Στις 19 Μαρτίου 2006διεξήχθησαν οι Λευκορωσικές προεδρικές εκλογές. Το αποτέλεσμα ήταν νίκη για τον Αλεξάντερ Λουκασένκο, ο οποίος επανεκλέχθηκε για τρίτη θητεία ως Πρόεδρος, συγκεντρώνοντας το 84,4% των ψήφων.[1]
Ιστορικό
Στις προεδρικές εκλογές του 2001 έγιναν διαμαρτυρίες για έλλειψη δημοκρατικότητας και νοθεία. Το 2004 στις ΗΠΑ πέρασε ο ομοσπονδιακός Νόμος για τη Λευκορωσική Δημοκρατία, με τον οποίο επιτράπηκε η παροχή υποστήριξης στα δημοκρατικά κόμματα και τις ΜΚΟ που προάγουν τη δημοκρατία και υποστηρίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.[2] Πριν τις εκλογές, το Αμερικανικό Κογκρέσο προειδοποίησε ότι θα επιβληθούν κυρώσεις αν δεν τηρηθεί η δημοκρατικότητα στις Λευκορωσικές εκλογές.[3]
Υποψήφιοι
Στις 27 Δεκεμβρίου, η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα δεχτεί τις αιτήσεις 8 υποψηφίων, οι οποίοι για να προκριθούν στις εκλογές έπρεπε να συλλέξουν τουλάχιστον 100.000 υπογραφές ψηφοφόρων. Την ίδια ημέρα, έγιναν οι εγγραφές των ομάδων πρωτοβουλίας που ανέλαβαν να συλλέξουν τις υπογραφές για λογαριασμό των υποψηφίων.[4][5][6]
Αλεξάντερ Λουκασένκο: Είναι Πρόεδρος της Λευκορωσίας από το 1994, έχει διατελέσει δύο θητείες και διεκδίκησε τρίτη θητεία. Είναι ανεξάρτητος πολιτικός, χωρίς προσχώρηση σε πολιτικό κόμμα. Τα 1.304 άτομα της ομάδας του συγκέντρωσαν 1.905.631 υπογραφές.[7]
Αλεξάντερ Μιλίνκιεβιτς: είναι ο μοναδικός υποψήφιος που υποστηρίχτηκε από την αντιπολίτευση του Λουκασένκο, τις Ενωμένες Δημοκρατικές Δυνάμεις της Λευκορωσίας. Τα 5.135 άτομα της ομάδας του συγκέντρωσαν 198.559 υπογραφές.[8][9]
Ζήνων Πόζνιακ: ο πρόεδρος του Συντηρητικού Χριστιανικού Κόμματος – Λευκορωσικό Λαϊκό Μέτωπο. Επειδή από το 1996 διέμενε εξόριστος στις ΗΠΑ, υπήρχε εμπόδιο στην εγγραφή του, επειδή βάσει του νόμου ο προεδρικός υποψήφιος πρέπει να είναι κάτοικος της Λευκορωσίας για τουλάχιστον 10 χρόνια. Η ομάδα του είχε 2.345 άτομα.[12]
Αλεξάντερ Βόιτοβιτς: ήταν Πρόεδρος του Συμβουλίου της Δημοκρατίας το 2000-2003 και πρόεδρος της Λευκορωσικής Ακαδημίας Επιστημών το 1997-2001. Η ομάδα του είχε 1.304 άτομα.[7]
Σεργκέι Σκρέμπετς: ένας πρώην βουλευτής. Η ομάδα του είχε 143 άτομα.[13]
Στις 9 Ιανουαρίου 2006 ο Βόιτοβιτς απέσυρε την υποψηφιότητά του.[14] Στις 16 Ιανουαρίου ο Μιλίνκιεβιτς άρχισε διαπραγματεύσεις για το ενδεχόμενο να αποσυρθεί και να μεταβιβάσει την υποστήριξή του στον Καζούλιν.[15] Στις 23 Ιανουαρίου ανακοινώθηκε ότι ο Φρόλοφ θα αποσύρει την υποψηφιότητά του.[16] Στις 26 Ιανουαρίου αποσύρθηκε ο Πόζνιακ.