μπορεί να εμπνεύσει μια μεταφυσική ερμηνεία, δεν την απαιτεί».^[8][9]

Το 2014 ο Γουίλτσεκ, ο Χώκινγκ και δύο άλλοι επιστήμονες έγραψαν μία επιστολή προειδοποιώντας ότι: «Η επιτυχία στη δημιουργία τεχνητής νοημοσύνης θα ήταν το σημαντικότερο γεγονός στην ανθρώπινη ιστορία. Δυστυχώς, ίσως να είναι και το τελευταίο, εκτός και αν μάθουμε πώς να αποφεύγουμε τους κινδύνους της.»^[10] Ο Γουίλτσεκ είναι μέλος της Επιστημονικής Συμβουλευτικής Επιτροπής στο Ινστιτούτο για το Μέλλον της Ζωής, έναν οργανισμό που δρα για τον περιορισμό των υπαρξιακών κινδύνων που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, ιδίως από την προηγμένη τεχνητή νοημοσύνη.^[11]

Το 2012 είχε προτείνει την ύπαρξη χρονοκρυστάλλων.^[12] Αυτή η πρόβλεψη επιβεβαιώθηκε πειραματικά το 2016.^[13]

• 1989 (με την Μπέτσυ Ντεβάιν): Longing for the Harmonies: Themes and Variations from Modern Physics, εκδ. W.W. Norton, ISBN 978-0-393-30596-8
• 2006: Fantastic Realities: 49 Mind Journeys And a Trip to Stockholm, εκδ. World Scientific, ISBN 978-981-256-655-3
• 2007: La musica del vuoto, εκδ. Di Renzo Editore, Ρώμη
• 2008: The Lightness of Being: Mass, Ether, and the Unification of Forces, εκδ. Basic Books, ISBN 978-0-465-00321-1
• 2015: A Beautiful Question: Finding Nature’s Deep Design, εκδ. Allen Lane, ISBN 9781846147012
  • Στα ελληνικά: `Ενα όμορφο ερώτημα: Ανακαλύπτοντας το βαθύτερο σχέδιο της Φύσης, μετάφρ. Σοφία Νικολαΐδου, επιμ. Βασίλης Σακελλαρίου, εκδ. «Κάτοπτρο», Αθήνα 2016, ISBN 978-618-5111-48-9

• 2002: «On the world's numerical recipe (an ode to physics)», περιοδ. Daedalus, τόμος 131(1), σσ. 142-47
• 2014: (με τους Στήβεν Χώκινγκ, Μαξ Τέγκμαρκ και Στιούαρτ Ράσελ): «Transcending Complacency on Superintelligent Machines». Huffington Post

• Wilczek, F.; Gross, D. J. (1973). «Asymptotically Free Gauge Theories. I». Physical Review D 8 (10): 3633. doi:10.1103/PhysRevD.8.3633. Bibcode: 1973PhRvD...8.3633G. 
• Wilczek, F.; Gross, D. J. (1973). «Ultraviolet Behavior of non-Abelian Gauge Theories». Physical Review Letters 30 (26): 1343. doi:10.1103/PhysRevLett.30.1343. Bibcode: 1973PhRvL..30.1343G. 
• Wilczek, F.; Zee, A.; Treiman, S. B. (1974). Scaling Deviations for Neutrino Reactions in Aysmptotically Free Field Theories. Joseph Henry Laboratories. doi:10.2172/4256152. 
• Wilczek, F.; Zee, A.; Kingsley, R. L.; Treiman, S. B. (1975). «Weak Interaction Models with New Quarks and Right-handed Currents». Physical Review D 12 (9): 2768–2780. doi:10.1103/PhysRevD.12.2768. Bibcode: 1975PhRvD..12.2768W. 
• Wilczek, F. (1978). «Problem of Strong P and T Invariance in the Presence of Instantons». Physical Review Letters 40 (5): 279–282. doi:10.1103/PhysRevLett.40.279. Bibcode: 1978PhRvL..40..279W. 
• Wilczek, F. (1982). «Quantum Mechanics of Fractional Spin Particles». Physical Review Letters 49 (14): 957. doi:10.1103/PhysRevLett.49.957. Bibcode: 1982PhRvL..49..957W. 
• Wilczek, F.; Turner, M. S. (1990). «Inflationary Axion Cosmology». Physical Review Letters 66 (1): 5–8. doi:10.1103/PhysRevLett.66.5. Bibcode: 1991PhRvL..66....5T. 
• Wilczek, F.; Alford, M. G.; Rajagopal, K. (1998). «QCD at finite baryon density: Nucleon droplets and color superconductivity». Physics Letters B 422 (422): 247–256. doi:10.1016/S0370-2693(98)00051-3. Bibcode: 1998PhLB..422..247A. 
• Wilczek, F. (1998). «Riemann-Einstein structure from volume and gauge symmetry». Physical Review Letters 80 (22): 4851–4854. doi:10.1103/PhysRevLett.80.4851. Bibcode: 1998PhRvL..80.4851W. 
• Wilczek, F.; Fradkin, E. H.; Nayak, C.; Tsvelik, A. (1998). «A Chern-Simons effective field theory for the Pfaffian quantum Hall state». Nuclear Physics B 516 (3): 704–718. doi:10.1016/S0550-3213(98)00111-4. Bibcode: 1998NuPhB.516..704F. 
• Wilczek, F.; Alford, M. G.; Rajagopal, K. (1999). «Color-flavor locking and chiral symmetry breaking in high density QCD». Nuclear Physics B 537: 443–458. doi:10.1016/S0550-3213(98)00668-3. Bibcode: 1999NuPhB.537..443A. 
• Wilczek, F. (1999). «Quantum field theory». Reviews of Modern Physics 71 (71): S85–S95. doi:10.1103/RevModPhys.71.S85. Bibcode: 1999RvMPS..71...85W. 
• Wilczek, F.; Schafer, T. (1999). «Continuity of quark and hadron matter». Physical Review Letters 82 (82): 3956–3959. doi:10.1103/PhysRevLett.82.3956. Bibcode: 1999PhRvL..82.3956S. 
• Wilczek, F.; Babu, K.S.; Pati, J.C. (2000). «Fermion masses, neutrino oscillations, and proton decay in the light of SuperKamiokande». Nuclear Physics B 566: 33–91. doi:10.1016/S0550-3213(99)00589-1. Bibcode: 1998hep.ph...12538B.