Ο Ποταμός Τοκαντσίνς[2] (πορτογαλικά Βραζιλίας: Rio Tocantins) είναι ποταμός στη Βραζιλία, η κεντρική ποτάμια αρτηρία της χώρας. Ρέει από νότο προς βορρά για περίπου 2.450 χλμ. Αν και μερικές φορές περιλαμβάνεται στους ορισμούς της λεκάνης του Αμαζονίου, ο Τοκαντσίνς δεν είναι παραπόταμος του ποταμού Αμαζονίου, καθώς τα νερά του εκβάλλουν στον Ατλαντικό Ωκεανό μέσω ενός ανατολικού καναλιού του Δέλτα του Αμαζονίου, δίπλα σε αυτά του κύριους ποταμού Αμαζονίου. Ρέει σε τέσσερις βραζιλιάνικες πολιτείες (Γκοϊάς, Τοκαντίνς, Μαρανιάο και Παρά) και δίνει το όνομά του σε μία από τις νεότερες πολιτείες της Βραζιλίας, που σχηματίστηκε το 1988 από το τότε βόρειο τμήμα του Γκοϊάς.
Ο Τοκαντσίνς είναι ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς με κρυστάλλινο νερό στη Νότια Αμερική.[3]
Ρους
Οι όχθες του Τοκαντσίνς είναι βραχώδεις σε κάποια σημεία.
Πηγάζει στην ορεινή περιοχή γνωστή ως Πιρινέους, δυτικά της Ομοσπονδιακής Περιφέρειας, αλλά ο δυτικός παραπόταμος του, ο ποταμός Αραγκουάια, έχει τις ακραίες νότιες πηγές του στις πλαγιές της Σέρρα ντος Καγιαπός. Ο Αραγκουάια ρέει για 1.670 χλμ. πριν από τη συγχώνευση του με τον Τοκαντσίνς, με τον οποίο είναι σχεδόν ίση σε όγκο. Εκτός από το κύριο παραπόταμό του, τον Ρίο ντας Μόρτες, ο Αραγκουάια έχει είκοσι μικρότερους παραποτάμους, προσφέροντας πολλά μίλια πλοήγησης με κανό.
Η λεκάνη απορροής του ποταμού Τοκαντσίνς έχει υψηλό πλούτο ειδών ψαριών, αν και σχετικά χαμηλότερο σε σχέση τη λεκάνη απορροής του Αμαζονίου. Περισσότερα από 350 είδη ψαριών έχουν καταγραφεί, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 175 ενδημικών. Ενώ τα περισσότερα είδη είναι ουσιαστικά αμαζονικής προέλευσης, υπάρχουν και μερικά που δείχνουν σύνδεση με τους ποταμούς Παρανά και Σάο Φρανσίσκο. Ο Τοκαντσίνς και οι δύο αυτοί ποταμοί ρέουν σε διαφορετικές κατευθύνσεις, αλλά όλα έχουν την πηγή τους στο Βραζιλιάνικοό Υψίπεδο, σε μια περιοχή όπου ένας χαμηλός υδροκρίτης επιτρέπει κάποια ανταλλαγή μεταξύ τους. Υπάρχουν αρκετά είδη ψαριών που μεταναστεύουν κατά μήκος του Τοκαντσίνς για να γεννήσουν, αλλά αυτό έχει περιοριστεί από τα φράγματα.[4] Μετά την κατασκευή του τεράστιου Φράγματος Τουκουρουί, η ροή του ποταμού άλλαξε. Μερικά είδη έχουν επηρεαστεί αρνητικά και έχει υπάρξει σημαντική μείωση του πλούτου των ειδών σε τμήματα του ποταμού.[4]
Φράγματα
Κατάντη από την συμβολή του Αραγκουάια, στην πολιτεία Παρά, ο ποταμός είχε πολλούς καταρράκτες και ορμητικά ρεύματα, αλλά πλημμύρισαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 από την τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε από το Φράγμα Τουκουρουί, ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Όταν ολοκληρώθηκε η δεύτερη φάση του έργου του Τουκουρουί στις 30 Νοεμβρίου 2010, δημιουργήθηκε ένα σύστημα θυροφράγματος με στόχο να γίνει μια μακρά παράταση του πλωτού μέρους του ποταμού.