[17] Στα τέλη του Ιανουαρίου αποσύρθηκε ο Σκρέμπετς. Την 1η Φεβρουαρίου ο Φρόλοφ αποσύρθηκε επίσημα,[17] και υποστήριξε τον Καζούλιν.[18] Στις 6 Φεβρουαρίου ο Βόιτοβιτς ανακοίνωσε ότι δεν υποστηρίξει τον Καζούλιν.[19] Τελικά, στις εκλογές προκρίθηκαν 4 υποψήφιοι: οι Λουκασένκο, Μιλίνκιεβιτς, Γκαϊντούγκεβιτς και Καζούλιν. Στις 17 Φεβρουαρίου, κατά τη διάρκεια μιας τελετής στο Παλάτι της Δημοκρατίας στο Μινσκ, εγκρίθηκε η συμμετοχή των 4 υποψηφίων στις εκλογές.[20]
Προεκλογική περίοδος
Στις 17 Φεβρουαρίου, λίγες ώρες μετά την εγγραφή των υποψηφίων, η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή όρισε το χρονοδιάγραμμα για την προβολή τους στα μέσα ενημέρωσης. Σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο, σε κάθε υποψήφιο δόθηκαν 2 μισάωρα στην τηλεόραση και άλλα τόσα στο ραδιόφωνο.[21][22]
Η προεδρική εκστρατεία του Γκαϊντούγκεβιτς είχε τίτλο «Νέα Λευκορωσία – Ενότητα». Στο προεκλογικό του πρόγραμμα υποστήριξε τη μείωση της φορολογίας, διευκολύνσεις στην αγορά οικίας, πάταξη της διαφθοράς, «ασφαλείς συνθήκες διαβίωσης», πολιτικό και οικονομικό διάλογο με τις ΗΠΑ και τις άλλες ξένες χώρες.[23][24]
Το προεκλογικό πρόγραμμα του Καζούλιν μεταφράστηκε στα Λευκορωσικά και δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες.[25] Στις τηλεοπτικές του ομιλίες αναφέρθηκε στην προσωπική ζωή του Λουκασένκο, και αυτές οι σκηνές (7 και 9 λεπτά) περικόπηκαν.[26][27][28] Ο Λουκασένκο σχολίασε τις επιλογές του Καζούλιν.[29]
Η εκστρατεία του Λουκασένκο είχε θέμα «Το Κράτος για τον Λαό». Επικεντρώθηκε στη διασφάλιση υψηλής ποιότητας ζωής στη χώρα, που θα φτάσει τα επίπεδα των Δυτικοευρωπαίων. Υποσχέθηκε ότι θα κάνει τη ζωή στις επαρχίες «εξίσου άνετη με των πόλεων». Επίσης, διευκολύνσεις στην αγορά οικίας, περισσότερη άνεση, οικονομική ανάπτυξη και ευημερία για τον λαό. Υποστήριξε τη Ρωσία ως πιο σημαντικό συνεργάτη της Λευκορωσίας.[30] Δεν αποδέχθηκε το χρόνο τηλεοπτικής και ραδιοφωνικής προβολής που του χορηγήθηκε.[31]
Το πρόγραμμα του Μιλίνκιεβιτς «χτίστηκε πάνω σε 3 θεμελιώδεις αξίες: ελευθερία, αλήθεια, δικαιοσύνη. [Το πρόγραμμα] Είναι ένα καθαρό και χειροπιαστό μήνυμα για το λαό της Λευκορωσίας, που δείχνει πως θα γίνει η χώρα αν νικήσουν οι Ενωμένες Δημοκρατικές Δυνάμεις», είπε. «Είναι ένα σχέδιο για ατάραχη, αλλά σίγουρη και δυναμική ανάπτυξη της Λευκορωσίας». Το πρόγραμμά του προσδιορίζει 7 προτεραιότητες: οικογένεια και υγεία, σεβασμό για την εργασία και ικανοποιητικές αποδοχές, δίκαιοι νόμοι και υπεύθυνο κράτος, οικονομική ελευθερία, ανοιχτή χώρα – ανοιχτός κόσμος, επιστήμη και πρόοδος, εθνική αναγέννηση. Υποσχέθηκε πολιτικές μεταρρυθμίσεις και διάκριση των εξουσιών, αυξημένες αποδοχές για τους εργαζόμενους, υποστήριξη στις νέες οικογένειες, μέτρα για την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, νέες θέσεις εργασίας και νέες επενδύσεις.[32]
Στις 2 Μαρτίου 2006, ο υποψήφιος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, ο Αλεξάντερ Καζούλιν, προσπάθησε να μπει σε ένα συνέδριο στο οποίο μιλούσε ο Πρόεδρος Λουκασένκο. Οι αξιωματικοί ασφαλείας συνέλαβαν και χτύπησαν τον Καζούλιν, ο οποίος παρέμεινε υπό κράτηση για λίγες ώρες. Εν τω μεταξύ, χιλιάδες υποστηρικτές του άλλου υποψήφιου, του Αλεξάντερ Μιλίνκιεβιτς, είχαν συγκεντρωθεί στο Μινσκ. Λίγο αργότερα, συλλήφθηκαν και πάνω από 20 οπαδοί του Καζούλιν. Στο συνέδριο, ο Λουκασένκο κατηγόρησε τη Δύση ότι προσπάθησε να προκαλέσει μεταφορά δυνάμεων επεμβαίνοντας στις εκλογές. «Η στρατηγική της Δύσης και της εγχώριας αντιπολίτευσης είναι να παρασύρει τη Λευκορωσία σε οπισθοδρόμηση», είπε.[33]
Δημοσκοπήσεις
Την ημέρα των εκλογών, οι δημοσκοπήσεις εξόδου, που έγιναν από φιλοκυβερνητικές εταιρείες, πρόβλεψαν ότι το 84,2% των εκλογέων θα ψηφίσει τον Λουκασένκο. Τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων ανακοινώθηκαν από το μεσημέρι, μολονότι οι κάλπες έκλεισαν στις 8 μ.μ. των εκλογών.[34]
Αποτελέσματα
Το 31% των εκλογέων ψήφισαν πρόωρα, κατά τις 4 ημέρες πριν την επίσημη ημερομηνία των εκλογών (14 - 18 Μαρτίου).[35][36]
Οι Λευκορωσικές αρχές βρίσκονταν σε ετοιμότητα για να καταστείλουν τις διαδηλώσεις μετά τις εκλογές.[39] Χιλιάδες οπαδοί της αντιπολίτευσης έκαναν πορεία στο Μινσκ, κρατώντας λουλούδια, μπαλόνια και πανό. Την επόμενη ημέρα, σε μία συνέντευξη Τύπου, ο Λουκασένκο είπε ότι δεν θέλει να δει τον Μιλίνκιεβιτς και τον Κοζούλιν φυλακισμένους.[40] Στις 23 Μαρτίου, το αποτέλεσμα της προεδρικής εκλογής επικυρώθηκε για νόμιμο, και προγραμματίστηκε η ορκωμοσία του επανεκλεγμένου Προέδρου. Η αντιπολίτευση συνέχισε τις διαμαρτυρίες για τις αντισυνταγματικές εκλογές. Η σύγκρουση χαρακτηρίστηκε ως «επανάσταση των τζην». Οι ταραχές και οι συλλήψεις των διαδηλωτών συνεχίστηκαν μέχρι τις 25 Μαρτίου. Ο Κοζούλιν συνελήφθη για ανάρμοστη συμπεριφορά και διοργάνωση διαδηλώσεων, και κινδύνευσε να φυλακιστεί για 6 χρόνια. Η Ρωσία θεώρησε αποδεκτά τα εκλογικά αποτελέσματα. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έδωσε τα συγχαρητήριά του στον Λουκασένκο, λέγοντας ότι: «Τα αποτελέσματα των εκλογών έδειξαν την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων στις πολιτικές σας και στην περαιτέρω ανάπτυξη της ευημερίας του Λευκορωσικού λαού».